چگونه تحریم روسیه به کل آسیا ضربه می زند؟

دولت اوباما، برای مقابله با اقدامات روسیه در اوکراین، تحریم های اقتصادی علیه مسکو را تشدید  نموده و تلاش کرده تا این کشور را از نظر دیپلماتیک منزوی کند. در 29 جولای، ایالات متحده و اتحادیه اروپا اعلام کردند دور تازه ای از تحریم ها را از طرف بازارهای سرمایه آمریکا و اتحادیه اروپا علیه بانک های روسی آغاز می کنند که این تحریم ها از دسترسی شرکت های انرژی روسی به تکنولوژی های پیچیده نفتی جلوگیری می کند و محدودیت بر تکنولوژی دفاعی این کشور را افزایش می دهد.

شرایط بدتر برای مسکو، ترتیبات جدیدی است که سرمایه گذاری میان مدت و درازمدت بازارهای غربی را برای شرکت های روسی و استخراج نفت از دریای شمال و ذخایر جدید شیل و آب های عمیق سخت تر می کند. این وضعیت باعث نگرانی سرمایه گذاران نیز می شود.

پس از اعلام تحریم های جدید، دیپلمات های آمریکایی برای اقناع شرکای آسیایی خود به چین، ژاپن، سنگاپور و کره جنوبی سفر نمودند تا این تحریم ها را علیه روسیه عملی سازند. این اقدامات از دیدگاه اوکراین محوری، علیه اقتصاد روسیه مفید است. چرا که اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری روسیه است. تجارت روسیه با چین، ژاپن و کره جنوبی تقریبا 45 درصد کل تجارت روسیه و اتحادیه اروپا است. علاوه بر این، دسترسی به بازارها و ارزهای آمریکا، اروپا و آسیا برای رشد اقتصاد روسیه ضروری است.

با این حال به نظر نمی رسد رئیس جمهور روسیه، عقب نشینی کند. در واقع بحران، با استقرار نیروی نظامی در مرزهای اوکراین تشدید هم شده است و اگر این روند ادامه پیدا کند، آمریکا ناچار خواهد بود تا تحریم ها را افزایش دهد. اما هزینه منزوی کردن روسیه ممکن است بیش از فایده آن باشد. متحدین آمریکا در اروپا از اقدامات اخیر - محدودسازی روسیه - هزینه های اقتصادی بسیاری متحمل شده اند و تحریم های بیشتر می تواند منافع ایالات متحده را تهدید کند و به متحدانش در آسیا ضربه بزند.

اکثر  متحدان آسیا ـ پاسیفیکی ایالات متحده از جمله استرالیا و کره جنوبی علاقه چندانی به تحمیل تحریم های شدید علیه روسیه ندارند. در واقع سرنوشت اوکراین در اولویت های آن ها قرار ندارد. کره جنوبی نه تنها روسیه را یک شریک تجاری مهم می داند بلکه روسیه عضو مذاکرات شش جانبه با کره شمالی است. پکن به سهم خود به شدت با تحریم های چندجانبه مخالف است و مهم ترین دلیل آن نیز، نگرانی این کشور از احتمال واکنش جامعه بین الملل به اقدامات چین در داخل یا خارج این کشور است. اما اگر تحریم ها، کشورهای آسیایی را به طور مستقیم هم درگیر نکند، بخش خصوصی برای ممانعت از ریسک اعمال مجازات، در زمینه انرژی و بانکداری از همکاری با شرکت های روسی خودداری می کنند.

در ضمن، دولت های آسیایی که با تلاش های آمریکا برای افزایش فشار اقتصادی به مسکو همراهی می کنند، مجبور خواهند شد که در دیگر زمینه ها نیز همکاری خود را با روسیه متوقف کنند. اجرای تحریم روسیه، بیش از همه از طرف ژاپن اجرا شده است.

احتمالا هزینه های این کار برای اقتصاد و امنیت انرژی ژاپن، مشکل سازتر است. دولت شینزو آبه با مشکلات بسیاری دست به گریبان است. این کشور 90 درصد انرژی خود را وارد می کند و از گاز مایع طبیعی وارداتی برای تولید نیمی از نیازهای الکتریسیته خود استفاده می کند. روسیه در این زمینه می تواند کمک کند. ده درصد گاز مایع طبیعی مورد نیاز ژاپن از روسیه تامین می شود و نفت و زغال سنگ وارداتی ژاپن از روسیه نیز غیر قابل چشم پوشی است. ژاپن مشتاق است که در سال های آینده میزان بیشتری از گاز مایع طبیعی سیبری و دریای شمال را خریداری کند.

با این حال تحریم سخت تر ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه روسیه، حتی بدون مشارکت گسترده ژاپن، ثروت و امنیت یکی از مهم ترین متحدان ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این اگر هدف تحریم های بعدی روسیه، بخش گاز طبیعی این کشور باشد، مشتریان روسیه در ژاپن و دیگر مناطق آسیای شرقی و نیز اروپا بهای سنگینی خواهند پرداخت.

البته مشکلات فقط در زمینه اقتصاد نیست. در آسیا، منزوی کردن روسیه در میان متحدان آمریکا، در تضاد با منافع اصلی امنیتی ایالات متحده در منطقه است. همچنین واشنگتن در تلاش است تا میان چین و روسیه جدایی ایجاد نماید و اگر این دو کشور با یکدیگر در مسائل بین المللی به صورت جدی مشارکت نمایند این مساله باعث پیچیده تر شدن روند پیگیری منافع آمریکا در حوزه های سیاست خارجی نظیر افغانستان، ایران، کره شمالی، سوریه، تغییرات آب و هوایی و عدم اشاعه می شود.

اما بهترین راه برای کاهش چنین نتیجه ای، فشار بر چین برای جدا شدن از روسیه نیست، بلکه اطمینان یافتن از اینکه روسیه روابط بهتری با دیگر کشورهای آسیایی دارد؛ کشورهایی نظیر ژاپن، ویتنام و هند که چین را یک خطر بالقوه به شمار می آورند. واشنگتن باید به یاد داشته باشد که مشارکت متنوع روسیه در مسائل آسیا مانع بزرگی است که جلوی همراهی مسکو و پکن را می گیرد.

اگرچه روابط چین و روسیه عمدتا کاربردی بوده و از طریق منافع رقابتی و عدم اعتماد متقابل تعریف شده است، اما این کشورها ثابت کرده اند که چاره ای جز همکاری ندارند و نمونه آن در قرارداد گازی 400 میلیارد دلاری اخیر قابل مشاهده است. 

اگر بحران در اوکراین تشدید شود، دولت اوباما باید تصمیم بگیرد که چه سیاستی برای مجازات روسیه در نظر بگیرد و باید به اثرات منفی منزوی کردن بیشتر روسیه نیز توجه کند. این مستلزم گسترش تلاش های آمریکا برای حمایت از امنیت انرژی و اقتصادی در کشورهای شرق آسیا است.

ایجاد تغییرات در روابط روسیه و شرکایش در آسیا هموار کننده تغییر توازن قوا در آسیا به ضرر ایالات متحده است. طبق هیچ گونه برآوردی هم، یک ژاپن ضعیف تر و روابط چین و روسیه مستحکم تر، برای ایالات متحده مطلوب نیست.