معرفی و بررسی صنایع پیشرو جهان
فهرست صنایع با بالاترین رشد درآمد در سطح جهانی و بینالمللی بر اساس برآوردهایی دقیق و معتبر و به صورت سالانه توسط موسسهی Sageworks در اوایل سال 2013 منتشر شده است. موسسهی Sageworks برای این بررسی از اطلاعات تجمیعی صندوق بینالمللی پول که شامل آمار حدود 160 کشور جهان (شامل اروپا، آمریکا و آسیا- اقیانوسیه و سایر کشورها) که در مجموع بیش از 94 درصد جمعیت جهان را شامل میشوند، بهره گرفته است.
در جدول ذیل فهرست صنایع پررشد در سطح جهانی و به ترتیبِ پیشبینی سهم درآمد آنها از تولید ناخالص داخلی جهان برای سال 2017 ارائه گردیده است. میزان تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2012 برابر با 350/71666 میلیارد دلار بوده که با پیشبینی رشد 1/2 درصدی سال 2013، رشد 3 درصدی سال 2014، رشد 3/3 درصدی سال 2015، رشد 5/3 درصدی سال 2016 و در نهایت رشد حدود 8/3 درصدی دوران بازسازی بعد از بحران برای سال 2017 که توسط صندوق بین المللی پول اعلام گردیده است، این عدد به مقدار 855/83559 میلیارد دلار در سال 2017 خواهد رسید؛ بنابراین برای محاسبهی سهم هر صنعت از GDP جهانی در سال 2017 از تقسیم عدد پیشبینی شده برای درآمد صنعت مربوطه به مقدار GDP مورد پیشبینی سال 2017 استفاده خواهد شد.
به دلیل عدم امکان دسترسی به میزان نیروی کار مشخص مشغول به کار در صنایع و کسب وکارهای مربوطه، جدول 3 فاقد اطلاعات مربوط به پیشبینی درصد رشد اشتغالزایی صنایع برتر جهان است.
نکات حائز اهمیت این جدول را میتوان به شرح زیر خلاصه کرد:
الف: صنعتِ تولید و ساخت به دلیلِ نقش مهمی که در بازسازی اقتصاد بعد از بحران خواهد داشت و اینکه همواره صنعت پیشرانه برای شروع رشد اقتصادی یا رونق مجدد اقتصاد بوده است، حضور پررنگی در بین صنایع برتر درآمدی دارد.
ب: از آنجا که انرژی و صنایع وابسته به آن، همواره جزء دغدغههای رشد پایدار بودهاند و نوآوریهای این حوزه تأثیر زیادی در افزایش بازده و فروش صنایعشان و همینطور افزایش امید به رشد کل اقتصاد از طریق کاهش هزینههای تولید دارد، صنعت انرژی و صنایع مربوطه همانطور که انتظار میرود در بین صنایع با بالاترین سهم درآمدی جهان، مشاهده میگردد.
در سال 2012، مجموع درآمد 10 صنعت ذکر شده در جدول7، 21 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را شامل میشود که برابر با حدود 15 تریلیون دلار است. این مقدار در سال 2017 به 30 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا خواهد رسید که تقریباًَ معادل 25 تریلیون دلار خواهد بود.
با توجه به نتایج جدول 3، صنایع پتروشیمی، شیمیایی، تولیدات کامپیوتری و الکتریکی، ساخت ابزارآلات الکترونیکی و طراحی سیستمهای کامپیوتری صنایع پیشرو جهان میباشند که علاوه بر دارا بودن سهم درآمدی واقع شده (در سال 2012) و پیشبینی شدهی (برای سال 2017) بالاتر از یک درصد از کل تولید ناخالص داخلی جهان از تکنولوژی بالا یا نیمه بالا برخوردار بوده و از پیشبینی رشد درآمدی مناسبی نیز بهرهمندند. در واقع این صنایع آیندهی توسعهی جهانی را در دست دارند و در سالهای آینده علاوه بر حفظ جایگاه صنعتی و تولیدات تکنولوژیک، سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی جهان را نیز دارا خواهند بود و سهم آنها از تولیدات صنعتی جهان افزایش خواهد یافت.
صنعت ساخت ماشینآلات از رشد درآمدی بالایی برخوردار بوده و از تکنولوژی بالا و نیمه بالایی نیز بهرهمند میباشد، اما میزان سهم درآمد آن از تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2012 کمتر از یک درصد بوده است. این صنعت هر چند جزء صنایع پیشرو به حساب نمیآید، اما با داشتن رشد درآمدی بالاتر از متوسط رشد اقتصادی جهان از صنایع آیندهدار محسوب میگردد که هنوز به دوران بلوغ تولید نرسیدهاند و با ادامهی روند رو به رشد درآمدی قطعاً تا سال 2020 جزء صنایع پیشرو و تأثیرگذار منطقه میگردند. چنانچه این روند رشد پیش-بینی شده منجر به افزایش سهم این صنعت از تولید ناخالص داخلی از 7/0 درصد در سال 2012 به 1/1 درصد در سال 2017 خواهد بود. صنعت ساخت ماشینآلات فلزکاری نیز از جمله صنایع آیندهدار جهان است که با وجود دارا بودن سهم پایینی از تولید ناخالص داخلی جهان به دلیل دارا بودن رشد درآمدی بالا در افق سال 2020 میتواند از صنایع تأثیرگذار و پردرآمد باشد.
صنایع نفت و معدن از سهم درآمدی بالایی از تولید ناخالص داخلی جهان برخوردارند و رشد درآمد آنها نیز قابل قبول است، اما از تکنولوژی بالا یا نیمه بالا برخوردار نیست. هر چند صنعت مذکور از تکنولوژی بالا یا نیمه بالایی برخوردار نیست و به همین دلیل بر طبق تعریف، جزء صنایع پیشرو قرار نمیگیرد، اما تأثیر آن در اقتصاد جهان قابل چشمپوشی نیست؛ چرا که توجه به این صنعت و افزایش حجم تولیدات آن میتواند تأثیر سریع و بالایی در افزایش تولید ناخالص داخلی داشته باشد و از آنجایی که نیاز به تکنولوژی بالایی ندارد، با سرعت بالاتری به بهرهبرداری، افزایش درآمد و افزایش تولید خواهد رسید.
در فهرست صنایع برتر جهان آنچه بسیار جالب توجه است، حضور بخش همیشه مهمِ پتروشیمی در صدر جدول است؛ این صعود و حضور مجدد چنان عظیم است که حتی کسبوکارهای وابستهای چون عمدهفروشی محصولات نفت و پتروشیمی نیز رشد درآمدی بالایی یافتهاند. رشد درآمد صنایع پتروشیمی برای سالهای 2007 تا 2012 حدود یک درصد بوده است، اما رشد صنعت مربوطه با توجه به بازیابی اقتصاد جهانی و نیاز بیشتر به انرژی و مواد اولیه برای رشد سریع مجدد منجر به پیشبینی رشد بالای بیست درصدی برای آن شده است.
مقایسه صنایع برتر جهان و صنایع پیشرو مناطق مختلف نشان میدهد که تفاوتهایی بین صنایع پر درآمد جهان و صنایع پر درآمد اروپا، آسیا- اقیانوسیه و آمریکا وجود دارد، در حالی که انتظار میرود مجموع نتایج این سه منطقه در نتایج صنایع پردرآمد جهان مستتر باشد، به عنوان مثال میتوان به حضور صنایع نفت و معدن در بین صنایع پر درآمد جهانی در حالی که از آنها تنها در بین صنایع برتر آمریکا نشانی وجود دارد، اشاره کرد. این تفاوت بدین علت است که بار اصلی رشد درآمد این صنایع بر دوش کشورهای در حال توسعه، کشورهای خاورمیانه و آمریکای لاتین است. جالبتر اینجاست که صنایع مذکور از مزایای طبیعی کشور ما محسوب می-گردند؛ در واقع صنایع پردرآمد جهانی از پتانسیل بالایی در کشور ما برخوردار هستند، حال اینکه کشورمان در ردهبندیهای جهانی در زمینهی این صنایع در ردههای بالایی قرار ندارد. بنابراین باید عزم جدی در افزایش توان و تولید بخشهای مذکور ایجاد گردد تا کشور ما نیز از این رشد بالای درآمد جهانی برخوردار گردیده و حوزهی فعالیت خود را در زمینهی صنایع برتر و امن گسترش دهد.
بررسی صنایع برتر جهان بر اساس فهرست پردرآمدترین شرکتها
نشریهی فورچن (fortune) سالانه فهرستی از 100 شرکت برتر دنیا در زمینهی میزان درآمد تحت عنوان Fortune100 چاپ میکند و در آن به معرفی 100 شرکت پردرآمد دنیا، میزان درآمدشان، ارزش این شرکتها، ملیت و حوزهی صنعتی که در آن فعالیت میکنند، میپردازد.
با جمعکردنِ میزان درآمد شرکتهای برتر در هر صنعت، مقدار درآمد صنایع (از طریق برترین شرکتهایشان) را به دست آورده و آنها را رتبهبندی میکنیم. رتبهبندی صنایع بر این اساس میتواند معیار مناسبی از صنایع برتر جهان باشد. چرا که صنایعی را معرفی میکند که بیشترین درآمد حاصل از فعالیت شرکتهای بزرگ را دارند. هر چند امکان دارد برخی از صنایع پردرآمد جهان از بنگاههای کوچک شکل گرفته باشند و نمایندهای از آنها در بین شرکتهای پر درآمد جهان موجود نباشد و به این علت در فهرست صنایع برتر این بخش حاضر نباشند، اما از آنجا که میتوان صنایع برتر را صنایعی دانست که ارزشآفرینی بالایی دارند و شرکتهای فعال در آنها با انباشت سرمایهی بالا به سطح درآمد فوقالعادهای دست یافتهاند.
بنابراین از این دیدگاه صنایعی را که هیچ شرکتی از حوزهی آنها در فهرست پردرآمدترین شرکتها نباشد، نمیتوان از جمله صنایع برتر به حساب آورد. در جدول ذیل فهرست صنایع برتر جهان بر مبنای درآمد شرکت-های برترشان به تفکیک در دو سال 2006 و 2013 در کنار هم ارائه شده است که این موضوع امکان مقایسهی صنایع برتر این دو سال و میزان درآمد آنها را فراهم میکند. در جدول مذکور علاوه بر فهرست صنایع برتر و میزان درآمد شرکتهای بزرگ فعال در حوزهی این صنایع و نوع صنعت، تعداد شرکتهایی که هر صنعت در بین 100 شرکت پر درآمد جهان دارد، کشوری که تعداد بیشتری از شرکتهای پردرآمد هر صنعت، تابعیت آن را دارند، تعداد شرکتهای کشور سرآمد در بین شرکتهای برتر دنیا در هر صنعت و همینطور رتبهی صنعت در بین مابقی صنایع پردرآمد از منظر سود ارائه شده است.
در توضیح جدول بالا باید اشاره کرد که در مورد صنایع برتر غذایی در سال 2006 سه شرکت در فهرست پردرآمدترین شرکتها حضور داشتهاند که یکی از آنها هلندی-انگلیسی بوده، یکی آمریکایی و دیگری سوئیسی، بنابراین کشور سرآمدی در این زمینه وجود نداشته است. همینطور در مورد تولید وسایل الکترونیکی که آمریکا، کرهجنوبی و آلمان هر کدام یک شرکت در این صنعت در بین شرکتهای پردرآمد جهان دارند.