تحلیل فعالان بخش خصوصی از روند توسعه/ بخش خصوصی با امید به توسعه زنده است
اقتصاد ایران طی سال های گذشته با انواع بحران ها مواجه بوده است. فعالان اقتصادی اعتقاد دارند برای خروج از این شرایط باید روش های متفاوت از گذشته برای اداره اقتصاد کشور پیش گرفته شود. روش هایی که برآمده از دل نظرات و دیدگاه های کارشناسی صاحبان حرفه ای کسب و کار باشد. کاظم سماک عضو هیات موسس کانون کارآفرینان توسعه گرا نیز اعتقاد دارد که مدیریت اقتصاد کشور برای رسیدن به روزهایی مطلوب تر از گذشته ممکن است.
در چند سال اخیر و به ویژه با سوءمدیریت‌های صورت گرفته کشور به سوی رانت‌خواری و دلال‌بازی سو گرفت. نسل جوان هم دچار حسی شده که می‌تواند در این مسیر و در این شرایط یک شبه ره صدساله طی کند. آیا آنچه شما «رشد» و «توسعه» خواندید می‌تواند با چنین شرایطی آن هم در حالی که جوانها به عنوان نیروی محرکه جامعه در فکر این هستند که سریع ماشین و ثروت و نظایر آن داشته باشند رقم بخورد؟
توسعه یک مقوله تدریجی و زمان‌بر است اما جهت آن به طور کامل قابل رویت. کشور ما در مسیر توسعه قرارگرفته است هرچند که این روند بسیار زمان‌بر باشد اما جهت این حرکت را جوانان می‌بینند و می‌توانند آن را لمس کنند. با این حال باید بتوانیم کاری کنیم که در حوزه اقتصادی و کارآفرینی چنان کنیم که به جوانان امید داده و در دل آن‌ها نهالی را بارور کنیم که بتوانند در آن هر روزشان را بهتر از روز قبل ترسیم کنند. هرچند در حال حاضر به سبب شرایطی که در چندسال گذشته حاکم شد با نقطه ایده‌آل فاصله قابل ملاحظه‌ای دارند. آنچه کانون کارآفرینان توسعه‌گرا در صدد آن است هدایت کشور به روی ریل توسعه است که جوانان هم در این مسیر همراه می‌شوند.
اما این حس و این رویه به یک فرهنگ در جامعه ما درآمده است. جوانها هم می‌خواهند بهترین خودرو، بهترین آپارتمان و بهترین چیزهای دیگر را بدون صرف زمان داشته باشند. بنابراین کمتر تن به راه درست و سختی می‌دهند که منجر به توسعه شود؟
وقتی که مسیر توسعه را مبنا قراردهیم و در طول آن به حرکت درآمده طی طریق کنیم منابع از دست دولت و انحصار او بیرون می‌آید. چون این دولت است که منابع را مزمحل می‌کند. وقتی منابع از دست دولت بیرون آمد بهره‌وری اتفاق می‌افتد و وقتی بهره‌وری اتفاد می‌افتد خود به خود فساد و رانت‌خواری و دلال‌بازی جایی نخواهد داشت. برای همین است که در منشور کانون کارآفرینان توسعه‌گرا رقابتی‌کردن اقتصاد را برجسته‌کرده‌ایم و آن را مورد توجه قرار داده‌ایم.
آیا می‌توان روش‌هایی را در اقتصاد و فعالیت‌های کارآفرینی به کاربست که در عین حال که جذاب و موثرند از حوصله نسل جوان هم خارج نباشند و بهبود شرایط را لمس کنند؟
زمان یک فاکتور مهم در مقوله توسعه کشور است. هرچه زمان می‌گذرد تغییرات و تبدیل شدن روش‌های سنتی به روش‌های کارآمد و علمی و به‌روز به‌خصوص رفتن به سوی به‌کارگیری روش‌های جهانی الزام‌آور می‌شود. به همین دلیل قافله سنت‌گراها در زمان کم و کمتر، کوچک و کوچکتر می‌شوند. در همین حال توسعه‌گراها فضای بازتری را به دست خواهند آورد. برنامه‌ریزی توسط توسعه‌گراها کار را سریعتر کرده موجب تسریع در رشد جامعه می‌شوند.
ایران با مشکلی به نام «جامعه کوتاه مدت» مواجه بوده است. به معنایی که آقای «همایون کاتوزیان» وصف کرده ما همواره فرصت و ثبات لازم برای تغییرات مناسب و ساختاری را نداشته‌ایم. الان چه تضمینی هست که دوباره تفکری نظیر آنچه در فاصله سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ بر قوه مجریه حاکم شد برسرکار نیاید و همه آنچه در اقتصاد رشته شده بود را پنبه نکند؟
جامعه ایران مدتهاست که از شکل قبیله‌ای بیرون آمده است و در سده‌های گذشته به تعریف آقای همایون کاتوزیان جامعه کلنگی یا زودگذر تعریف می‌کرد. عمدتا واژه (Take over) یا گرفتن حکومت توسط قبیله‌ای از قبیله دیگر بوده است. ولی ما بیش از ۱۰۰ سال از این مرحله گذرکرده‌ایم و ایران الان شکل ملت - کشور یا واژه (Nation- state) رابه خود گرفته است. این قواره الان برازنده تن جامعه ماست. به این دلیل بعید می‌دانم کشور به گذشته‌هایی که آقای کاتوزیان به آن از نظر تاریخی پرداخته‌اند می شود.
درایران معمولاً وقتی انتخاباتی در راه است تشکل‌ها و گروه‌های فعالی ظهور پیدا می‌کنند. بیشتر این مقوله را در فضای سیاسی دیده‌ایم. در فضای اقتصادی و برای نقش‌آفرینی در پارلمان بخش خصوصی هم چنین است؟
همانطور که می‌دانید ایرانی‌ها حدود ۱۵۰ سال است دنبال توسعه هستند. از زمان قائم مقام بزرگ که دروازه ایران به طرف اروپا باز شد نخبگان کشور با ملاحظه تفاوت سطح زندگی بین ایران و اروپاییان درصدد رشد و توسعه کشور بودند.
صرفنظر از اتفاقاتی که در این مدت افتاده است نکته اینجاست که ما هنوز در جستجوی توسعه هستیم. مفهوم توسعه البته مربوط به این چندده‌سال اخیر به ویژه بعد از جنگ دوم است. بنابراین ما خط و ربط توسعه را در این ۱۵۰ سال می‌توانیم جستجو کنیم. اما پرسش این است که چرا هنوز ما در مسیر توسعه آن هم به شکلی که مورد دلخواه مردم است قرار نگرفتیم دغدغه هر ایرانی علاقمند به کشور و تاریخ آن است.
یکی از عوامل عدم دستیابی به توسعه بزرگ‌شدن هر روز دولت‌های ماست. در روند تاریخ معاصر می‌بینیم هرچه زمان سپری شده دولت بزرگ، بزرگ و بزرگ‌تر شده است. به همین ملاحظه بخش خصوصی نتوانسته رشد لازم را پیدا کند. این در حالی است که موتور محرکه «رشد» و «توسعه» کشور بخش خصوصی است. دو واژه «رشد» و «توسعه» تعریف و ترم خاص خودش را دارد که در موقعیت خود باید به آن پرداخت. اما به هر حال چاره‌ای نداریم که برای رسید به توسعه به موضوع مربوط به بخش خصوصی بپردازیم. شاهد هستیم که در هیچ‌کجا این اتفاق روی نداده که دولت‌ها از موقعیت‌های خود عقب بنشینند مگر آنکه بخش خصوصی خودش وارد عمل شده باشد. از طرفی واسط بین جامعه و دولت در فضای اقتصاد، سازمان‌هایی هستند که به عنوان E.Oها شناخته می‌شوند. فعالان بخش خصوصی بعد از مدتها تلاش و پیگیری در سال جاری موفق به برپایی کارگاهی آموزشی توسط (I.L.O) یا همان «سازمان بین‌المللی کار» شدند که در آن تعدادی از مدیران بخش خصوصی شرکت کردند. ایده و جرقه اولیه به وجود آمدن کانون کارآفرینان توسعه‌گرا از این کارگاه شکل گرفت و الان آن ایده متولد شده و در حال توسعه و ظهور است.
خوشبختانه زمان تاسیس کانون کارآفرینان توسعه‌گرا مصادف شده با هیجانات انتخابات اتاق بازرگانی. به همین دلیل از این فرصت استفاده شد و کسانی که به‌خصوص علاقه‌مند به نقش‌آفرینی در اتاق هستند را تشویق کردیم تا به این کانون بپیوندند.
اما چه بخواهیم و چه نخواهیم این نگرانی مطرح است که شور و هیچان انتخابات اتاق بازرگانی در چنین روزهایی موجب گردهم آمدن عده‌ای شود ولی بعد از انتخابات اگر این گروه رأی آورد مشغول فعالیت در اتاق بازرگانی بشود و اگر رأی نیاورد به حاشیه برود؟
واقعاً دغدغه کسانی که دور هم جمع شدند و این کانون را شکل دادند ریشه‌اش از خیلی قبل‌تر وجود داشته است. بنابراین کانون کارآفرینان توسعه‌گرا صرفنظر از آنچه حاصل انتخابات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی باشد به کار خودش ادامه خواهد داد.
این کانون می‌خواهد نقش واسط را بین فعالان اقتصادی و دولت به صورت ماموریتی مستمر به انجام برساند. در‌واقع حضور در هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی یکی از پروژه‌های کانون کارآفرینان توسعه‌گرا است نه تنها پروژه‌اش.
