کتاب شناسی توسعه / معرفی کتاب در باب توسعه

 

 

 

 

 

 

 

توسعه یعنی آزادی؛ آمارتیا سن، ترجمه محمدسعید نوری نائینی؛ نشر نی؛ 1385
آمارتیا سن، برنده جایزه نوبل در رشته اقتصاد در سال ۱۹۹۸، در این کتاب رویکردی نوین به توسعه را به مفهوم گسترش آزادی‌های اساسی ارائه می‌کند. نویسنده بر آن است که از دیدگاهی جامع‌نگر فرایند توسعه را بررسی و نقش عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در آن کندوکاو کند. او هدف نهایی توسعه را رسیدن به آزادی ترسم می‌کند و آزادی را به‌عنوان سنجه‌ای برای کیفیت زندگی انسان‌ها نشان می‌دهد. کتاب «توسعه یعنی آزادی» طی یک دهه اخیر شاید مهم‌ترین کتاب در این حوزه باشد.

کارآفرینی، دانش و رشد اقتصادی؛ پوتنوس برونرهلم، ترجمه افشین حیدرپور؛ معاونت پژوهشهای اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ 1389

کتاب کارآفرینی، دانش و رشد اقتصادی را می توان به چهار بخش مجزا تقسیم نمود. یک بخش کتاب به بررسی جنبه‌های نظری کارآفرینی می‌پردازد. همچنین مفاهیم دانش، رشد منطقه‌ای و ملی و اینکه ساختارهای متراکم چگونه بر رشد تأثیر می‌گذارند، تعریف می‌شوند. این بخش متکی بر پیشرفت‌های رخ‌داده در زمینه جغرافیای اقتصادی است و رشد درون‌زا را با یافته‌های علم اقتصاد تکاملی، اقتصاد کارآفرینانه، اقتصاد نهادی و اقتصاد منطقه‌ای در کنار هم می‌سنجد. بخش بعدی به شیوه مشابه و مبنایی سازماندهی می‌شود اما به یافته‌های تجربی و به وجوه مشترک کارآفرینی، دانش و رشد می‌پردازد. در بخش بعدی، کاربردهای سیاستی همراه با بسط این مطلب که چگونه باید خط‌مشی‌ها را طراحی کرد تا هم به انباشت دانش و گسترش و اشاعه آن کمک کنند، بررسی می‌شوند. هدف بخش انتهایی نیز تعریف برخی شکاف‌های عمده دانش است که تحقیقات علمی آتی باید به آن بپردازند و در آخر نتیجه‌گیری از مباحث ارائه می‌شود.
الگوهای رشد اقتصادی؛ دانیل همبرگ، ترجمه مهدی تقوی؛ انتشارات علمی و فرهنگی؛ 1375
کتاب الگوهای رشد اقتصادی در سه بخش تنظیم گردیده است. در بخش اول مولف به ارائه الگوهای رشد هارود-دومار، نئوکلاسیک و کمبریج می‌پردازد. بخش دوم کتاب به رابطه پس انداز و رشد اقتصادی اشاره می کند و شرح مبسوطی از تاثیر مقدار پس انداز بر رشد اقتصادی ارائه می کند. بخش سوم کتاب به اثر اختراعات غیر مستقیم بر رشد اقتصادی اشاره می‌کند.
درآمدی به نظریه‌های جدید رشد اقتصادی؛ هایول جونز، ترجمه صالح لطفی؛     مرکز نشر دانشگاهی؛ 1370
در این کتاب مؤلف بخشی از پیامدهای مربوط به نظریه‌ها و الگوهای رشد اقصادی را که نقش بارز در نظریه‌پردازی اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم ایفا کرده‌اند، به زبان آسان توضیح داده است. این کتاب با فرض آشنایی مقدماتی و متعارف اقتصاد کلان نگاشته شده است. «رشد اقتصادی: نظریه‌ها، الگوها و واقعیت»، «الگوی رشد اقتصادی هارود- دومار»، «الگوی رشد یک بخشی نئوکلاسیک»، «الگوهای دو بخشی رشد اقتصادی»، «مفاهیم ساده پیشرفت فنی»، «انتقال و علت پیشرفت فنی» عناوین برخی از فصل‌های کتاب است.
توسعه اقتصادی؛ مایکل تودارو و استیفن اسمیت، ترجمه وحید محمودی؛ انتشارات نگاه دانش؛ 1391 
مایکل تودارو چهره برجسته 3 دهه اخیر اقتصاد توسعه، در این کتاب نظریه‌های اقتصادی را در قالب مباحث سیاستی ارائه نموده است. وی در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه نظریه‌ها و مطالعات کاربردی مرتبط با مسائل و دغدغه‌های کشورهای درحال توسعه است. 
این کتاب از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول اصول و مفاهیم (شامل چهار فصل اول)، بخش دوم مشکلات و سیاست‌های داخلی (شامل هفت فصل) و بخش سوم معضلات و سیاست‌های بین‌المللی و کلان (شامل پنج فصل). به دلیل حجم بالای کتاب اصلی، کتاب حاضر صرفاً ترجمه بخش‌های اول و دوم (یازده فصل) است.
جنبه هایی از توسعه و توسعه نیافتگی؛ جون رابینسون، ترجمه حسن گلریز؛ نشر نی؛ ۱۳۶۸
جون رابینسون در این کتاب با دو رویکرد نظری و عملی جنبه‌ها و مباحثی از توسعه‌ی پایدار را تشریح می‌کند. وی موضوعات "مفهوم توسعه‌ی پایدار"، "بیان فلسفی توسعه‌ی پایدار"، "کشاورزی و صنعت"، "انسان، مشارکت و محیط زیست"، "تئاتر مشارکتی: وسیله‌ای برای ارتباط توسعه‌ای" و "توسعه‌ی روستایی پایدار به مثابه‌ی زیرساخت توسعه‌ی اجتماعی" را در کتاب مطرح می‌سازد.
دولت، فساد و فرصت‌های اجتماعی: تعامل اندیشه‌ها در اقتصاد سیاسی توسعه؛ رابرت کاکس و دیگران، ترجمه حسین راغفر؛ انتشارات نقش و نگار؛ 1381
این کتاب مجموعه منتخبی از مقالات اندیشمندان اقتصاد توسعه در عرصه جهانی است. موضوع اصلی این مقالات، بررسی نقش دولت در توسعه اقتصادی ـ اجتماعی است. این مقاله‌ها عبارتند از: "غرب و بقیه: گفتمان و قدرت/ استوارت هال"، "اقتصاد سیاسی و نظم جهانی: مشکلات قدرت و دانش در آغاز هزاره سوم/ رابرت کاکس"، "مردم‌سالاری بازار در یک نظم نئولیبرال/ نوآم چامسکی"، "نااطمینانی و خلاقیت/ ایمانوئل والرستین"، "استبداد، مردم‌سالاری و توسعه/ منسر اولسن"، "شناخت فرآیند تحول اقتصادی/ داکلاس نورث"، "نقش دولت در جهان معاصر/ ژوزف استیگلیتز"، "توسعه اقتصادی و فرصت‌های اجتماعی/ آمارتیاسن و جین درز"، "بسیار فراتر از آزادسازی/ آمارتیاسن و جین درز"، "نامه سرگشاده به مهدی بازرگان/ میشل فوکو"، "طغیان بی‌حاصل/ میشل فوکو"، "فساد و دولت : علل، نتایج و اصلاحات/ سوزان رز اکرمن" (خلاصه کتاب "فساد و دولت")، "یک سیاست اقتصادی جدید برای روسیه/ مایکل اینتریلیگیتور"، "من در جست‌وجوی آموزش خشم بوده‌ام/ پائولو فریره " (ترجمه مصاحبه‌ای  است که در سال 1990 با فریره صورت گرفته است.) و "به سوی مابعد توسعه :جست‌و‌جو برای راهنماها/ مجید راهنما" (ترجمه فصل پایانی کتاب "مقالاتی در باب مابعد توسعه ")
راهبردهای توسعه اقتصادی؛ کیت گریفین، ترجمه حسین راغفر و محمد‌حسین هاشمی؛ نشر نی؛ 1388
کیت گریفین در این کتاب به بررسی عملکرد راهبردهای عملی توسعه اقتصادی در کشورهای جهان سوم می‌پردازد. وی نقاط ضعف و قوت هریک از راهبردهای پنج‌گانه «صنعتی‌شدن»، «مکتب پولی»، «انقلاب سبز»، «توزیع مجدد» و «توسعه سوسیالیستی» را با دقت و با ارائه شاخص‌های آماری متعدد نشان می‌دهد. راهبردهای توسعه اقتصادی یکی از مهم‌ترین مطالعات انتقادی در حوزه استراتژی‌های توسعه است.
پیشگامان اقتصاد توسعه؛ جرالد میر و جوزف استیگلیتز؛ ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی)؛ نشر نی؛ 1384
این کتاب به عمده مباحث مربوط به توسعه اقتصادی پرداخته است. تحلیل دیدگاه‌های نسل اول اقتصاددانان توسعه؛ بررسی دیدگاه‌های نسل دوم و نسل جدید؛ بررسی مسائل و وظایف ناتمامی که برای نسل آینده به‌جا مانده است؛ طرح پرسش‌های جدید و در عین‌حال دشوار؛ توسعه انسانی، سرمایه اجتماعی، مخاطرات اخلاقی، اطلاعات نامتقارن، نارسایی‌های دولت و بازار، فقدان کارآفرینی، پسماند (ضریب بهره‌وری کل)، موانع موجود بر سر راه تجارت بین‌المللی، سرمایه انسانی ناکافی، دولت ناکارآمد، تعارض توزیعی، کنش جمعی، فناوری، حفظ (تباهی) محیط زیست، توسعه پایدار، جهانی شدن، تجارتِ خدمات، جریان‌های مالی بی‌ثبات، فقر، تغذیه، اشتغال کودکان، سواد (بی‌سوادی)، بهداشت، رفاه اجتماعی، قشرهای آسیب‌پذیر، و دیگر ابعاد استانداردهای زندگی؛ و نیز بازنگری دیدگاه‌های کلاسیک و نئوکلاسیک؛ محتوای بخش‌های مختلف این کتاب را تشکیل می‌دهند.
اقتصاد توسعه، از فقر تا ثروت ملل؛ یوجیرو هایامی، ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی)؛ نشر نی؛ 1382
این کتاب به بررسی رابطه توسعه اقتصادی با توسعه در دیگر زمینه‌ها می‌پردازد. همچنین نویسنده در پی پاسخ به این پرسش است که چرا شمارِ اندکی از کشورهای جهان به‌سطح بالایی از رفاه دست یافته‌اند و فقط تعداد انگشت‌شماری از اقتصادهای روبه‌توسعه به‌این سطح رسیده‌اند، در حالی‌که اکثریتِ این کشورها هنوز در فقر و رکود به‌سر می‌برند؟
نظریه‌های اقتصادی توسعه؛ دایانا هانت، ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی)؛ نشر نی؛ 1376
هانت در چارچوب تحلیلی فیلسوف علم قرن معاصر، توماس کوهن، به بحث درباره مسائل اقتصاد توسعه پرداخته است. وی در این کتاب تمام نظریه‌های مطرح‌شده توسعه را، به بحث می‌گذارد. هانت تقسیم‌بندی جدیدی را برای بررسی تحلیلی نظریه‌های توسعه ارائه می‌کند. وی در این تقسیم‌بندی، هفت الگوی فکری را معرفی می‌کند: پارادایم هسته در حال گسترش سرمایه‌داری، پارادایم ساختارگرایی، پارادایم نئومارکسیستی، پارادایم وابستگی، پارادایم مائوئیستی، پارادایم نیازهای اساسی و پارادایم نئوکلاسیکی.
اقتصاد توسعه؛ رومر، پر کینز و گیلیس، ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی)؛ نشر نی؛ 1379
این کتاب هم‌اکنون به‌عنوان یکی از جدیدترین کتاب‌های درسی دوره لیسانس و فوق‌لیسانس اقتصاد توسعه در دانشگاه‌های امریکای شمالی و اروپا تدریس می‌شود. از ویژگی‌های بارز این کتاب ارائه شواهد تجربی از کشورهای گوناگون است که در فصل‌های متنوع کتاب به‌شکل مطالعات موردی از جمله در زمینه رفاه انسانی، آموزش، بهداشت و تغذیه، کشاورزی، صنعت، محیط‌‌زیست، توسعه پایدار، سیاست‌های مالی و پولی و... تجلی یافته است.
اقتصاد سیاسی رشد؛ پل باران، ترجمه کاوه آزاد منش؛ انتشارات خوارزمی؛ 1359
پل باران از معدود اقتصاددانان غربی است که مسأله عقب ماندگی، رشد و توسعه اقتصادی را با دید علمی بررسی کرده است؛ و به‌همین علت این کتاب به‌ سرعت جایگاه خود را در ادبیات توسعه پیدا نمود. در بخش اول کتاب نویسنده (فصل‌های یک تا چهار) تکامل و عملکرد مناسبات تولیدی سرمایه‌داری را در مراحل رقابتی و انحصاری توصیف کرده است. باران در بخش دوم کتاب (فصل‌های پنج تا هشت) اثرات سیاست‌های امپریالیستی را بر تکامل جوامع درحال توسعه بیان کرده است.
وام، دام توسعه نیافتگی؛ سوزان جرج، ترجمه علی غفاری و نسرین ناظمی؛ انتشارات علمی و فرهنگی؛ 1374
این کتاب به بررسی وضعیت اقتصادی - سیاسی برخی از کشورهای در حال توسعه جهان می‌پردازد. نویسنده در سه بخش جداگانه به ابعاد گوناگون این مسئله می‌پردازد. نخست، ابعاد نظام مالی حاکم بر جهان و شمه‌ای از فعالیت بانکداران و مؤسسات مالی بین المللی را در جهت اعطای وام توصیف می‌کند؛ سپس به بررسی وضعیت مالی و مردمی چند کشور آفریقایی و آمریکای لاتین می‌پردازد؛ و در آخر راه‌حلهای نهادهای مالی بین‌المللی و دیدگاههای شخصی خود را جهت رفع معضل بدهی ملی کشورها بیان می‌کند.
انتقال به توسعه عادلانه؛ کیت گریفین و جفری جیمز، ترجمه محمدرضا رفعتی؛ انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی؛ 1368
نگارنده در این کتاب سعی دارد، تأثیر امنیت سرمایه‌گذاری بر رشد اقتصادی دولت جمهوری اسلامی ایران را بررسی کرده و مدلی از رشد اقتصادی را با در نظر گرفتن متغیر امنیت سرمایه‌گذاری ارائه کند. وی در این راستا متغیرهایی را که بر امنیت سرمایه‌گذاری در کشور تأثیر دارند، شناسایی و استخراج کرده و مدل‌های اقتصادسنجی رشد اقتصادی با استفاده از متغیرهای تأثیرگذار را در کنار هم قرار داده و مدل متفاوتی از رشد اقتصادی که نشان دهنده تأثیر مثبت و معنی‌دار متغیر امنیت سرمایه‌گذاری بر رشد اقتصادی است را ارائه کرده است.
پیشگامان توسعه؛ جرالدماروین مایر و دادلی سیرز؛ ترجمه سیدعلی‌اصغر هدایتی و علی یاسری؛ انتشارات سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاهها (سمت)؛ 1384
این کتاب شامل مقالات و سخنرانی‌های همایش بینانسلی با موضوع آینده اقتصاد توسعه است. عناوین مقالات کتاب عبارتند از: "نسل قدیم اقتصاددانان توسعه و نسل جدید/ جرالد.ام.میر"، "درباره اهداف توسعه/ کائوشیک باسو"، "مغالطه‌های نظریه توسعه و پی‌آمدهای آنها برای سیاست/ ایرما آدلمن"، "بازبینی چالش توسعه/ وینودتاماس"، "تطور تفکر درباره فقر : کشف کنش‌های متقابل/ راوی کانبورولین اسکوایر"، "مسائل توسعه: حل‌شده و حل‌نشده/ شاهد یوسف و جوزف ای.استیگلیتز"، "تعارض‌های توزیعی، کنش جمعی، و اقتصاد نهادگرا/ پراناب باردهان"، "چشم‌اندازهای تاریخی توسعه/ نیکولاس کرفتس"، "در جست‌وجوی امور سیاسی : اقتصاد سیاسی سیاست‌گذاری توسعه/ مریلی اس.گریندل "و "نظریه اقتصادی مدرن و توسعه/ کارلاهاف و جوزف ای.استیگلیتز ."
اصول برنامه‌ریزی اقتصادی؛ آرتور لوئیس، ترجمه سید غلامرضا شیرازیان و دیگران؛ انتشارات سازمان برنامه و بودجه؛ 1370 
این کتاب به مسائل مربوط به برنامه‌ریزی اقتصادی پرداخته است. نویسنده در این کتاب بین برنامه‌ریزی از طریق بازار و برنامه‌ریزی با هدایت تمایز قائل شده است. وی به بررسی تعامل توسعه‌ای بین کشورهای صنعتی و در حال توسعه در طول سال‌های ۱۸۷۰ تا ۱۹۱۳ پرداخته است و به روشن شدن فرآیند رشد و چرخه‌های اقتصادی کوتاه‌مدت و بلندمدت درون کشورهای صنعتی و تاثیر آن بر کشورهای در حال توسعه پیرامونی منجر شده است.
برنامه‌ریزی توسعه: مدل‌ها و روش‌ها؛ مایکل تودارو، ترجمه عباس عرب‌مازار؛ انتشارات سازمان برنامه و بودجه؛ 1363
تودارو در ابتدا با توجه به نقش امروزی برنامه‌ریزی در کشورهای در حال توسعه تعریفی از برنامه‌ریزی و ساختار آن ارائه نموده است و در ادامه با مروری بر برنامه‌های عمرانی، تجربه بیش از نیم قرن برنامه‌ریزی در ایران را بررسی نموده است. عناوین فصل‌های کتاب عبارتند از: "برنامه‌ریزی اقتصادی چیست؟"، "مدل‌های تجمعی سازگار"، "مدل‌های سازگار غیر تجمعی"، "مدل‌های چند بخشی ـ تحلیل‌های داده ـ ستانده"، "مدل‌های چند بخشی و ماتریس حساب‌های اجتماعی"، "دیدگاه برنامه‌ریزی ریاضی در برنامه‌ریزی اقتصادی"، "مدل‌های تعادل عمومی قابل محاسبه"، "تحلیل هزینه ـ فایده"، "مدل‌های اقتصاد سنجی کلان "و "برنامه‌ریزی اقتصادی در ایران"