نسل‌کشی با اتلاف منابع آبی

دکترعیسی کلانتری
وزیر اسبق کشاورزی
بحران ریزگردهای خوزستان بحران زیست‌محیطی است که منشأ داخلی آن مصرف بی‌رویه آب‌های سطحی و زیرسطحی، کاهش بارندگی و فرهنگ ناصحیح استفاده از آب کشاورزی، عدم کنترل و رعایت استفاده صحیح و بهینه از منابع آب و عملیات حفاری برای نفت ایران بوده که زمینه‌ساز مشکلات به وجود آمده است. 
طی این فعالیت‌ها خاک ساختار طبیعی خود را از دست داده و با کاهش رطوبت، چسبندگی آن از بین رفته است. ریزگردها روی شاخ و برگ گیاهان می‌نشینند و مانع از رسیدن آفتاب می‌شوند و قدرت فتوسنتز خود را از دست می‌دهند، تولید محصول کم می‌شود و به دنبال آن وقتی مراتع از بین بروند منشأ جدیدی برای گرد و خاک‌ها به وجود می‌آورد. از سوی دیگر دشت‌های بایر و بدون رطوبت عراق ، تداوم خشکسالی در دشت‌های عربستان و سدسازی روی رودخانه‌های دجله و فرات توسط ترکیه منشأ ریزگردهای خارجی بوده است.
از زمان ساسانیان و هخامنشیان تا حدود ۳۵ سال پیش برداشت اضافه از منابع آبی کشور نداشتیم، اما در این ۳۵ سال فقط ۱۲۰ میلیاردمتر مکعب آب‌های شیرین فسیلی صدها هزار ساله را که معادل ۷۵ درصد آب‌های شیرین زیرزمینی بود مصرف شده است که حدود ۷۵ میلیارد مترمکعب آن در ۸ سال گذشته بوده است. یعنی منابع را تاراج کردیم و از این طرف جمعیت را افزایش دادیم، غافل از اینکه این جمعیت باید در یک کشور آباد زندگی کنند. بدون توجه به نیازهای جمعیت، منابع کشور را برای رفع نیازها به تاراج گذاشتیم. امروز هیچ تالاب درون‌سرزمینی، آب ندارد، از بختگان تا هورالعظیم، گاوخونی و ارومیه. ما امانتدار بسیار بدی برای این تمدن ۷هزار ساله بودیم، در استاندارد جهانی هر کشوری که ۲۰درصد از آب‌های تجدیدپذیرش را هر سال استفاده کند هیچ خطری از نظر منابع آب متوجه‌اش نیست. اگر ۲۰ تا ۴۰درصد استفاده شود به شرطی که برنامه‌ریزی باشد در خطر است اما به شرط مدیریت می‌توانند در درازمدت منابع آب را تامین کنند. اما اگر بیش از ۴۰درصد استفاده کند وارد بحران شده‌ است. در حالی که ما سالانه بیش از 80 درصد از منابع آب تجدیدپذیرمان را استفاده می‌کنیم و عملا باعث شده‌ایم که منابع تجدیدپذیر دیگر قابلیت تجدیدپذیری خود را از دست بدهند و از بین بروند. این امر به مفهوم آن است که به زودی همه جای ایران خشک خواهد شد. اگر سیاست‌هایمان را عوض نکنیم این کشور را همراه نسل خودمان نابود می‌کنیم. کاری که ما با آب‌های زیرزمینی می‌کنیم یعنی دزدی از نسل بعد، یعنی نسل‌کشی. نه تنها آب شیرین را تمام می‌کنیم، بلکه همه کشور را بیابان می‌کنیم.
با بهره‌برداری نامناسب از آب، ذخیره آب‌های زیرزمینی را کاهش داده‌ایم، روان‌آب‌ها را کم کرده‌ایم، با بستن سد‌ها به مبارزه با طبیعت برخاسته‌ایم. برنامه‌ریز‌ی‌هایی که تاکنون انجام شده است بر اساس اصول پایدار نبوده است. در مقابل طبیعت باید تسلیم شویم و زیاده‌خواهی‌ها را کاهش دهیم و با سرمایه‌گذاری‌های غیرعلمی به محیط زیست صدمه نزنیم و برداشت اضافی از آب را کم کنیم.