نوسانات اقتصادی و برنامه ششم توسعه

سعید لیلاز:

^{اخیرا سخنگوی دولت درباره برنامه ششم توسعه و زمان تحویل آن به مجلس نهم مسایلی را مطرح کرد که می‌توان به بهانه آن بخشی از مسایل کلان اقتصادی را از منظر سیاسی و اجرایی تحلیل کرد.}

زمانی که از من خواستند درباره این سند مهم اقتصادی راهکار و تحلیلی ارایه کنم، در حقیقت جوابی نداشتم. واقعیت آن است که ساعت‌ها از وقت کارشناسان و اصحاب رسانه صرف تولید و پردازش مسایلی می‌شود که به‌نظر می‌رسد کمترین تاثیر را در فرآیند تصمیم‌گیری نهادهای مسوول ندارد. اخیرا بانک مرکزی آماری از مهم‌ترین گزاره‌های اقتصادی ایران برای نیمه نخست سال93 ارایه کرده‌ که می‌توان با بررسی دقیق اعداد و ارقام مطرح شده در آن به نتایج جالبی رسید که به‌نوعی درباره برنامه ششم توسعه (و شاید تمام ارکان اقتصادی کشور) نیز صدق می‌کند. 
 اقتصاد ایران در شرایط فعلی در وضعیتی قرار دارد که در آن ثبات و امنیت (بنا به دلایل گوناگون) وجود ندارد. من از همه تحلیلگران می‌خواهم این آمار را به‌صورت دقیق‌تر بررسی کنند تا شرایط امروز اقتصاد ایران را بهتر درک کنند. آمارهای بانک مرکزی از وضعیت اقتصادی ایران در قالب نماگرهای شماره 7 گزاره‌های کلان اقتصادی کشورمان را تصویر می‌کند. از شهریور93 سرعت تحولات به‌قدری شدید بوده که به هیچ عنوان امکان پیش‌بینی شرایط حال و آینده را نمی‌دهد. این تلاطمات و ابهامات اقتصادی آنچنان سریع اتفاق می‌افتد که امر برنامه‌ریزی بلندمدت را تا رسیدن به نقطه تثبیت دشوار می‌کند. مثلا درآمدهای نفتی در این بازه زمانی 33میلیارد دلار برآورد شده که مسلما باتوجه به شرایط امروز بازار نفت نمی‌توان از این الگو برای سال آینده بهره‌برداری کرد. مثلا در همین آمارها اعلام شده که واردات افزایش می‌یابد درحالی که برای سال آینده باتوجه به کاهش درآمدهای نفتی این آمار رو به کاهش می‌رود. این مدل در سرمایه‌گذاری‌های خارجی، رشد هزینه‌های عمرانی و... بر همین منوال است. 
به‌عبارت روشن‌تر نوسانات تاثیرگذار در مختصات اقتصادی ایران به اندازه‌یی است که امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را تقریبا غیرممکن می‌کند، ضمن اینکه شرایط پرونده هسته‌یی ایران هم به‌گونه‌یی است که تا زمان رسیدن به توافق جامع هسته‌یی نمی‌توان توقع هیچ گشایشی را در زمینه فروش نفت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی متصور شد. در چنین شرایطی چطور می‌توان درباره اظهارات اخیر آقای سخنگو که درباره تدوین و تقدیم برنامه ششم توسعه است، صحبت کرد. اگر این خبر درست باشد دولت تدبیر و امید در چنین شرایط پرنوسانی قصد دارد نقشه راه اقتصاد ایران برای سال94 تا 99 را تدارک ببیند، به من حق بدهید که به‌عنوان یک تحلیلگر اقتصادی از نسبت به زوایای مختلف چنین برنامه‌یی نگران باشم. فکر می‌کنم این موضوعی است که باید در فضای رسانه‌یی و کارشناسی به‌طور دقیق بررسی شود تا اقتصاد ایران مبتنی بر واقعیات تثبیت شده گام بردارد.