طرح های غیر کارشناسی و نیمه تمام ، میراث اقتصادی دولت گذشته

^{در یک اقتصاد سالم بالا بودن تعداد طرح های عمرانی نشانه رشد و پویایی جامعه همراه با کاهش نرخ تورم و بیکاری به شمار می رود اما همین کثرت تعدد اگر همراه با آماده سازی زیرساخت و فاکتورهای مناسب نباشد نه تنها هزینه ها را افزایش می دهد بلکه سبب هدررفت منابع هم خواهد شد.}

 

دولت ها معمولا برخی طرح های به جای مانده از دولت قبل را از مهم ترین مشکلات سد راه اجرای برنامه های خود می دانند که طرح های نیمه تمام دولت های نهم و دهم نیز از جمله اینگونه طرح ها به شمار می روند.

در 8 سال گذشته کلنگ طرح هایی بدون کار کارشناسی و توجیه اقتصادی به زمین زده شد که به گفته مسئولان اقتصادی نه تنها به موضوع سودآوری آنها توجهی نشده بلکه بار مالی زیادی را نیز متوجه دولت یازدهم کرده است.

از این طرح ها که به عنوان میراث تلخ دولت های نهم و دهم یاد می شود می توان به هدفمندی یارانه ها، مسکن مهر و مهر ماندگار های حوزه های مختلف را نیز نام برد.

توجه نکردن به قابلیت های اجرایی برخی از این طرح ها بهره وری در کشور را کاهش داد و با جذب منابع مالی نامحدود، تورم و در نهایت رکود را هم به ارمغان آورد.

در طول 8 سال فعالیت دولت قبل تعریف طرح های عمرانی مختلف آن هم در مقیاس وسیع همواره به عنوان نقطه عطف دولت های نهم و دهم به شمارمی رفت فارغ از اینکه این طرح ها مصوب شده چه بار مالی را برای خود دولت و دولت بعد به همراه خواهد داشت.

عدم مدیریت صحیح و اولویت بندی نامناسب این طرح ها در دولت گذشته سبب شد تا بسیاری از این طرح ها نه تنها مجال اتمام و بهره وری نیابند بلکه فرسوده و با عدم توجیه اقتصادی نیز همراه شوند.

قد طرح های عمرانی در این سال ها به اندازه ای بلند شد که دولت های نهم و دهم در سال پایانی فعالیت خود بیش از2800 طرح نیمه تمام را به یادگار و به عنوان میراث برای دولت یازدهم برجای گذاشت این در حالی است که طبق آمار با وجود هزینه کرد بیش از 125 هزار میلیارد تومان تا سال 90، اما 90 درصد طرح های عمرانی مصوب شده نیمه تمام ماندند.

طبق بررسی های صورت گرفته در نهادهای کارشناسی، در صورتی که دولت یازدهم بخواهد وجوه مورد نیاز برای اتمام طرح های نیمه تمام فعلی را تامین کند، فقط برای طرح های نیمه تمام به بیش از ۲۰۸ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

این حجم عظیم پروژه های نیمه تمام که به اذعان بسیاری از کارشناسان اقتصادی تنها برای خودنمایی و عوام فریبی مصوب شده بود نیازهای کاذبی را نیز میان مردم ایجاد کرد.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی جدای از تصمیمات غیرکارشناسی و عجولانه برای تصویب طرح های عمرانی، عدم ارائه بودجه سنواتی در زمان تعیین شده و مناسب را یکی از دلایل عدم تامین مالی به موقع طرح ها عنوان می کنند و می گویند: تاخیرهای پی در پی در ارائه بودجه عمرانی فرصت کار کارشناسی مناسب برای این طرح ها را از بین برد و همین عامل موجب عدم تخصیص به موقع اعتبارات و نهایتا تعطیلی کار و انبار پروژه های مختلف و نیمه تمام شد.

رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور هم با اشاره به پروژه های ناتمام و غیرکارشناسی دولت قبل از وجود 75 هزار پروژه نیمه تمام خبر داد و گفت: برای اتمام پروژه های نیمه تمام به 13 سال زمان نیاز داریم.

سلطانی فر با اشاره به شرایط بودجه عمومی اظهار داشت: در سال جاری بودجه عمومی (جاری و عمرانی) 211 هزار میلیارد تومان است که به شرط تخصیص کامل، 20 درصد آن مربوط به بودجه عمرانی و تملک و دارایی می شود.

سلطانی فر افزود: در حال حاضر 40 هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی داریم؛ اما در طول سال های قبل به قدری پروژه های بی حساب و کتاب کلنگ زده شده که اکنون 75 هزار پروژه نیمه تمام با برآورد مالی 417 هزار میلیارد تومان داریم. چنانچه اگر تا 10 سال دیگر هم کار جدید شروع نکنیم، برای تکمیل این پروژه ها 13 سال زمان نیاز است.



** نبود زمانبدی مشخص طرح ها در دولت قبل

یک کارشناس اقتصادی در این باره اظهار داشت: کشور ما در زمینه فعالیت و زیرساخت های عمرانی از گذشته مشکلاتی داشته به گونه ای که برخی زیرساخت ها بعضا در شهرهای کوچک و یا در شهرهای بزرگی که نیاز بوده به درستی انجام نشده است.

منصور آرامی گفت: در دولت های نهم و دهم در بخش عمرانی فعالیت ها به مراتب زیاد بود اما متاسفانه بسیاری از این فعالیت ها و پروژه های عمرانی به دلایلی به سرانجام نرسید و تا پایان عمر آن دولت ها هم تمام نشد.

وی اضافه کرد: به طور معمول وقتی پروژه ای با یک بودجه بندی و در یک زمانبندی مشخص آغاز شود ولی برای اتمام آن برنامه ای وجود نداشته باشد تبعات بسیار بدی در زمینه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جامعه و اقتصاد بر جای خواهد گذاشت.

وی ادامه داد: هرچند به سرانجام نرسیدن برخی از پروژه ها در دولت های نهم و دهم به دلیل برخی کاستی ها در منابع مالی بوده اما دولت قبل نه برنامه مشخصی در حوزه بودجه ای و نه زمانبندی مناسب برای تکمیل این پروژه ها داشت لذا اکنون با حجم زیادی از طرح های نیمه تمام در کشور مواجه هستیم.

نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در بودجه سال های 93 و 94 خیلی از هزینه ها در بخش مطالبات است ضمن اینکه برنامه ششم هم در این زمینه کاستی هایی وجود دارد بنابراین به یک برنامه ریزی مالی مشخص و بلندمدت برای این طرح های نیمه تمام نیاز داریم.

آرامی خاطرنشان کرد: هرچند دولت یازدهم در ایجاد این طرح ها دخالتی نداشته اما از آنجا که این طرح ها مصوبات دولت قبل بوده است بنابراین دولت یازدهم برای پیشبرد این طرح های نیمه تمام باید علاوه بر یک برنامه مشخص براساس اولویت و توجیه اقتصادی طرح را تامین مالی کند.

وی همچنین گفت: مجلس نیز در کنار دولت در تدوین برنامه ششم برنامه هایی را برای اتمام این طرح ها مشخص کرده تا این پروژه ها زودتر به سرانجام برسند.

وی در رابطه با تقدیم به موقع بودجه و تاثیر آن براتمام پروژه ها نیز اظهار داشت: اینکه بودجه به موقع بیاید یا نه یک بحث قانونی است که دولت باید به آن پایبند باشد. طبیعتا اگر بودجه در زمان مشخص ارائه نشود دستگاه های اجرایی نمی توانند یک برنامه مشخص برای تامین مالی و زمانبندی طرح های عمرانی داشته باشند بنابراین به موقع ندادن بودجه در روند اتمام پروژه ها هم تاثیر گذار خواهد بود.



** طرح ها زیاد اما بودجه مشخص نبود

یک کارشناس اقتصادی دیگر نیز گفت: در دولت های نهم و دهم طرح های بسیاری آغاز شد که نیاز به بودجه های فراوانی داشت که با توجه به شرایط اقتصادی کشور هزینه های بسیار زیادی روی دوش دولت یازدهم قرار داده است.

محمد فیروزی گفت: با توجه به شرایط ویژه کشور و همچنین تورم و تحریم هایی که بر اقتصاد کشور حاکم شد تامین مالی این طرح ها هم دچار مشکل شد و هم به سرانجام نرسید.

وی ادامه داد: برای به اتمام رساندن این پروژه ها باید با یک مدیریت صحیح و مناسب پروژه هایی که جنبه ملی دارند و بر اوضاع اقتصادی تاثیر بسزایی دارند را در اولویت اتمام و تامین مالی قرار دهند.

عضو کمیسیون عمران مجلس خاطرنشان کرد: در 20 سال گذشته بودجه بخش عمرانی به صورت خیلی محدود تخصیص پیدا کرده به این بخش و امیدواریم در دولت یازدهم با تخصیص به موقع اعتبارات این پروژه ها به سرانجام برسند.

وی تصریح کرد: با توجه به بودجه ریزی سال گذشته اما تاکنون برای طرح های عمرانی بودجه اختصاص داده نشده که امیدواریم امسال با برنامه های خوبی که در حوزه عمرانی داریم بتوانیم پروژه های نیمه تمام را به سرانجام برسانیم و تغییر و بهبود وضعیت اقتصاد را شاهد باشیم.