اثرات توافق بر اقتصاد دو کشور آمریکا و کوبا

^{فاصله بین کشور آمریکا با جزیره کوبا تنها 150 کیلومتر است اما بیش از 50 سال است که به‌واسطه تحریم‌های وضع‌شده حکومت آمریکا بر کوبا، تجارت رسمی و مستقیم بین دو کشور متوقف شده است. این تحریم‌ها در سال 1960 یعنی حتی پیش از احداث دیوار برلین وضع شد. دیوار برلین سال‌هاست که برچیده شده است اما پس از مهر تایید گذاشتن پی‌درپی 11 رئیس‌جمهور آمریکا از هر دو حزب مخالف بر تحریم‌ها، اینک تازه بنا شده که تحریم‌ها برداشته شود. تجارت خارجی معمولاً با خود، رشد و رفاه اقتصادی ملت‌ها را به همراه می‌آورد. رشد کشورهایی کوچک و بدون منابع مثل سنگاپور یا هنگ‌کنگ و دوبی تماماً بر همین اساس بوده است. اما اقتصاد دولتی و سوسیالیستی و سیاست خودکفایی رهبران کوبا به‌علاوه تحریم‌های اقتصادی آمریکا اجازه نداد اقتصاد 11 میلیون‌نفری کوبا رشدی مناسب و شایسته مردمانش را داشته باشد.}

^{زمانی که کاسترو در سال 1959 میلادی انقلاب کمونیستی را در کوبا به راه انداخت میزان سرمایه‌گذاری مستقیم آمریکا در این کشور 360 میلیون دلار بود (آن مبلغ به ارزش امروزی معادل 8 /2 میلیارد دلار می‌شود) که بیش از سه برابر سرمایه‌گذاری بقیه آمریکای لاتین بود. در دهه ۱۹۵۰ حدود دوسوم اقتصاد کوبا از جمله آب،‌ برق و تلفن در مالکیت شرکت‌های آمریکایی بود. آمریکایی‌ها تا 85 درصد از زمین‌های قابل کشت و نیز صنایع شکر آن کشور را بهره‌برداری می‌کردند. کاسترو با هدف کسب استقلال اقتصادی کسب و کارهای در مالکیت آمریکایی‌ها و سایر کشورها را به سرعت ملی اعلام کرد. سپس شروع به حذف سرمایه‌گذاری خصوصی در انتهای دهه ۱۹۶۰ کرد. عملیات ایدئولوژیک بعدی در سال ۱۹۸۶ رخ داد که کوبا به فروش بازار آزاد محصولات کشاورزی پایان داد و شبکه توزیع محصولات را از کشاورزان به دولت منتقل کرد به طوری که هیچ واسطه بخش خصوصی بر پایه قیمت‌های بازار وجود نداشته باشد.}

پُک آمریکایی به سیگار کوبایی

^{فیدل کاسترو، ارنستو چه‌گوارا و انقلابیون کوبا}

 

^{طی دو سال گذشته، صحبت‌های بسیاری درباره عادی‌سازی روابط تجاری آمریکا با کوبا مطرح شد تا اینکه، بالاخره رئیس‌جمهور آمریکا در سال 2015 دستور داد تحریم‌های اقتصادی علیه کشور کوبا برداشته شود. کشور کوبا از دهه 60 میلادی تاکنون یعنی بیش از نیم قرن، تحت تحریم اقتصادی بوده است. کاخ سفید نیز اعتراف کرده لغو تحریم‌ها علیه کوبا می‌تواند تغییرات زیادی را در مناسبات و روابط دو کشور ایفا کند.}

^{در حال حاضر کوبا یکی از کشورهای بزرگ توریستی در آمریکای جنوبی محسوب می‌شود که سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند. در 50 سال گذشته به دلیل تحریم‌های اقتصادی هیچ پرواز مستقیمی بین آمریکا و کوبا برقرار نشده اما حالا پیش‌بینی می‌شود با لغو تحریم‌ها و راه‌اندازی پروازهای مستقیم حجم زیادی از گردشگران آمریکایی سالانه به کوبا سفر کنند که این مساله می‌تواند خبر خوبی برای اقتصاد این کشور باشد. کوبا و آمریکا، از دیرباز، و حتی تا پیش از اعلام استقلال خود، منافع مشترکی را در رابطه با یکدیگر جست‌وجو می‌کرده‌اند. کوبا به مدت ۴۰۰ سال یعنی از سال 1511 تا 1898 میلادی، تحت استعمار اسپانیا قرار داشت. اقتصاد این کشور، طی این مدت مبتنی بر کشاورزی، معدن و صادرات شکر، قهوه و تنباکو به اروپا و بعدها به آمریکای شمالی بود. این فعالیت‌ها در ابتدا توسط برده‌های آفریقایی که به کوبا آورده شده بودند، انجام می‌شد. جمعیت کوبا در سال ۱۸۱۷ حدود ۶۳۰ هزار نفر بود که ۲۹۱ هزار نفر از آنها سفیدپوست، ۱۱۵ هزار نفر سیاهپوست غیربرده و ۲۲۴ هزار نفر سیاهپوست برده بودند.}

پایان اقتصاد دولتی کاستروها

 

^{آشتی واشنگتن- هاوانا بعد از 5 دهه خصومت و دشمنی جهان را غافلگیر کرد. جزیره ای که 52 سال پیش وارد بازی دو قدرت بزرگ نظام دو قطبی آن زمان شد، امروز تصمیم دارد از ساختارهای فرسوده و کهنۀ سوسیالیستی- کمونیستی فاصله گرفته و تحول تازه ای در اقتصاد دولتی اش ایجاد کند.}

^{اما جدای از دلایل سیاسی، ابعاد و زوایای اقتصادی این مصالحه چیست؟ کوبا به لحاظ اقتصادی در چه وضعیتی به سر می برد؟ و آیا این کشور قادر خواهد بود گامهای اساسی در آزادسازی اقتصاد از دست دولت بردارد؟ آنچه در ادامه می خوانید، چکیده ای است از چند مقالۀ خارجی با موضوع وضعیت اقتصادی کوبا که به مناسبت از سرگیری روابط کوبا و ایالات متحده آمریکا طی روزهای اخیر منتشر شده و تصویری از وضعیت کنونی اقتصاد کوبا ارائه می دهد:}

^{کوبا در وضعیت بدی به سر می برد. اقتصاد این کشور سوسیالیستی؛ از نوع کاملاً دولتی و دارای پیچیده ترین نظام بوروکراتیک جهان است. اندکی درآمد توریسم و فروش نیشکر و صادرات توتون و تنباکو، مهمترین سبد درآمد دولت را تشکیل می دهد و البته تعداد بسیار محدودی از واحدهایی که تنها نام "بخش خصوصی " را یدک می کشند. اما این همۀ ماجرا نیست؛ 11 میلیون کوبایی متأثر از تحریم های غرب 52 سال است که تحت شرایط سختی زندگی می کنند و در واقع اگر جان کندی نتوانست در نهایت حکومت کاستروها را ساقط کند اما تحریم های کشورش دیگر چیزی از اقتصاد کوبا باقی نگذاشته است.}

نگاهی به اقتصاد و جامعه کوبا پیش و پس از انقلاب 1959

 

 

 

 

 

 

^{کوبا، پس از انقلاب 1959، تحولات بسیاری را به خود دیده است. سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی فیدل کاسترو چهره دیگری به این کشور داد. البته، کوبا تا پیش از انقلاب، نه آن‌طور که حامیان رژیم باتیستا و تبعیدی‌های پس از انقلاب با طرح تصاویر نوستالژیک خود ادعا می‌کنند، بهشتی برین بود و نه آن‌طور که انقلابیون می‌گویند کشوری فلک‌زده. آنچه مشخص است و تردیدی نسبت به آن وجود ندارد، این است که از فردای انقلاب، دولت مرکزی آغاز به اعمال کنترل گسترده بر رسانه‌ها و نهادهای اقتصادی کرد.}