نگاهی به بانک جهانی (World Bank)
مقدمه:
(IBRD) بانک جهانی که نام واقعی آن بانک بین المللی ترمیم و توسعه است مهم ترین سازمان بین المللی است که درخصوص تأمین مالی توسعه اقتصادی کشورهای درحال رشد جهان فعالیت دارد ، همانطور که از نام این سازمان مشخص است این سازمان بر خلاف با نکهای توسعه منطقه ای که دامنه فعالیتشان به یک منطقه جغرافیایی خاص محدود می شود ، درسراسر جهان فعالیت می کند .
اساسنامه این بانک در دسامبر سال 1945 میلادی توسط نمایندگان 28 کشور جهان در شهر واشنگتن امضاء و سپس به اجرا گذاشته شد ، هدف از تشکیل این بانک ، ابتدا بازسازی ابزار تولید خسارت دیده ناشی از جنگ جهانی دوم و همچنین افزایش قدرت تولید و سطح زندگی در کشورهای عضو بود ، اما بعد از دهه 1950 میلادی وظیفه اصلی بانک برای توسعه کشورها به اعطای وامهای درازمدت و ارائه خدمات فنی به کشورهای در حال توسعه برای اجرای پروژه های عمرانی تغییر یافت .
هدف رسمی بانک جهانی بهبود سطح زندگی در کشورهای روبه رشد ، با اعطای منابع مالی تأمین شده از کشورهای صنعتی به این کشورها بوده است ، وظیفه بانک جهانی کمک به بازسازی و توسعه کشورهای عضو با دریافت سرمایه گذاری های تولیدی در عرصه های کشاورزی ، انرژی ، آموزش ، بهداشت ، تنظیم خانواده ، جاده سازی و ارتباطات و همچنین تشویق سرمایه گذاریهای خارجی خصوصی با شرایط مناسب و کمک به گسترش درازمدت مبادلات تجاری بین المللی است .
تشکیلات بانک جهانی
تعداد کشورهای عضو بانک جهانی 181 کشور می باشد ، همانند صندوق هرکشور دارای 250 رأی است که درصورت تمایل می تواند ( IMF ) بین المللی پول با خرید سهام که هرسهم خریداری شده معادل یک رأی اضافی و به ارزش 126/6 هزار دلار آمریکاست ، آرای خود را افزایش دهد . همچنین اختیارات بانک بعهده هیأت رئیسه است .
* نحوه اعطای وام (قرضه)
منابع مالی بانک منحصراً به نفع کشورهای عضو بانک مورد استفاده قرار می گیرد و کشوری که عضو بانک جهانی نیست نمی تواند از این سازمان تقاضای وام کند ، بانک جهانی ، وام نقدی در اختیار متقاضی قرار نمی دهد ، بلکه برای پروژه های عمرانی وام می پردازد ویا وامهای پروژه ای را تضمین می نماید ، این بانک علاوه بر اعطای وام ، خدمات متعددی را در زمینه کمکهای فنی نیز عرضه می کند .
وامهای بانک جهانی برای اجرای پروژه های معین در کشورهای عضو اعطا می گردد و بازپرداخت آن پس از اتمام پروژه ، شروع می شود ، مهلت با زپرداخت وام براساس طول عمر مفید پروژه است که معمولاً 25 سال است .
وامهای اعطایی ممکن است برای استفاده غیر پروژه ای نیز پرداخت شود ، از جمله خرید مواد اولیه و تجهیزات وارداتی برای تقویت تسهیلات موجود و امکانات تولیدی ، حوادث طبیعی ، خسارات ناشی از جنگ ، طر حهای عمرانی و برنامه ریزی های زیربنایی توسعه ای
.
* اعتبار دولت عضو
بانک جهانی پس از بررسی پروژه ای که برای آن درخواست وام شده است ، توجه خود را به اعتبار و خوش حسابی دولت متقاضی معطوف می دارد ، زیرا بانک جهانی تنها به دولتها وام می دهد ، اگرچه وامهای بانک جهانی بلند مدت اند و مثلا 15 و 20 سال را دربر می گیرد
اما متغیرهای عمده ای مانند ثبات پولی و مالی ، سطح فناوری و تراز پرداختها نیز مورد توجه قرار می گیرد ، کارش ناسان بانک که اعطای وام به کشورها را بررسی می کنند باید اطمینان یابند که دولت وام خواه مایل و قادر به بازپرداخت وام خواهد بود و به قراردادهای خود احترام می گذارد ، از آنجائیکه امکان سوخت شدن بازپرداخت وام وجود دارد ، وامها با تضمین دولت کشورهای عضو اعطا م ی شود و درصورت وجود ریسک ، از سرمایه بانک که حاصل سهام کشورهای عضو می باشد تأمین می گردد .
* شرایط بانک برای پرداخت وام یا تضمین آن به قرار زیر است :
1 . ضمانت بازپرداخت اصل و بهره وامهای پرداختی توسط بانک مرکزی یا دستگاه رسمی دیگری در کشور عضو .
2 . عدم امکان اخذ وام با شرایط مناسب از بازارها و منابع دیگر .
3 . تأیید طرح عمرانی یا تولیدی پیشنهاد شده توسط اعضاء .
4 . مناسب بودن نرخ بازده طرح و توان بازپرداخت اصل و فرع وام .
5 . اطمینان از بازپرداخت اصل و فرع وام اعطایی .
6 . دریافت کارمزد مناسب برای تضمین وامهای دیگران .
7 . مصرف وام اعطایی صرفاً برای مقاصد عمرانی و تولیدی .
وامهای این بانک به نرخ بهره های حاکم بر بازار و با موعدهای پرداخت معمولی بازار اعطا می گردد ، از نظر مسئولان بانک جهانی ، برای اعطای وام به پروژه ها باید به دو جنبه توسعه ای و مالی وامها توجه شود یعنی یا به توسعه اقتصادی کمک کند و یا از جنبه مالی به کشورها کمک شود .
