تعرفه ها چه نقشی در روابط اقتصادی و بازرگانی دارند؟

^{محمد مهدی بهکیش/ اقتصاددان}

^{جریان‌های تجاری و آزادسازی آن، از مهم ‌ترین موضوعاتی است ‏که در نیم قرن اخیر و به خصوص از زمان تشکیل گات در سال ‏‏1947، مورد توجه اقتصاددان‌ها قرار گرفته است. برای ورود ‏به فرآیند جهانی شدن، ایجاد فضای رقابتی اهمیت بسزایی ‏دارد. به عبارتی دیگر، ایجاد بستر رقابتی و حذف موانع ‏موجود برای گسترش صادرات و افزایش تولید از مهم ‌ترین ‏عواملی  هستند که سبب رشد بخش‌ های دارای مزیت صادراتی ‏شده و آمادگی برای فعالیت در بستر جهانی را فراهم ‏می ‌سازد. موضوع دسترسی به بازارهای بین‌المللی، ارتباط ‏تنگاتنگی با مبحث جهت جریان‌های تجاری دارد که موضوع ‏تعرفه‌ها در مرکز آن قرار می‌ گیرد. با توجه به ممنوعیت ‏استفاده از محدودیت‌ های غیرتعرفه‌ای و نیز لزوم حمایت از ‏صنایع داخلی تنها از طریق تعرفه‌ها، در چارچوب مقررات ‏WTO‏ می ‌توان به صراحت گفت که تعرفه مهم ‌ترین ابزار ‏سیاست‌های تجاری در اختیار دولت‌ ها و مهم ‌ترین وسیله برای ‏محدود کردن یا بسط دادن دسترسی به بازارها شناخته ‏می ‌شود. در آزادسازی تجاری، اعتقاد بر این است که رشد و ‏توسعه اقتصادی از طریق به کارگیری سرمایه و پیشرفت‌های ‏تکنولوژیکی و همچنین بهینه‌ سازی هزینه تولید در فضای ‏رقابتی افزایش می‌ یابد و تجارت بین‌ المللی، این امکان را ‏به وجود می ‌آورد که کشورها براساس «بهره‌گیری از مزیت‌های ‏رقابتی و نسبی خود» به تولید و تجارت بپردازند.}

^{مهم‌ترین محور جهانی شدن اقتصاد، افزایش رقابت در سطح ‏جهان است. ایجاد بستر رقابتی، توجه به گسترش صادرات و ‏حذف موانع موجود و به دنبال آن افزایش قدرت رقابت‌ پذیری ‏از مهم ‌ترین‌ شاخص‌ های آماده‌سازی بستر جهانی شدن و ورود به ‏آن است. این رقابت در دسترسی به عوامل تولید ارزان و ‏بازارهای مصرف جهانی شکل می‌ گیرد. در دو دهه اخیر،‌ رشد ‏تکنولوژی، ارتباطات و رشد سریع سرمایه ‌‌گذاری خارجی، بر ‏جهانی شدن اقتصاد تاثیر قابل توجه داشته است. اگرچه ‏مجموع این عوامل، بدون تسهیل فرآیندهای تجاری و رقابتی ‏کردن تولید نمی‌ توانست به افزایش تجارت بی انجامد. در ‏سایه استراتژی برونگرا و توسعه صادرات، تجارت آزاد به ‏تخصیص بهینه منابع به تولید کالاهای دارای مزیت انجامید، ‏تقسیم کار بین‌المللی را به وجود آورد و تخصصی شدن ‏فعالیت‌های تولیدی را در پی آورد.‏}

پایان اقتصاد دولتی کاستروها

 

^{آشتی واشنگتن- هاوانا بعد از 5 دهه خصومت و دشمنی جهان را غافلگیر کرد. جزیره ای که 52 سال پیش وارد بازی دو قدرت بزرگ نظام دو قطبی آن زمان شد، امروز تصمیم دارد از ساختارهای فرسوده و کهنۀ سوسیالیستی- کمونیستی فاصله گرفته و تحول تازه ای در اقتصاد دولتی اش ایجاد کند.}

^{اما جدای از دلایل سیاسی، ابعاد و زوایای اقتصادی این مصالحه چیست؟ کوبا به لحاظ اقتصادی در چه وضعیتی به سر می برد؟ و آیا این کشور قادر خواهد بود گامهای اساسی در آزادسازی اقتصاد از دست دولت بردارد؟ آنچه در ادامه می خوانید، چکیده ای است از چند مقالۀ خارجی با موضوع وضعیت اقتصادی کوبا که به مناسبت از سرگیری روابط کوبا و ایالات متحده آمریکا طی روزهای اخیر منتشر شده و تصویری از وضعیت کنونی اقتصاد کوبا ارائه می دهد:}

^{کوبا در وضعیت بدی به سر می برد. اقتصاد این کشور سوسیالیستی؛ از نوع کاملاً دولتی و دارای پیچیده ترین نظام بوروکراتیک جهان است. اندکی درآمد توریسم و فروش نیشکر و صادرات توتون و تنباکو، مهمترین سبد درآمد دولت را تشکیل می دهد و البته تعداد بسیار محدودی از واحدهایی که تنها نام "بخش خصوصی " را یدک می کشند. اما این همۀ ماجرا نیست؛ 11 میلیون کوبایی متأثر از تحریم های غرب 52 سال است که تحت شرایط سختی زندگی می کنند و در واقع اگر جان کندی نتوانست در نهایت حکومت کاستروها را ساقط کند اما تحریم های کشورش دیگر چیزی از اقتصاد کوبا باقی نگذاشته است.}

آینده اقتصاد ایران و آمریکا به هم گره خورده است

کاهش مداوم قیمت نفت این روزها دغدغه‌های بسیاری برای کشورهای تولید‌کننده نفت به وجود آورده است. دغدغه‌های که از کاهش بودجه کشور تا صدمات وارد شده به اقتصاد کشورها در آن نقش دارند. برخی در ریشه‌یابی کاهش قیمت نفت افزایش قیمت دلار، افزایش تولید نفت کشورهایی مانند عربستان و آمریکا را دخیل می‌دانند و برخی دیگر رنگ و بوی سیاسی به کاهش قیمت نفت می‌دهند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که کاهش رشد اقتصادی چین و آمریکا به کسری بودجه اقتصاد ایران دامن می‌زند.
 
نرخ رشد اقتصادی آمریکا 5 /3 درصد رسیده که در قیاس با فصل قبل 1/1 درصد کاهش پیدا کرده است. تحلیلگران بازار اعتقاد دارند کاهش رشد اقتصادی آمریکا به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی بوده است.

نگاهی به روابط اقتصادی و استراتژیک ایران و چین

 

 

پشتیبانی پشت صحنه چین، به ایران در مقابله با تحریم های غربی کمک کرده است. علیرغم تحریم های محدودکننده، پکن نفت ایران را خریداری می کند. چین در شورای امنیت سازمان ملل و نیز در جریان مذاکرات با گروه 5+1 از ایران حمایت می کند. اگرچه ممکن است در روابط ایران و چین اختلافاتی وجود داشته باشد، اما سیاست های دو کشور در راستای هم هستند.

پس از اجرایی شدن تحریم های ایالات متحده در سال 2010، چین مورد اعتمادترین شریک تجاری ایران بوده است. پکن در نیمه نخست سال 2014 روزانه 630 هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرده که این میزان نسبت به سال گذشته 48 درصد رشد داشته است. برخی مطالعات نشان می دهد آمار واقعی فراتر از این مقدار است. ایران چهارمین کشور دارنده ذخایر بزرگ نفت خام جهان و چین سومین عرضه کننده بزرگ است. چین 12 درصد از نفت مورد نیاز خود را از ایران تأمین می کند.