گزارش سخنرانی شایسته مدنی و ناصر فکوهی: معنای جامعه‌شناختی پول

^{فاطمه شمسی}

^{بزرگ‌ترین خطری که جامعه‌ی ایران را تهدید می‌کند، خطر نئولیبرالیسمی است که با این رفتارهای آسیب‌زا مانند خودنمایی و نوکیسگی شهری ترکیب می‌شود و اشکال انفجارانگیزی به وجود می‌آورد که همان تنش‌ها و آسیب‌های اجتماعی هستند که روی گسل‌هایی که جامعه‌ی ایران دارد مانند گسل جنسیت (نابرابری زنان و مردان)، گسل اقتصادی (نابرابری بین فقرا و ثروتمندان)، گسل قومی، گسل‌های جماعتی و ... می‌تواند عمل کند.}

^{شصتمین جلسه از یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ با حضور حسین راغفر، شایسته مدنی و ناصر فکوهی در خانه‌ی انسان‌شناسی و فرهنگ برگزار شد. در این جلسه شایسته مدنی، مدیر روابط عمومی و مرکز اسناد انسان‌شناسی و فرهنگ که در حوزه‌ی جامعه‌شناسی اقتصادی فعالیت می‌کند، سخنرانی خود را با عنوان «معنای جامعه‌شناختی پول» ایراد کرد. متن زیر سخنرانی ایشان و سخنان ناصر فکوهی پیرامون بحث نئولیبرالیسم و مسئله «کالایی شدن» در جامعه ایران از دیدگاه انسان‌شناختی و فرهنگی است.}

^{شایسته مدنی: معنای پول تحت تاثیر روابط قدرت و اجتماعی است}

^{به لحاظ اجتماعی و فرهنگ، پول مقوله‌ای است که جدا از تعریف اقتصادی معناهای دیگری هم دارد. در واقع پرسش این است که معنای پول چیست؟ وقتی پول وجود نداشته، معاملات پایاپای انجام می‌شده است و در واقع پول آمده است تا تسهیلگر این معاملات شود و روابط پولی آدم‌ها را آسان سازد.}

سیزده اقتصاد جهان که پرسرعت ترین رشد را دارند

^{طی چند دهه گذشته رشد اقتصادی خارق العاده چین همواره یکی از موضوعات مورد توجه تحلیل گران بوده است.}

^{اما مطمئنا اقتصاد چین تنها اقتصادی نیست که از رشد اقتصادی سریعی برخوردار است.در این مقاله به بررسی 13 کشوری پرداخته ایم که بر اساس پیش بینی های چشم انداز اقتصادی جهانی بانک جهانی طی سال های 2014 تا 2017 از بیشترین میزان رشد اقتصادی سالانه برخوردارند.}

^{باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که سریع ترین رشد اقتصادی لزوما به بزرگترین و توسعه یافته ترین اقتصادها تعلق ندارد . در حقیقت ، بیشتر این کشورها از نابرابری درآمد ، سطح پایین درآمد سرانه تولید ناخالص داخلی ، بی ثباتی سیاسی و فساد رایج رنج می برند .}

^{در ذیل به بررسی این 13 کشور می پردازیم.}

^13- چین

^{-        تولید ناخالص داخلی در سال 2015 : هفت ممیز 1 دهم درصد}

رقابتی‌ترین اقتصاد آمریکای لاتین را بشناسیم

 ^{بر اساس گزارش رقابت پذیری جهانی 2015-2014 مجمع جهانی اقتصاد، شیلی رقابتی ترین اقتصاد را در بین کشورهای آمریکای لاتین دارد. این کشور دارای تشکیلات قوی سازمانی (رتبه 28 در جهان) با سطوح پایین فساد (رتبه 25) و اقتصاد کلان پایدار (رتبه 22)، باوجود برخی سخت گیری ها در بازار کار است که منجر به هزینه های مازاد بالا (رتبه 120) شده است.}

^{پاناما در بین کشورهای آمریکای مرکزی در صدر قرار دارد. این کشور از زیرساخت های قابل توجه (رتبه 40)، به همراه برخی از بهترین بنادر و فرودگاه ها در جهان برخوردار است. رتبه بندی پایین این کشور ناشی از کارکرد نهادها (رتبه 74) بویژه از نظر فساد (رتبه 94) و کیفیت پایین آموزش (رتبه 83) است.}

^{کاستاریکا یکی از بهترین سیستم های آموزش در منطقه را در اختیار دارد (رتبه 21) و به خوبی از ظرفیت نوآوری استفاده می کند (رتبه 36)؛ اما زیرساخت ضعیف در بخش حمل و نقل (رتبه 108)، مشکل در دسترسی به تأمین مالی (فاینانس) و برخی نگرانی ها در مورد عملکرد اقتصاد کلان و کسری بودجه بالا (رتبه 116) از نکات منفی این کشور محسوب می شود.}

^{بازار بزرگ و جامعه کسب و کار نسبتا پیچیده (رتبه 47) به همراه پیشتازی نوآوری (رتبه 44) از جمله مزیت های برزیل محسوب می شوند؛ اما این کشور از ضعف مداوم زیرساخت های حمل و نقل (رتبه 77)، وخامت عملکرد نهادها (رتبه 104) و فساد (رتبه 130) بشدت رنج می برد.}

بهترین مکان دنیا برای یک زن شاغل کجاست؟

 ^{در برخی کشورها، روز جهانی زن در هشتم مارس تعطیل عمومی است. با این حال خیلی زود است که از تلاش ها برای افزایش برابری شرایط شغلی زنان بکاهیم. بر اساس آخرین شاخص سقف شیشه ای (glass-ceiling index) که نشان می دهد، زنان در چه مشاغلی دارای بهترین شانس برابری اشتغال هستند، کشورهای حوزه اسکاندیناوی (سرزمین های نوردیک) همچنان پیشتاز هستند. این شاخص، داده های مربوط به تحصیلات عالیه، مشارکت نیروی کار، دستمزد، هزینه های مراقبت از فرزند، مرخصی زایمان، برنامه های کاربردی کسب و کار و تصدی مشاغل ارشد را مدنظر قرار می دهد؛ امتیاز هر کشوری بطور متوسط از عملکرد آن در 9 شاخص تعیین می شود.}

^{سال جاری فنلاند با سبقت از سوئد و پشت سرگذاشتن نروژ، عنوان بهترین کشور (برای زنان شاغل) را به خود اختصاص داد. این کشور بالاترین امتیاز را در بین 28 کشور این شاخص، برای تحصیلات عالیه کسب کرد (که رشد بیشتر از مردان را نشان می دهد)؛ همچنین حضور فعال زنان بعنوان نیروی کار و (حضور آنها) در آزمون ورودی مدارس کسب و کار (GMAT) از مرز 50 درصد عبور کرد. فنلاند همچنین مدت زمان مرخصی زایمان را دو هفته افزایش داده است. نروژ نیز به لطف سهمیه اجباری 40 درصدی که از سال 2008 اجرایی شد، در حال حاضر دارای بیشترین تعداد زنان در سمت ریاست شرکت در مقایسه با سایر کشورهای جهان است؛ اما سهم زنان در مشاغل مدیریتی ارشد نسبت به سال گذشته در این کشور کمتر شده است. سهم تصدی کرسی های پارلمان توسط زنان در نروژ و فنلاند بدون تغییر باقی ماند، اما در سوئد با کاهش مواجه شد؛ در این کشور شکاف جنسیتی دستمزد نیز گسترده تر شده و به متوسط سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه (OECD) نزدیک تر شده است.}

وضعیت شاخص پیچیدگی اقتصادی در ایران (دانلود گزارش)

  نسخه کامل این گزارش را می توانید اینجا مطالعه  فرمایید.

 

^{شاخص پیچیدگی اقتصادی  از سال 2008 به ابتکار محققان دانشگاه‏های "هاروارد" و "ام آی تی" مطرح و معرفی شده است. این شاخص میزان توانایی کشورها در تولید و در نهایت صادرات کالاهای «پیچیده» را نشان می دهد. اقتصادهای پیچیده قادرند در قالب شبکه‏ های بزرگ، حجم زیادی از دانش‎های مرتبط را به کار گرفته و مجموعه متنوعی از کالاهای دانش‏بر را تولید کنند. اما اقتصادهای ساده، پشتوانه ضعیفی از دانش مولد داشته و کالاهای کمتر و همچنین ساده ‏تری تولید می‏ نمایند که مستلزم شبکه کوچکتری از تعاملات است. همچنین باید افزود، پیچیدگی اقتصادی نیازمند محیط نهادی اقتصادی است که دانش بالقوه موجود را فعلیت بخشد. 
بر اساس استانداردسازی‌های بعمل آمده، انتظار می‎رود در کشورهایی که سهم صادرات منابع طبیعی آنها بیشتر از 10 درصد از تولید ناخالص داخلی آنها است به ‏طور قابل توجهی شاخص پیچیدگی اقتصادی پایین‏تر باشد. شاخص پیچیدگی اقتصادی به ‏موازات سایر شاخص ‏ها مانند حکمرانی خوب و توسعه انسانی، می‏تواند رشد اقتصادی و حجم فعالیت‏ های اقتصادی یک کشور را توضیح دهد.}

افت و خیزهای بازار سرمایه در هفته اول خرداد/ فقط یک روز دماسنج بورس سبزرنگ بود

^{بررسی روند معاملات بازار سرمایه در هفته اول خردادماه 1394 حکایت از آن دارد که فقط یک روز دماسنج بورس سبزرنگ بوده است.}

 ^{تغییر و تحولات شاخص‌کل بورس در هفته اول خردادماه امسال اگرچه تند و تیز نبود و افت و خیزهای اندکی را بازار تجربه کرد، اما در این مدت در جریان معاملات فقط یک روز دماسنج بازار سرمایه سبز رنگ بوده و بقیه روزها شاهد نزول شاخص‌کل بورس بوده‌ایم.}

^{بر این اساس، در حالی بورس در اولین روز کاری خردادماه امسال (دوم خردادماه)، کار خود را با شاخص 63 هزار و 703 واحد شروع کرد، اما در همان روز شاخص 207 واحد سقوط کرده و در رقم 63 هزار و 427 واحد ایستاد.}

^{در روزهای بعد نیز سقوط قیمت‌ها در بازار سرمایه ادامه داشت؛ اگرچه در روز چهارم خردادماه شاخص‌کل 133 واحد رشد پیدا کرد و به عدد 63 هزار و 496 واحد رسید. اما فقط در همین یک روز دماسنج بازار سرمایه مثبت بود و در روزهای بعد دوباره دماسنج بورس رنگ قرمز به خود گرفت.}

^{در نهایت در آخرین دادوستدهای هفته اول خردادماه امسال، شاخص کل بورس تا عدد 63 هزار و 402 واحد کاهش یافت. به این ترتیب، ارزش کل بازار به رقمی معادل 280 هزار و 578 میلیارد تومان رسید.}

کشورهای موفق از لحاظ سرمایه انسانی در سال ۲۰۱۵

 

^{ارزشمندترین عنصر هر کشور، نیروی انسانی است. این گزارش با تمرکز بر سرمایه انسانی به معرفی کشورهای موفق در این زمینه پرداخته است. نکته اصلی در گزارش این است که سرمایه ملی ملاک توسعه در بخش نیروی انسانی نیست، بلکه تخصیص بهینه منابع و پرورش استعدادها و سپس بهره گیری از آنها ملاک می باشد.}

 

^{مترجم : 
حمیدرضا پوربرات}

 

^{در قرن بیست و یکم، استعداد به عنوان عامل اصلی مرتبط با خلاقیت، رقابت پذیری و رشد محسوب می شود. بیش از یک سوم کارفرمایان در سال قبل با مشکل پیدا کردن استعداد مواجه بودند و حتی نیمی از آنها پیش بینی می کردند که این مشکل به کسب و کار آنها لطمه بزند. جهان پر از استعدادهای نهفته است. برای رمزگشایی و پرورش این استعدادها، دولتها، مدیران شرکت ها، مؤسسات آموزشی و افراد باید با دید دیگری به جهان اطراف خود بنگرند. بدین منظور نیاز به داده و سیستمی برای سنجش استعداد وجود دارد. گزارش موجود، شاخص سرمایه انسانی کشورها را معرفی می کند. سرمایه انسانی ارتباطی با سرمایه مادی ندارد بلکه منظور نقش و سهم این نیروی انسانی در توسعه و پیشرفت کشورهاست. بدین منظور این گزارش به سنجش سطح تحصیلات، مهارت و بازار کار نیروی انسانی در پنج گروه سنی (زیر ۱۵ سال تا بالای ۶۵ سال) پرداخته است.}

گزارش جدید صندوق بین المللی پول: کاهش رشد اقتصادی ایران

 

^{صندوق بین‌المللی پول در گزارشی جدید، پیش‌بینی خود از وضعیت اقتصادی مناطق مختلف جهان را منتشر نمود.}

<sup>صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش خود از وضعیت اقتصادی جهان به بررسی چشم‌انداز اقتصادی مناطق مختلف پرداخته است.

این گزارش تاکید ویژه‌ای بر چهار متغیر کلان اقتصاد داشته و روند رشد اقتصادی، تورم، تزار مالی دولت و تراز تجاری برای سال‌های 2015 و 2016 مورد توجه قرار گرفته است. پیش‌بینی‌ صندوق حکایت از کاهش نرخ رشد اقتصادی و افزایش تورم در سال جاری میلادی برای اقتصاد ایران بوده است. به علاوه انتظار می‌رود تغییرات اقتصادی جهان (به ویژه قیمت نفت) منجر به افزایش کسری بودجه دولت و کاهش تراز تجاری ایران نیز گردد.</sup>

^{رشد اقتصادی: مثبت اما اندک}

غول هندی از چراغ جادو خارج می‌شود

 

^{گزارش هفته نامه تایم از اقتصاد هند که به سمت تسخیر جهان می رود}

 

^{به دنبال فدرالیسم رقابتی}

^{معدود مواردی که تمامی ‌بلیط‏های سالن چند‌منظوره مدیسون اسکوئر‌گاردن نیویورک کاملا به فروش رفته، به دلیل حضور و سخنرانی شخصیت‏های معروفی مانند التون جان، بیلی جوئل، جی زد و البته نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی بوده است.}

^{بله، درست است. فردی از هند که زمانی ورود آن‏ها به آمریکا منع می‏شد. مودی مانند یک فاتح کاری کرد که در سپتامبر گذشته ظرفیت سالن از جمعیت هندی-آمریکایی‏هایی پر شود که خوش‏بین به آینده قدرتمند هند بودند. کشوری که توانست پس از چند سال ناکامی‌ اقتصادی، خود را در ردیف اول قدرت‏های جهان مطرح کند. روندی که چند ماه پس از قاطع‏ترین پیروزی در انتخابات سه دهه گذشته نارندرا مودی در ماه می‌سال گذشته آشکار شد. او در سخنرانی یک‌ساعته خود نوید خوش‏بینی و امید می‏داد. بارها سخنان او با فریادهای حمایت «مودی! مودی! مودی!» حضار قطع شد. این فریادها، برنامه سخنرانی را بیشتر شبیه یک کمپین انتخاباتی کرده بود.}

گزارش جدید کارگران از هزینه معیشت / خرج ماهانه 4 نفر 3.2میلیون شد؟

 

^{کارگران می‌گویند هزینه معیشت امسال دستکم 20 درصد بیشتر شده و چالش کسری درآمدی آنها همچنان ادامه دارد.می‌توان برآورد کرد هزینه یک خانوار 4 نفره از 2.7 میلیون تومان سال گذشته به 3.2 میلیون رسیده باشد.}

 <sup>تامین معیشت و هزینه های زندگی از مهمترین مسائل و چالش‌هایی است که خانوارهای کم درآمد جامعه به صورت مستمر با آن روبرو هستند. برای این بخش از جامعه، امکان برقراری تعادل بین هزینه ها و درآمدها وجود ندارد و به اصطلاح آنها دارای کسری در زندگی خود هستند.

کارشناسان بازار کار عقیده دارند به دلیل پایین بودن میزان حقوق و مزایای مشمولان قانون کار در ایران، کارگران به صورت میلیونی در این دسته بندی قرار می گیرند. آنها همواره با چالش ناتوانی در برقراری تعادل بین درآمدها و هزینه های خود مواجه اند.</sup>

کلانتری:کوچ‌اجباری‌در سرنوشت‌میلیون‌ها‌ایرانی

^{بحران آب در ایران هنوز برای بسیاری از اقشار جامعه به یک باور تبدیل نشده است؛ چرا که به باور انبوهی از مردم، این سرزمین همیشه با مشکل کم‌آبی دست‌وپنجه نرم کرده و حالا هم وضع بحرانی نیست!}

<sup>همین نگاه تا چندی پیش در بدنه مدیریتی کشور هم دیده می‌شد و کسی باور نداشت که مشکل داریم. بحث گسترده کردن جمعیت تازه و بیشتر ایرانی در عرصه‌های خاکی ایران هم یکی از همین استدلال‌ها بود که در دوره‌های اخیر مطرح می‌شد. اما حالا با تغییر رویکردهای مدیریتی کشور برخی مسائل اندک‌اندک روشن شده و برخی مسئولان متوجه وخامت اوضاع شده و کارهایی را برای مدیریت این بخش شروع کرده‌اند.

آن‌طور که عیسی کلانتری، مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری در امور آب، کشاورزی و محیط‌زیست در این خصوص می‌گوید، در سال‌های گذشته وزارت نیرو جرأت اعتراف به واقعیت را نداشت؛ اما حالا بحران خشکسالی به اندازه‌ای رسیده که مسئولان متوجه قهقرای کشور شده‌اند، زیرا درحال حاضر ٧٠‌درصد جمعیت کشور با سرانه زیر ٩٠٠ مترمکعب آب در‌ سال زندگی می‌کنند و این از نظر استانداردهای جهانی یعنی رخداد فاجعه بزرگ. عیسی کلانتری که به تازگی سمت مشاوره از معاون اول دریافت کرده است، غروب شنبه به بنیاد ملی امید ایرانیان رفته بود تا  در جمع خبرنگاران، کارشناسان و پژوهشگران از همین واقعیت‌ها و وضع آبی کشور گزارشی دقیق دهد.

♦♦♦ در ادامه گزارش این نشست را می‌خوانید:</sup>

گزارش میدانی از بانک ها/ مردم پول هایشان را از بانک ها خارج نکردند

 ^{انتشار خبر کاهش نرخ سود بانکی، محافل کارشناسی را نگران خروج سپرده های مردم از بانک ها کرده بود ولی گزارش های میدانی نشان می دهد همچنان سپرده ها در بانک ها باقی مانده است.}

 

 

^{در صورتی که شورای پول و اعتبار کاهش 3 درصدی نرخ سود بانکی را تایید کند از 15 اردیبهشت ماه نرخ سپرده گذاری بلند مدت از 22 درصد به 19 درصد کاهش می یابد. انتشار این خبر بانک ها را امیدوار کرده بود تا طی مدت باقی مانده میزان رجوع شهروندان به بانک ها افزایش یابد. اما گزارش های میدانی نشان می دهد که چنین اتفاقی رخ نداده است.}

^{مسول یکی از شعب بانک تجارت در خیابان جردن تهران در این مورد می گوید:« مردم هنوز متوجه نشده اند که نرخ سود بانکی قرار است کاهش پیدا کند.»}

^{کمی بالاتر در شعبه بانک ملی در خیابان پرتردد انقلاب، یکی از مسولان اداری بانک با چای و شکلات از کسانی که قصد سپرده گذاری بلند مدت دارند، پذیرایی می کند. یکی از کارمندان همین بانک می گوید:« چون باید سپرده بیشتری جذب کنیم، بیشتر تلاش کنیم که افراد را مجاب به سرمایه گذاری کنیم. بنابراین هرکس که می آید با نهایت احترام با او برخورد می کنیم. اما طی روزهای گذشته تغییر چشم گیری در تعداد افرادی که برای سپرده گذاری رجوع می کنند، صورت نگرفته است.»}

شاخص‌های اقتصادی در سالی که گذشت چه شرایطی داشتند؟ / ایست موقت در بهبود شاخص‌ها

^{با نزدیک شدن سال 1393 به روزهای پایانی خود، به نظر می‌رسد روند بهبود شاخص‌های اقتصادی نیز تا حدودی از تب و تاب اولیه افتاده است. در نتیجه شاید بتوان گفت پس از خروج شاخص‌هایی مثل تورم و رشد اقتصادی از محدوده بحرانی پیشین، اقتصاد در پاگرد 1394 وارد یک دوره تجدید قوا خواهد شد تا در صورت مساعد بودن شرایط، روند بهبود شاخص‌ها مجدداً در سال 1395 از سر گرفته شده و این بار به جای «خروج از محدوده بحران»، راهبرد «ورود به منطقه مطلوب» در پیش گرفته شود. این گزارش با تاکید بر این جهت‌گیری، نگاهی به مسیر طی‌شده از سوی مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی در دولت یازدهم (با تاکید بر عملکرد سال 1393) خواهد داشت و با توجه به روند گذشته، چشم‌انداز کلی این شاخص‌ها را در سال آینده بررسی می‌کند.}

 

^{ایست تورم در ایستگاه 15‌درصدی}

^{نگاهی به اظهارات مسوولان عالی دولت و سیاستگذاران اقتصادی در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد تاکید بر دستاورد «کاهش تورم» در گفته‌های آنان، جایگاه خاصی داشته است. جمله کلیدی در این اظهارات، تاکید روی این موضوع است که با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، نرخ تورم از سطوح بالای 40‌درصدی خود در نیمه نخست سال 1392 که مصادف با روی کار آمدن دولت بود، به سطوح نزدیک به 15‌درصدی در نیمه دوم سال 1393 وارد شده است.}

100 شرکت برتر جهان اسلام

موسسه معتبر دینار استاندارد  که مقر آن در نیویورک قرار دارد، یکصد شرکت برتر جهان اسلام را بر مبنای درآمد، معرفی کرد. این صد شرکت برتر اکنون درآمدی معادل 76/ 1  تریلیون دلار دارند که نزدیک 5/ 10 درصد از درآمد صد شرکت بزرگ جهان را شامل می‌شوند. شرکت ملی نفت ایران پس از شرکت آرامکو عربستان در رده دوم بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان اسلام قرار دارد. در بین صد شرکت برتر جهان نام 8 شرکت ایرانی در بخش‌های نفت، خودرو، پتروشیمی، بانک و فولاد دیده می‌شود.
موسسه دینار استاندارد، 100 شرکت برتر کسب‌وکار کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را تحت عنوان DS100معرفی کرد. در این رده‌بندی نام 8 شرکت ایرانی به چشم می‌خورد که شرکت ملی نفت با درآمد سالانه 110 میلیارد دلار رتبه دوم در این لیست را کسب کرده است. «ایران خودرو»، «شرکت پتروشیمی ایران»، «شرکت سایپا»، «شرکت تلکام ایران»، «بانک صادرات ایران»، «بانک ملت» و «شرکت فولاد اصفهان» و هفت شرکت دیگر ایرانی در این لیست هستند.


این موسسه که مقر آن در نیویورک قرار دارد برای نهمین بار پیاپی، 57 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی را رتبه‌بندی کرد که در مجموع درآمد این شرکت‌ها ، 1.76 تریلیون دلار است. درآمد این شرکت‌ها 10.5درصد از 101.5 تریلیون درآمد 100 شرکت برتر جهان است.  آخرین آمار‌ها نشان می‌دهد که جمعیت مسلمانان جهان 1.65 میلیارد نفر است که 1.2 میلیارد نفر آنان در کشورهای مسلمان زندگی می‌کنند. سازمان همکاری اقتصادی شامل 57 کشور اصلی است که محدوده جغرافیایی آن از مراکش در غرب آفریقا گرفته تا اندونزی در شرق آسیا ادامه می‌یابد. کشورهای این منطقه از منابع نامحدود طبیعی و نیروی انسانی بهره می‌برند و پتانسیل بالایی درسیاست و اقتصاد در جهان و در بلند‌مدت دارند.
کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی از جمعیت جوان بهره می‌برند. برخی از این کشورها مانند مالزی، اندونزی، ترکیه، مراکش و امارات‌متحده به‌عنوان بازار‌های پیش‌رو در سطح جهان ظهور کرده‌اند. مسلمانان جهان در مجموع 16 درصد (9.9 تریلیون دلار) تولید اقتصاد جهان را در اختیار دارند. درآمد سالانه برخی کشورهای مسلمان مانند پاکستان، مالزی و مصر کمتر از شرکت‌های خصوصی همچون تویوتا موتورز، گروه سینوپک(شرکت پتروشیمی در چین)، اگزون موبیل (شرکت نفت و گاز در آمریکا)و ... است.

دلایل و ریشه‌های اصلی شکل‌گیری بحران ارزی سال1391

 

 

^{این گزارش به تجزیه و تحلیل یکی از نمونه‏های چالش‌زا در اقتصاد ایران که مربوط به موضوع بحران ارزی در سال 1391 می‏شود، اختصاص دارد. بدین معنی که اتخاذ رویکرد اقتصاد مقاومتی، در پیشگیری و یا کاهش هزینه‌‏های مربوط به بحران ارزی مزبور، چه کارکردهایی را دارا می‏باشد.}

<sup>یکی از رخدادهای مهمی‌ که اقتصاد ایران را در چند سال اخیر تحت تاثیر جدی خود قرار داده و موجب ظهور و بروز عدم تعادل‌های اساسی در سازو کارهای اقتصادی گردیده، به بحران ارزی سال 1391بازگشت دارد. در این نوشتار تحلیلی در نظر است که از یکسو به دلایل و ریشه‌های اصلی شکل‌گیری بحران مزبور پرداخته شود و از سوی دیگر نسبت به ارزیابی مقایسه‌ای اتخاذ و یا عدم اتخاذ رویکرد اقتصاد مقاومتی در پیشگیری و راه‌حل‌های مربوط به این بحران اقدام گردد. بعبارت دیگر این مقاله درصدد پاسخ بدو سئوال ذیل است.
- ریشه‏‌های اصلی شکل‌گیری بحران ارزی سال 1391 چه بوده است؟
- آیا با اتکا به مبانی اقتصاد مقاومتی، زمینه‌های پیشگیری از وقوع بحران و یا کاهش ضریب آسیب‌پذیری اقتصاد ملی بعد از وقوع بحران وجود داشت؟</sup>

^{1- تعریف
بحران ارزی عبارت است از کاهش ناگهانی ارزش پول ملی. بحران ارزی که بحران تراز پرداخت‌ها نیز نامیده می‌شود، ممکن است از کسری مزمن تراز تجاری و یا از گمانه‌زنی‌های بازار در مورد توانایی یک دولت از پشتیبانی پول ملی نتیجه شود. بحران ارزی، همواره هزینه‌های بزرگ اقتصادی برای کشورها دارد که از آن جمله باید به کاهش تولید و افزایش بیکاری و حتی فروپاشی بانک‌ها اشاره داشت.}

دربزرگترین‌گردهمایی‌اقتصاد94چه‌گذشت؟

^{سومین همایش سالانه استراتژی‌های سرمایه گذاری در سال 1394 روز چهارشنبه 29 بهمن 1393 در مرکز همایش‌های بین المللی رازی راس ساعت 14 آغاز بکار کرد. ابتدا آیاتی چند از کلام الله مجید قرائت و سرود ملی ایران پخش شد. سپس هوشیار رستمی دبیر اجرائی همایش با خیر مقدم به مهمانان و مدعوین همایش بیانیه دبیرخانه همایش را قرائت کرد. در بخش بعدی حامیان معنوی همایش معرفی شد. حامیان معنوی همایش را کانون گارگزاران بورس و اوراق بهادار، کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران و شرکت فایناپس بر عهده داشتند. روزنامه‌های اعتماد، تعادل، وبسایت سهامیاب و وبسایت طلا از حامیان رسانه‌‌ای همایش بودند و بانک ملی ایران به همراه صرافی پارسیان از سومین دوره همایش حمایت مالی به عمل آوردند. 
همایش طبق برنامه اعلامی، 4  نشست تخصصی در دو نوبت را شامل می‌‌شد که عبارت بودند از: نوبت اول؛ نشست تخصصی اقتصاد کلان و نشست تخصصی طلا و ارز، نوبت دوم؛ نشست تخصصی بورس و نشست تخصصی مسکن.
در نوبت اول و در نشست تخصصی اقتصاد کلان، در آغاز دکتر سید علی مدنی زاده، دومین ایرانی فارغ التحصیل از دانشگاه شیکاگو، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، مدیر گروه مدلسازی پژوهشکده پولی و بانکی کشور و از اقتصاددانان پرکار در زمینه اقتصاد ایران به روی سن رفت. وی مباحث خود در خصوص تحلیل اقتصاد کلان را به سه سرفصل "گذشته" تحت عنوان رکود تورمی: 1390-92، "حال" تحت عنوان خروج غیر تورمی از رکود و "آینده" تحت عنوان تولید، تورم و نفت تقسیم کرده بود. دکتر مدنی زاده در تحلیل گذشته اقتصاد ایران به رشد متوسط 4 درصدی در تولید و مصرف و در مقابل افزایش بیش از 20 درصدی در بیشتر متغیرهای پولی اشاره کرد که به عقیده وی این موضوع نشانگر عدم تناسب سیاست‌‌های پولی اجرا شده در کشور در سال‌‌های گذشته است.}

گزارشی در مورد یکی از بزرگترین بازارهای ایران: بازار 8 هزار میلیارد تومانی نگران آینده

 ^{صنعت داروسازی ایران طی سال های گذشته با تحولاتی مواجه بوده است. گزارش های رسمی تایید می کند، ظرفیت داروسازی مازاد کشور به عدد 35 میلیارد عدد رسیده است. میزان صادرات سالیانه دارو نیز 220 میلیون دلار برآورد می شود. سه هر ایرانی در مصرف دارو عدد 538 است. برهمین اساس هم 100 کارخانه دروسازی کشور سالیانه 96 درصد داروی مورد نیاز کشور را تامین می کنند. البته گزارش ها نشان می دهد 4 درصد داروی وارداتی، 40 درصد نیاز بازار را تامین می کنند.}

^{در حال حاضر 2 هزار و 900 نوع دارو در کشور به ثبت رسیده است که یک هزار و 850 مورد آن در داخل تولید می شود. 20 هزار نفر به صورت مستقیم در صنعت داروسازی کشور فعالیت می کنند. اندازه بازار داروی کشور نیز 8 هزار و 300 میلیارد تومان برآورد شده که این عدد به گفته فعالان صنعت داروسازی ایران پتانسیل رسیدن به رقم 28 هزار میلیارد تومان را نیز دارد. فعالان صنعت دارو اعتقاد دارند که تنها قیمت گذاری مناسب می تواند، به توسعه بازار داروی کشور کمک کند.}

^{بازار بزرگ داروی ایران ولی هنوز به موقعیتی نرسیده که رضایت صنایع داروسازی را جلب کند. محمود نجفی عرب، رئیس هیئت مدیره سندیکاهای صنایع دارویی در گفت و گویی که با سایت صدای اقتصاد انجام داده به همین موضوع اشاره کرده است:« عقب افتادگی کنونی کشورما  در صنایع دارویی دو دلیل عمده دارد که اولین آن را باید در دولتی بودن و در اختیار دولت بودن جستجو کرد؛ هم اکنون بخش زیادی از صنعت داروسازی ما تقریبا به گونه ‌ای در اختیار دولت و حاکمیت است. یعنی در حقیقت نزدیک 70 درصد صنعت داروسازی کشور به نهادهای دولتی وصل است؛ دستگاه و نهادهایی که دائما تغییرات مدیریتی و چالش‌های خود را دارند و نتوانسته چندان که باید خود را در این زمینه در سال های گذشته به روز کنند. به نظر من که سالها تجربه کار مدیریتی در صنایع دارویی کشور را دارم در حال حاضر بزرگ ترین چالش صنعت داروسازی کشور همین دولتی بودن آن است و فکر می کنم که واقعا بحث خصوصی‌سازی در صنعت داروسازی یکی از الزامات قطعی کشور است که باید در جهت آن گام های اساسی برداشته شود و اقدام عملی انجام گیرد.»}

قدرت خرید 10ساله یک‌سوم شد

 

^{معاون وزیر کار در گزارشی از وضعیت معیشت و افت قدرت خرید کارگران به یک سوم در 10 سال اخیر، ویژگی‌های اصلی بسته مزد 94 را افزایش به میزان نرخ تورم به همراه تقویت قدرت خرید مشمولان قانون کار اعلام کرد.}

در آستانه برگزاری دو نشست مهم در شورای عالی کار و شورای 3 جانبه ملی، معاون روابط کار وزارت کار گزارش جدیدی از وضعیت معیشت مشمولان قانون کار و همچنین ویژگی های بسته مزد سال آینده کارگران ارائه کرده است.

در این گزارش، موضوع افت قدرت خرید نیروی کار کشور به یک سوم از سال 84 تاکنون اشاره شده و این موضوع مورد تاکید است که افزایش حقوق سال آینده کارگران علاوه بر پوشش دادن میزان تورم، باید تامین کننده معیشت نیروی کار نیز باشد.

قبل از این، وزارت کار در نامه های جداگانه ای به مقامات کارگری و کارفرمایی کشور، خواستار ارائه بسته پیشنهادی گروه ها درباره افزایش حداقل دستمزد سال آینده مشمولان قانون کار شده بود.

شنیده ها حاکی از آن است که کارفرمایان افزایش 20 تا 25 درصدی حداقل دستمزد سال آینده مشمولان قانون کار را تدوین کرده و برای طرح در شورای عالی کار خواهند بُرد. در عین حال، نمایندگان کارگری کشور به دنبال تدوین برنامه ای به منظور کاهش شکاف بین دستمزدهای فعلی و هزینه های خانوار در یک دوره 4 ساله هستند.

اقتصادایران درگزارش‌تئوریسین بانک‌مرکزی

 

^{اکبر کمیجانی، بیش و پیش از آنکه مدیر اجرایی باشد اقتصاددان ورزیده با استانداردهای بالاست. به همین دلیل است که تحلیل‌های ارایه شده از طرف کمیجانی مقبولیت بالایی نزد کارشناسان و اقتصاددانان دارد.}

 او که برای نخستین‌بار توسط محسن نوربخش، رییس کل فقید بانک مرکزی به این نهاد مهم رفت و با آمدن دولت نهم از بانک رفت اکنون قائم‌مقام بانک مرکزی است. او در کنفرانس اقتصاد ایران گزارش اقتصاد ایران را با استناد به تازه‌ترین آمارهای پولی و ارزی تشریح کرد که در روزهای برگزاری کنفرانس چندان دیده نشد. روزنامه «تعادل» با توجه به اهمیت آمارهای ارایه شده از سوی کمیجانی، آنها را بازخوانی می‌کند.

  شاخص‌های اصلی

قائم‌مقام بانک مرکزی در گزارش خود به حاضران در کنفرانس یادآور شد که پایه پولی در 8 ماه منتهی به پایان آبان 1393 با رشد منفی 1.6درصدی مواجه شده است. در حالی که این عدد در مدت مشابه 1391 معادل 14.2درصد و در 1392 برابر با 0.9 درصد منفی بوده است. در 8 ماه منتهی به پایان آبان 1393 رشد نقدینگی 12.7درصد بوده که کمتر از این عدد در مدت مشابه 1392 است. در 8 ماه تا پایان امسال ضریب فزاینده نقدینگی 14.5درصد بوده که کمتر از 1392 است. با توجه به اینکه 2واحد درصد از رشد نقدینگی امسال به افزایش پوشش آمارهای پولی مربوط بوده، در این صورت نرخ رشد نقدینگی همگن در آبان 1393 معادل 24.3درصد است.

رشد خالص دارایی‌های خارجی با رشد 0.1درصد، خالص بدهی بخش دولتی با رشد منفی 400درصدی، بدهی بانک‌ها با رشد 23.9درصد و خالص سایر اقلام با رشد منفی نیم درصد هر کدام سهم گوناگونی در پایه پولی داشته‌اند.

اقتصاد‌د‌انی با رفتار علمی حرفه‌ای

<sup>جواد‌ صالحی اصفهانی / استاد‌ د‌انشگاه ویرجینیاتک : 

آقای پسران همیشه برای من نقش یک الگو را د‌اشت و سالی که د‌ر کنکور قبول شد‌ه بود‌م و می‌خواستم به د‌انشکد‌ه فنی بروم، از قبول بورس بانک مرکزی برای تحصیل د‌ر رشته اقتصاد‌ اکراه د‌اشتم. یاد‌م می‌آید‌ مامور آموزش بانک مرکزی، آقای پسران را به عنوان فرد‌ی که با استفاد‌ه از همین بورس، برای تحصیلات عالی از کشور خارج شد‌، مثال زد‌. که البته این کار او باعث شد‌ من هم قد‌م د‌ر همان راه بگذارم. چه همان زمان و چه زمانی که د‌کترایم را گرفتم، آقای پسران را می‌شناختم و از رفتار علمی او خیلی‌خیلی د‌رس می‌گرفتم. همچنین شانس این را نیز د‌اشتم که زمانی که آقای پسران ریاست اد‌اره تحقیقات اقتصاد‌ی بانک مرکزی را بر عهد‌ه د‌اشت و من بر روی تزم تحقیق می‌کرد‌م، حد‌ود‌ چند‌ ماه د‌ر آنجا کار کنم. آن موقع آقای پسران گفت «بیا اینجا میزت را بچین و مشغول به کار شو». من گفتم این کاری که می‌خواهم انجام د‌هم راجع به جمعیت و اقتصاد‌ است و به کار بانک مربوط نمی‌شود‌. آقای پسران گفت اشکالی ند‌ارد‌ و این روحیه علمی شما مهم است. او گفت شما اگر اقتصاد‌د‌ان هستید‌، بانک مرکزی جای شماست. این سخنان آقای پسران- به‌خصوص که من د‌انشجوی بانک مرکزی هم بود‌م- خیلی روی من اثر گذاشت.</sup>