داستان دعوای بین کنگره و دولت آمریکا بر سر تحریم ها چیست
اگر بخواهیم به کلیاتی از تحریم‌ها اشاره کنیم، الان مشکل عمده در این ارتباط آن است که مسائل آنقدر پیچیده شده که به‌رغم نیت طرفین مذاکرات به حل مسائل، حل آن به لحاظ حقوقی با مشکل روبه‌روست. با نگاهی به شکل که لیستی از تحریم‌های کنگره آمریکا علیه ایران است، می‌بینید که به ویژه از سال 2012 به این سمت هر شرکت خارجی که بخواهد با ایران معامله‌ای در زمینه‌های مشخص‌شده داشته باشد، مشمول جریمه توسط آمریکا خواهد شد. به ویژه اینکه از این سال با افزوده شدن نفت، گاز و پتروشیمی که بعداً صنایع خودروسازی و کشتی‌سازی و فولاد هم به آن اضافه شدند، فشار تحریم‌ها به اقتصاد و بازار سرمایه ایران دوچندان شد. در این شرایط این شرکت‌ها یا باید قید بازار آمریکا و دلار و تجارت با آن را بزنند یا اینکه آنقدر هزینه‌ها را در معامله با ایران بالا ببرند تا هزینه‌هایشان را پوشش دهد. خب طبیعی است کدام را انتخاب می‌کنند؟ یا اینقدر باید به ما گران بفروشند که برای آنها نجوابگو باشد، یا شرکت کوچکی باشند. که اگر جریمه شد و حذف شد، بالاخره پولش در‌آمده باشد.
هم‌اکنون دیگر بحث سرمایه‌گذاری مطرح نیست. حتی اگر بخواهیم پول هم بگذاریم، امکانی برای فروش جنس به ما نیست. البته با شروع شدن دور جدید مذاکرات در ژنو چند تحریم برداشته شده است، مانند صنعت خودرو. که آن هم به گونه‌ای نیست که به طور مثال پژو بیاید و در ایران سرمایه‌گذاری کند. در قراردادی که با شرکت پژو بسته شد، تنها یک بند اساسی دارد و آن اینکه آنها بتوانند به ما قطعات بفروشند. بعد از پنج ماه که مدیرعامل پژو برای عقد قرارداد به ایران می‌آید، نهایتاً قراردادی می‌بندد که دو مدل خودرو را به شکل CBU به ایران صادر کند نه CKD. در شرایط کنونی، حتی قرارداد CKD را هم با ایران به امضا نرساندند. چون آنها هم نمی‌دانند که در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد. در ژنو تحریم‌های خیلی جدی‌ای برداشته نشد، اما نکته مهم این مذاکرات در این بود که جلو افزوده شدن تحریم‌ها گرفته شد. که این خود از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود. در این مذاکرات حدود پنج تا 10 درصد تحریم‌ها برداشته شد که آن هم تا زمان حصول توافقنامه نهایی به صورت موقت است. این اتفاقات در شرایطی رقم خورد که دولت جدیدی در کشورمان روی کار آمده بود و در غیر این صورت با تشدید تحریم‌ها با مشکلات به مراتب بیشتری روبه‌رو بودیم. چون تا پیش از این توافقات، تمام موارد باقی‌مانده هم در لایحه‌ای که در کنگره آمریکا مطرح شده بود، آمده بود که با آغاز مذاکرات این لایحه متوقف ماند. دعوایی که بین کنگره آمریکا و دولت آمریکا در این زمینه مطرح است و به HR850 معروف شده است.
در این لایحه علاوه بر اینکه به سایر مسائل نظیر معدن، ساختمان و کانستراکش اشاره شده است، به فروش نفت هم اشاره شده است که بایستی در مدت زمان یک سال فروش آن به صفر برسد، که خوشبختانه به تصویب نرسید. این امتیاز بسیار بزرگی بود که پس از مذاکرات ژنو حاصل شد. در غیر این صورت معلوم نبود که کشور با چه مشکلاتی مواجه می‌شد. اما همین موضوع مثبت، مشکلی را در روند مذاکرات به همراه دارد و باعث طولانی شدن روند مذاکرات شده است. اکثر تحریم‌هایی که هسته‌ای هم نیستند و مسائل دیگری را هم ناشی می‌شوند، توسط کنگره و سنای آمریکا به تصویب رسیده است و هرگونه تصمیمی برای لغو تحریم‌های ناشی از آن بایستی توسط کنگره و سنای آمریکا برداشته شود. این در حالی است که کسانی که از سوی دولت آمریکا در مذاکرات حضور دارند، اختیار لازم برای این کار را ندارند. چرا که آنها نماینده دولت آمریکا هستند و نمی‌توانند از سوی کنگره اطمینان دهند که مسائل حل خواهد شد. این موضوع است که روند پیشرفت مذاکرات را طولانی کرده است. خواست ایران در مذاکرات، برداشته شدن کلیه تحریم‌هاست. ولی به نظرم به لحاظ حقوقی این مساله به‌سادگی امکان‌پذیر نیست.
به نظر من ان‌شاءالله مذاکرات پیشرفت خواهد داشت. اما نه با آن سرعتی که جامعه انتظار دارد. تصور من این است که کاهش تحریم‌ها ابتدا از حوزه خرید کالاها کم می‌شوند، سپس نفت و پتروشیمی است. که البته در این شش ماهی که از مذاکرات می‌گذرد، آثار آن را مشاهده می‌کنیم. اما باید این موضوع را هم در نظر گرفت تا زمانی که عملاً کلیه تحریم‌ها برداشته شود، زمان درازی داریم و احتمالاً مذاکرات سال‌ها ادامه خواهد یافت. در این شرایط نباید نه خیلی به تجارت‌مان بدبین باشیم و نه خیلی خوش‌بین. بایستی حالتی واقع‌بینانه با توجه به شرایطی که با آن مواجه خواهیم شد، داشته باشیم.
