اطلاعاتی که درباره اقتصاد هند باید بدانید

^{هند بالاخره پس از سال ها درهای سیاست خارجی خود را گشوده و به انزوای تاریخی خود پایان داده است. پایبندی این کشور به سیاست عدم تعهد پس از جنگ سرد مرد اما تا دو هفته پیش آگهی ترحیمش به طور رسمی نوشته نشده بود. دیدار سران کشورهای آمریکا و هند تنها یکی از نمودهای آشکار پایان یافتن این سیاست است.}

^{جواهر لعل نهرو، اولین نخست وزیر هند پس از اعلام استقلال، سیاست خارجی مستقل، انسجام جهان سوم و گرایش به غیرمتعهدها را در دستور کار داشت و همین مسئله توجیهی خوب برای حفظ روابط با سایر کشورهای آسیایی در پائین ترین سطح بود. در دوره حکومت دخترش ایندیرا گاندی نیز نگاه به اتحاد جماهیر شوروی در دستور کار قرار داشت و درهای هند به روی تجارت و سرمایه خارجی بسته بود و به سیاست هایی که شرق آسیا را به ثروت می رساند، پشت پا زده می شد. تا زمانیکه بازوی اقتصادی و نظامی هند در داخل ضعیف بود، نفوذ چندانی هم در خارج وجود نداشت.}

^{بر اساس گزارش اکونومیست، طی سال های گذشته پیشرفت هایی در این زمینه صورت گرفته است. در سال 1991 ناراسیما رائو به عنوان یک نخست وزیر اصلاح طلب روند گشایش اقتصاد را آغاز کرد و سیاست «نگاه به شرق» را در پیش گرفت. در سال 2009 بود که هند توافقنامه تجارت آزاد کالا را با آسه آن (اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا) به امضا رساند که تجارت با کشورهای عضو را به حدود 80 میلیارد دلار در سال رساند و تجارتی 280 میلیارد دلاری را طی یک دهه برای هند به ارمغان آورد. تجارت دوجانبه با چین از هفت میلیارد 10 سال پیش به 65 میلیارد دلار رسید. حال هند هرساله میزبان رزمایش مشترک دریایی منطقه ای در اقیانوس آرام است؛ فوریه سال گذشته نیروی دریایی 17 کشور در این رزمایش شرکت کردند. روابط هند با ژاپن در حالی رشدی تدریجی داشته که دو «قدرت متوسط» آسیا شاهد خیزش چین بوده اند.}

^{بنابراین شاید ناعادلانه باشد اگر بگوییم نارندرا مودی کسی است که سیاست خارجی هند را از نو ساخته است. اما نخست وزیر جدید هند در مقایسه با اسلاف خود سر و صدای بیشتری در سیاست خارجی به راه انداخته است. هند بازیگر چندان بزرگی در منطقه نیست، دیپلمات های اندکی در سیاست خارجی گماشته و به میدان فرستاده، در اکثر نهادهای منطقه ای نقشی نداشته و حرف چندانی در مذاکرات تجاری ندارد. این کشور حتی اگر روزی به تقویت نقش خود فکر می کرد، این اقدام آنقدر آرام صورت می گرفت که از هرگونه آزردگی چین جلوگیری شود.}  

^{اما همانطور که پایگاه خبری فرست پست هند می نویسد: مودی تقریبا دید کاملی از دیپلماسی بین المللی دارد و سعی کرده به طور مستقیم و شخصا با تمام رهبران مهم جهان ارتباط برقرار کند. این مسئله شامل هر پنج عضو دایم شورای امنیت، تقریبا تمام کشورهای همسایه و بسیاری از دیگر کشورها می شود. دولت مودی حال به مرحله ای رسیده است که دریافته باید اقدامات هوشمندانه ای برای متوازن سازی روابط داشته باشد. مودی تاکنون با تمام بازیگران سیاست خارجی اصلی که برای هند مهم هستند، تعامل داشته است.}

^{البته تعاملات وی با رهبران آمریکا، انگلیس، ژاپن، چین و روسیه برای کشوری با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت و اقتصادی دو تریلیون دلاری کاملا طبیعی است. بزرگترین چالش سیاست خارجی مودی ایجاد توازن بین دو قدرت بزرگ فعلی در جهان است: آمریکا و چین. مودی که چند ماه پیش سفری به واشنگتن داشت، دو هفته پیش میزبان باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا بود و قصد دارد طی سال جاری میلادی نیز سفری به چین داشته باشد. او قصد دارد در این سفر چینی ها را متقاعد کند که هند به دنبال تشکیل ائتلاف ژاپن- آمریکا علیه چین نیست و همچنین سعی دارد روابط خود با چین را به اندازه آمریکا و ژاپن ارتقا دهد.}

^{بر اساس گزارش اکونومیست، این احتمال وجود دارد که روابط هند با چین حتی روندی رو به رشد بگیرد: مورخان متذکر می شوند که هرگاه آمریکا بیشترین توجه را به این کشور داشته، چین مواضع خود نسبت به آن را تعدیل کرده است. با فرض اینکه گام بعدی مودی تخصیص پول، دیپلمات و مذاکره کننده تجاری بیشتر برای حمایت از شعارهایش مبنی بر تقویت جایگاه هند در عرصه سیاست خارجی است، می توان شاهد رشد نقش این کشور در سراسر آسیا بود.}

^{مردم به مودی اعتماد می کنند؟}

^{هند دومین کشور جهان با بیشترین اعتماد مردمی به نهادهای دولت است. یکی از عوامل موفقیت کمپین مودی گسترش این احساس بود که اسلاف وی از حزب کنگره، اقتصاد این کشور را گرفتار روند رشدی کرده اند که کندی اش طی سال های گذشته بی سابقه بوده است. موج خوش بینی که پس از روی کار آمدن مودی هند را درنوردید را می توان در آمار و ارقام منتشر شده توسط موسسه «شاخص اعتماد ادلمن» مشاهده کرد. بر اساس گزارش این موسسه میزان اعتماد مردم هند به نهادهای این کشور در حالی نسبت به سال گذشته افزایش یافته که رقم کلی اعتماد مردم در جهان رو به کاهش بوده است. اعتماد مردم به نهادها در هند طی سال 2015 به شدت افزایش یافته و باعث شد این کشور پس از امارات در رتبه دومین کشور با بیشترین اعتماد شهروندانش به نهادها قرار گیرد. هند در سال 2014 پس از چین، امارات، سنگاپور و اندونزی در رتبه پنجم جهان جای داشت. شاخص اعتماد ادلمن با تحقیق از 33 هزار نفر در 27 کشور جهان، «شاخص اعتماد» مردم هر کشور به دولت، تجارت، رسانه و سازمان های مردم نهاد را مورد ارزیابی قرار داده است.}

^{به طور کلی میزان فقر در هند رو به کاهش است و گزارش اخیر بانک جهانی نشان می دهد شانس مردم برای فرار از فقر در هند و آمریکا به حدود یکسانی رسیده است. این گزارش موسوم به «رسیدگی به نابرابری در جنوب آسیا» به مقایسه میزان مصرف میان سه کشور در حال توسعه ویتنام، بنگلادش و هند- و آمریکا پرداخته و مرزبندی طبقات اجتماعی از نظر اقتصادی را مورد ارزیابی قرار داده است. به گزارش نیوزویک، بر این اساس 15 درصد جمعیت هند در خلال سال 05-2004 و 10-2009 از خط فقر عبور کرده و به طبقه متوسط پیوسته اند. بانک جهانی چنین تحرکی را ناشی از افزایش شهرنشینی دانسته است.}

^{روپیه هند به دلیل خوشبینی ها در مورد اینکه دورنمای رو به رشد اقتصاد این کشور می تواند سرمایه گذاری جهانی بیشتری را جذب کند، طی ماه ژانویه بهترین عملکرد را در میان ارزهای آسیایی داشت. به گزارش بلومبرگ، صندوق بین المللی پول طی ماه ژانویه اعلام کرد که اقتصاد هند در سال منتهی به مارس 2017 سریعترین رشد در سطح جهان را تجربه خواهد کرد.}

^{مقامات هند سعی دارند مراودات تجاری خود با سایر کشورهای جهان را افزایش دهند و از این طریق سرمایه های بیشتری را جذب کنند که البته به نظر می رسد در این زمینه موفق بوده اند. گزارش اخیر واحد اطلاعات اکونومیست نشان داد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بیش از هر منطقه ای به سمت آسیا گرایش یافته اند و توجه شان به هند تشدید شده است. بر اساس این گزارش، صادرات کشورهای شورای همکاری خلیج فارس طی یک دهه اخیر 43 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که سرمایه گذاری ژاپن و شرکت های جدید ژاپنی در هند 13 درصد افزایش داشته است. یکی از برنامه های اصلی دولت نارندرا مودی تبدیل هند به یکی از مقاصد اصلی سرمایه گذاری جهانی است. مودی در تمام سفرهای خارجی خود با این پیام که دولت جدید هند رویکرد صنعت دوستانه ای را در پیش گرفته و برای جذب سرمایه گذاری های خارجی مصمم است، سعی در جلب توجه شرکت های خارجی داشته است.}

^{در این راستا نیز اقداماتی صورت گرفته و همین حالا نیز تغییرات انجام شده محسوس هستند. دولت جدید هند اخیرا بسیاری از مناطقی که شرایط شروع و راه اندازی تجارت در آنها تعدیل و تسهیل شده را اعلام کرده است. محدودیت های سرمایه گذاری مستقیم خارجی در مناطق کلیدی هند برداشته شده و وعده ثبات مالیات که یکی از عوامل تعیین کننده در تصمیم گیری هر سرمایه گذاری است، به جذب آنها کمک کرده است.}

^{هند برای نخستین بار طی سال های اخیر سیاست هایی را برای کاهش فشارهای ناشی از قوانین کار و حرکت به سمت یک بازار کار باکفایت تر را در نظر گرفته است. هنوز مشخص نیست که آیا هند می تواند به تمامی این اهداف دست یابد یا خیر اما به عقیده کارشناسان عملکرد چند ماهه نخست دولت مودی بیانگر آینده بهتری است که در انتظار هند است.}

^{شورای روابط خارجی آمریکا طی گزارشی با تیتر «چرا آمریکا باید برنامه های اقتصادی بزرگتر با هند را در دستورکار قرار دهد» می نویسد: آمریکا با حمایت از عضویت هند در سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا- اقیانوسیه (APEC) می تواند روابط تجاری با هند را تقویت کند. نارندرا مودی با وعده تسریع روند رشد اقتصادی هند روی کار آمد و حال بر خلاف گذشته، آمریکا بالاخره شریکی در هند یافته که قادر است حزب خود و اپوزیسیون را متقاعد به اجرای اصلاحاتی کند که مدت ها است به تعویق افتاده است. این مسئله به نفع هند است و انجام فعالیت های تجاری در بزرگترین دموکراسی جهان را تسهیل خواهد کرد.}

^{هند در ژئوپلتیک رو به تغییر آسیا چه می کند؟}

^{به غرب نزدیک می شود. یکی از چالش های بزرگ نخست وزیر هند در جبهه استراتژیک شکل می گیرد؛ تغییر ژئوپلتیک آسیا مودی را با انتخاب های دشواری روبرو کرده است. با وجود آنکه جغرافیا، تاریخ و فرهنگ همواره محدودیت هایی را متوجه قدرت های جهانی می کند، محبوبیت قابل توجه وی- حزب  بهاراتیا جاناتا در انتخابات 282 کرسی پارلمان هند را به خود اختصاص داد تا برای پنج سال آینده بر آن مسلط شود- فرصت نادری را در اختیار دولت جدید هند قرار داده است. اکثر رهبران سیاسی جهان توانایی تبدیل یک امید گذرا به یک تغییر عملی را ندارند اما به نظر می رسد مودی توانسته طی این 9 ماه تا اندازه ای مسیر هند را در ژئوپلتیک منطقه تغییر دهد.}

^{وی سعی کرده روابط با ژاپن را بهبود بخشد، به آمریکا که استراتژی «محور چین» را در دستور کار داشته، نزدیک شود و از سوی دیگر سیگنال هایی را برای حفظ چین در کنار خود ارسال کند. متوازن کردن این روابط چندان آسان نخواهد بود. سنگین شدن وزنه همکاری با آمریکا، فریاد همسایگان شمالی هند را به آسمان می برد. چین در شمال شرقی و پاکستان در شمال غربی از نخستین دولت هایی هستند که هیچ ابایی از سرزنش نزدیکی هند و آمریکا ندارند. بر اساس گزارش بروکینگز، آمریکا رقیب بزرگ سیاسی و نظامی چین است و همواره به دنبال اتحاد با دیگر کشورهای منطقه به منظور متوازن سازی قدرت چین بوده است. پاکستان نیز با وجود آنکه سال ها است برای مبارزه با القاعده کمک های میلیاردی آمریکا را دریافت می کند و متحد سنتی آن بوده، سرناسازگاری با آمریکا گذاشته و اینبار برای مقابله با سنگین شدن وزنه هند، روسیه را به نفع خود وارد بازی کرده است.}

^{مقامات سیاسی و ارتش پاکستان طی ماه های اخیر به مسکو نزدیک شده اند و در تلاش برای برقراری روابط گرم با کرملین هستند که از زمان جنگ سرد تیره شده است. در ماه نوامبر سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه به اسلام آباد سفر کرد و یک سند همکاری نظامی با ژنرال‌های پاکستانی به امضا رساند. آنها دلیل عمده چنین تحرکاتی را نگرانی از برهم خوردن توازن قدرت به نفع هند عنوان می کنند.}

^{به طور کلی نگاهی به گذشته کشورهای منطقه بیانگر اتحاد قدیمی پاکستان و آمریکا و در سوی دیگر اتحاد هند و روسیه است اما سفر ماه گذشته باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا به هند و دیدار با مودی که توافقات مهمی را هم در پی داشت، این معادله را حداقل این روزها برهم زده است. آمریکا و هند قرارداد هسته ای غیرنظامی را به امضا رساندند که از نظر نارندرا مودی نقطه عطف همکاری دو کشور محسوب می شود اما به اعتقاد پاکستان بی ثباتی منطقه را به دنبال خواهد داشت.}

^{بر اساس گزارش نیویورک تایمز، سرتاج عزیز، مشاور نخست وزیر پاکستان در امور خارجی و امنیت ملی در واکنش به این مسئله گفت: «از آمریکا انتظار داریم نقش سازنده در ثبات راهبردی و برقراری موازنه در جنوب آسیا ایفاد کند. امضای قرارداد هسته ای واشنگتن با هند در این راستا نیست.» این توافق در مورد قرارداد هسته ای سال 2008 صورت گرفت و از آن جهت نگرانی پاکستان را برانگیخته است که می تواند علیرغم غیرنظامی بودن، بر توان هسته ای هند بیافزاید. هند و پاکستان هر دو جزو کشورهای هسته ای و دارنده سلاح های اتمی هستند و هیچ یک معاهده بین المللی منع گسترش سلاح های اتمی (ان پی تی) را امضا نکرده اند.}

^{سرتاج همچنین مخالفت کشورش با پیوستن دهلی نو به گروه صادرکنندگان فناوری هسته ای را نیز ابراز داشت. رییس دستگاه دیپلماسی پاکستان گفت که عضویت هند در گروه کشورهای صادر کننده فناوری هسته ای موجب تضعیف بیشتر ثبات شکننده در جنوب آسیا خواهد شد ضمن اینکه اعتبار این گروه را زیر سوال خواهد برد. هند در بیانیه ای آمادگی خود برای پیوستن به این گروه را اعلام کرد و چین پس از آن واکنش نشان داد که آمریکا از این مسئله حمایت می کند. به گزارش رویترز، هوا چونینگ، سخنگوی وزارت خارجی چین با اشاره به اینکه پذیرش هند در این گروه نیازمند بررسی دقیق تمام کشورهای عضو است، این کشور را ترغیب به برداشتن گام های بیشتر جهت رسیدن به استانداردهای این سازمان کرد. در صورت تحقق این خواسته، هند تنها کشور عضو خواهد بود که ان پی تی را امضا نکرده است.}

^{توازن سازی در مقابل قدرت چین با کارت هند؟}

^{استراتژی اوباما در آسیا دقیقا همین است. سال ها است که آمریکا برای مقابله با چین خواهان مشارکت هند در امور منطقه است. اینبار به نظر می رسد تا اندازه ای به هدف نزدیک شده است. پشت درهای بسته دیدار مودی و اوباما یک بازیگر دیگر غایب اما موثر بود: چین. یکی از دلایل عمده تلاش واشنگتن برای تجدید روابط با دهلی نو، امیدواری کاخ سفید به این نکته است که قدرت اقتصادی و نظامی رو به افزایش هند می تواند توازن قدرت در آسیا را با توجه به رشد روزافزون چین، برقرار کند.}

^{اوباما طی ماه های اخیر مراوداتی با شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین داشته اما هنوز هم کشور شی را یک رقیب اقتصادی و یک همسایه مهاجم می بیند که دست به درگیری های ارضی با فیلیپین، ویتنام، ژاپن و دیگر کشورها می زند. مسلم است که نه هند و نه آمریکا به طور علنی از هم دستی علیه چین سخنی به میان نخواهند آورد اما هر دو کشور از بابت اقدامات آن نگرانی دارند.}

^{هند که طی دو دهه آینده از نظر جمعیتی از چین پیشی خواهد گرفت، از نظر وسعت و جمیعت یکی از بازیگران اصلی جهان محسوب می شود اما برای غلبه بر قدرت نظامی و اقتصادی چین راه درازی در پیش دارد. اوباما در مذاکرات خود با مودی وعده کمک به هند برای تبدیل شدن به یک رهبر جهانی را داد: سرمایه گذاری و تجارت چهار میلیارد دلاری آمریکا قرار است راه ورود شرکت های آمریکایی برای ساخت بخش انرژی هند و اجرایی کردن یک چارچوب دفاعی 10 ساله را هموار کند. اما این همه ماجرا نیست.}

^{هند تنها دو درصد واردات آمریکا و یک درصد صادرات آن را به خود اختصاص می دهد. تجارت دوجانبه آنها در سال به 100 میلیارد دلار رسیده اما هنوز هم کمتر از یک پنجم تجارت آمریکا و چین است. اوباما در سفر سه روزه خود به هند، در بحث های عمومی اش چندان به چین اشاره نکرد اما بارها به ارزش های مشترک هند به عنوان بزرگترین دموکراسی جهان و آمریکا به عنوان قدیمی ترین دموکراسی جهان اشاره کرد.}

کشور	جمعیت	امید به زندگی	مجموع GDP	نیروی کار	نرخ بیکاری	هزینه‌های نظامی
آمریکا	318.9 میلیون نفر	79 سال	16.72 تریلیون دلار	155 میلیون نفر	7.3 درصد	716 میلیارد دلار
هند	1.24 میلیارد نفر	67 سال	4.99 تریلیون دلار	487 میلیون نفر	8.8 درصد	117 میلیارد دلار
چین	1.36 میلیارد نفر	75 سال	1.39 تریلیون دلار	797 میلیون نفر	4.1 درصد	247 میلیارد دلار

 

^{سفر او به هند به دقت از سوی چین که در تلاش برای مقابله با نفوذ آمریکا در آسیا است، ارزیابی می شد. حتی پیش از ورود اوباما به هند، رسانه دولتی چین سعی کرد این سفر را بی اهمیت جلوه دهد. خبرگزاری شینهوا در اینباره نوشت: «با توجه به شکاف دراز مدت میان چین و هند که می تواند به اندازه فاصله دو کشور از هم باشد، این دیدار سه روزه کوتاه بیش از آنکه عملی باشد، نمادین است.» روزنامه گلوبال تایمز چین که بازوی حزب کمونیست محسوب می شود نیز در تفسیری جداگانه به چین هشدار داد که در دام رقابت با هند که توسط غرب طراحی شده، گرفتار نشود. در پاسخ به همین واکنش ها بود که بن رودز، مشاور معاون شورای امنیت ملی آمریکا اعلام کرد واشنگتن و دهلی نو به دنبال مقابله با چین یا حتی اعمال محدودیت بر آن نیستند. رودز در ادامه افزود: «هدف از این همکاری تضمین ثبات و توازن در این بخش از جهان است.»}

^{سال ها است که آمریکا برای مقابله با چین، هند را ترغیب به مشارکت بیشتر در امور منطقه می کند و حال به نظر می رسد مودی قصد استفاده از این روابط برای مقابله با پکن را دارد. رابرت هوکت، استاد دانشکده حقوق دانشگاه کرنل می گوید: «آمریکا به طور طبیعی خواستار ایفای نقش بیشتر از سوی هند بوده اما دهلی نو همواره نگران آن است که به ابزاری برای مقابله با چین تبدیل شود.»}