جیمز مید
جیمز مید (James Meade) به عنوان پدر مکتب اقتصاد اتریشی شناخته میشود. این بدان خاطر است که وی توانسته دو ستون اصلی اقتصاد اتریشی را بنا نهد؛ نخست، منگر به توسعه نظریه ذهنی ارزش کمک کرده است. دوم، منگر از روششناسی انتزاعی- قیاسی برای علم اقتصاد در مقابل مکتب تاریخی دفاع کرده است.
بیشتر اقتصاددانان میراثی از ایدهها و نظریات از خود بهجای میگذارند که مورد پذیرش سایر اقتصاددانان قرار گرفته و به عنوان بخشی از آموزههای علم اقتصاد، به نسلهای بعدی تدریس میشوند. اما تعداد اندکی از اقتصاددانان هستند که جرأت میکنند پای خود را از اقتصاد جریان غالب و متعارف فراتر گذاشته و برای خود دانشجویان و پیروان جدیدی پیدا کنند. کارل منگر از معدود اقتصاددانانی است که در هر دو طبقه فوق جای میگیرد. وی با کشف مفهوم مطلوبیت و اصل نزولی بودن مطلوبیت نهایی، در زمره اقتصاددانان گروه اول، و با بنیانگذاری مکتب اتریش، در زمره اقتصاددانان گروه دوم قرار دارد.
آشنایی با زندگی جیمز مید
جیمز مید در سال 1907 در انگلستان متولد شد و پس از تحصیلات اولیه در زبانهای لاتین و یونانی در دانشگاه آکسفورد به دانشکده جدید فلسفه، اقتصاد و سیاست تغییر رشته داد و پس از دو سال تحصیل در آنجا برای ادامه تحصیل به کمبریج رفت. او در سال 1930 به تدریس در کالج هرتفورد پرداخت، لیکن کماکان در محفل هواداران کینز در دانشگاه کمبریج باقی بود. او از نخستین کسانی است که افکار کینز را در کتاب درسی خود تحت عنوان مبانی تجزیه و تحلیل و سیاست اقتصادی مورد استفاده قرار داد. این کتاب تنها چند ماه بعد از کتاب مشهور کینز یعنی نظریة عمومی منتشر شد.
مید در سال 1938 مشاغل دانشگاهی را رها کرد تا به کار در جامعة ملل در ژنو بپردازد. او در سال 1940 به بریتانیا بازگشت و به عنوان رئیس بخش اقتصاد کابینة بریتانیا مشغول به کار شد. در اینجا با همکاری ریچارد استون حسابهای ملی بریتانیا را براساس مدل کینز تنظیم کرد. او در سال 1947 مجدداً به کار دانشگاهی بازگشت و به عنوان استاد کرسی بازرگانی در مدرسة عالی اقتصاد لندن به تدریس مشغول شد. مید در کتاب "تراز پرداختها" ی خود که در واقع جداول نظریة سیاست اقتصاد بینالملل است، رابطة میان موازنة داخلی و خارجی یک کشور را در چارچوب تعادل عمومی و یا استفاده از تأثیر قیمتها که در اقتصاد قبل از کینز متداول بود و نیز با استفاده از تأثیر درآمد که در اقتصاد کینز معرفی شده، به نحوی پیگیر نشان می دهد. بسیاری از خوانندگان اولیة کتاب با توجه به اینکه مطالب کتاب مربوط به اقتصاد مالیاتی بود و احتمالات نظری مختلفی در آن به کار گرفته شده بود آن را کتاب جالب توجهی نیافتند. معذلک، این کتاب بعداً مورد توجه اهل فن قرار گرفت و به تدریج اقتصاد بینالملل را به سطح بالاتری از تجزیه و تجلیل سیاستگذاریها کشاند. کتاب موازنة پرداختها بحث مربوط به دفاع از محدودیتهای تجاری را بار دیگر مورد ارزیابی قرار داد و در انجام این کار «نظریة انتخاب دوم»، را کشف کرد که فصل جدیدی در مباحثات اقتصاد رفاه گشود. سپس کتابهای هندسة تجارت بینالملل و نظریة اتحادیههای گمرکی کمک مید را به اقتصاد بینالمللی به حد کمال رساند.
مید در سال 1957 استاد کرسی اقتصاد سیاسی در دانشگاه کمبریج شد و مدت ده سال در این شغل باقی ماند. در همین زمان برای آشتی دادن مجادلات میان رابینسون و کالدور در یک سوی اقیانوس اطلس و ساموئلسون و سولو در سوی دیگر آن، کتاب نظریة کلاسیک جدیدت در مورد رشد اقتصادی را تألیف کرد. آثار بعدی او از جمله کارایی، برابری و مالکیت، میراث نابرابری، راهنمای اساسی و مؤثر سیاست اقتصادی اما، منعکسکنندة دلواپسی او برای توزیع ناعادلانة درآمد در بریتانیا و ایالات متحده آمریکاست. یکی از آثار او "تورم - رکود" نام دارد که در دو مجلد در سال 1983 منتشر گردید. این کتاب که با همکاری دی.واینز و جی. ماجیووسکی نوشته شده، شامل تجزیه و تحلیل مید در خصوص علل و روشهای درمان بیماری مبتلا به اقتصادهای صنعتی در حال حاضر است. راه چارة پیشنهادی او اجرای یک سیاست قیمت و درآمد است. او بدون اینکه فرض کند که رویارویی اخیر تورم و بیکاری کلاً ناشی از فشار هزینه است، قبول دارد که اقتصاد جدید چنان مستعد تورم است که رسیدن به اشتغال کامل بدون کنترل دستمزدها و قیمتها و یا وضع مالیات بر افزایش دستمزدها نامیسر است.
مید که در طول عمر خود درجات علمی و افتخاری زیادی، از جمله ریاست بخش F انجمن پیشرفت علم در بریتانیا (1957)، عضویت افتخاری انجمن اقتصاددانان آمریکا (1962)، رئیس انجمن سلطنتی اقتصاد بریتانیا (66-1964) دریافت داشته، خود را «ابزار ساز» نمیداند، بلکه تنظیم کننده و حتی استفادهکننده از ابزار به حساب میآورد. به عبارت دیگر، او معتقد است که علم اقتصاد به ابزارهای فکری خوبی مجهز است که میتواند تقریبا به هر مجموعهای از اهداف سیاستها برسد. مسئله این است که مجموعهای مناسب و عملی از این ابزارها برای حل مسایل اقتصادی پیدا شود. جیمز مید به سال 1995 میلادی و در سن 88 سالگی درگذشت.
نظریات اقتصادی جیمز مید
• نظریه اقتصادی بین¬الملل؛ مید در معروفترین کتاب خود تحت عنوان «نظریه سیاست اقتصادی بینالملل» تاثیرات سیاست اقتصادی را بر تجارت بینالملل تشریح نمود و مسائل سیاستهای ثبات در اقتصادهای باز را مورد توجه قرار داد. اقتصادهای باز به اقتصادهایی اطلاق میشود که عمدتا به تجارت خارجی وابسته هستند و تحلیل مید بر شرایطی متمرکز بود که چنین اقتصادهایی را با معاملات بینالمللی به توازن برساند. او به تحلیل پیچیدگیهایی پرداخت که در تلاش همزمان چندین کشور برای تاثیر در اقتصاد داخلی و خارجی آنها از طریق سیاستهای اقتصاد ملی رخ میدهد، این تحلیل بر اهمیت هماهنگی در سیاست ثبات اقتصادی در بین ملتها تاکید دارد. به اعتقاد وی تقسیم مناسب قدرت و مسوولیت بین دولتها و نهادهای بینالمللی این است که دولتها مسوول سیاستهای مالی، پولی و دستمزدهای خود باشند تا اشتغال کامل را با ثبات قیمتها همراه کنند و توازن در تجارت و پرداختهای خارجی بایستی با سیاستهای نرخ ارز تحت نظارت موسسات بینالمللی محقق گردد. تنوع در نرخهای ارز، آزادی تجارت و پرداختهای بینالمللی از دیدگاه مید ابزارهایی بودند که در قالب این سیاستهای نرخ ارز قرار میگرفتند. البته او منکر ابزارهای کنترلی دیگر از قبیل محدودیتهای تجاری نمیشد، بلکه این ابزار را تنها در جهت توسعه صنعتی یا تغییر ساختاری مناسب میدانست. تحلیلهای مید درباره پیامدهای انواع گوناگون سیاستهای اقتصادی و نقش مناسبات نهادی بر تقسیم کار بینالمللی و تجارت بینالملل موفق آمیز بوده است (Nobel Foundation, 2004).
آثار جیمز مید
• (1936), An Introduction to Economic Analysis and Policy, London: Oxford University Press.
• (1937), ‘A Simplified Model of Mr. Keynes’ System’, Review of Economic Studies, 4, February, pp. 98–107.
• (1944), National Income and Expenditure (with J.R.N. Stone), London: Oxford University Press.
• (1951), The Theory of International Economic Policy: I. The Balance of Payments, London: Oxford University Press.
• (1952), A Geometry of International Trade, London: George Allen & Unwin.
• (1955a), The Theory of International Economic Policy: II. Trade and Welfare, London: Oxford University Press.
• (1955b), The Theory of Customs Unions, Amsterdam: North-Holland.
• (1961), A Neo-Classical Theory of Economic Growth, London: George Allen & Unwin.
• (1964), Efficiency, Equality and the Ownership of Property, London: George Allen & Unwin.
• (1965), Principles of Political Economy: I. The Stationary Economy, London: George Allen & Unwin.
• (1968), Principles of Political Economy: II. The Growing Economy, London: George Allen & Unwin.
• (1971), Principles of Political Economy: III. The Controlled Economy, London: George Allen & Unwin.
• (1974), The Inheritance of Inequalities, London: Oxford University Press.
• (1975), The Intelligent Radical’s Guide to Economic Policy, London: George Allen & Unwin.
• (1976), Principles of Political Economy: IV. The Just Economy, London: George Allen & Unwin.
• (1988), The Collected Papers of James Meade (eds S. Howson and D. Moggridge), vols 1–3, London: Unwin Hyman.
• (1989), The Collected Papers of James Meade (eds S. Howson and D. Moggridge), vol. 4, London: Unwin Hyman.
• (1993), ‘The Meaning of Internal Balance’, American Economic Review, 83, December, pp. 3–9.
آثاری درباره جیمز مید
• Johnson, H. (1978), ‘James Meade’s Contribution to Economics’, Scandinavian Journal of Economics, 80 (1), pp. 64–85.
• Lipsey, R.G. and K.J. Lancaster (1956), ‘The General Theory of Second Best’, Review of Economic Studies, 24, October, pp. 11–32.