اقتصاد ایران در سال 93 رشد کرد؟

 

^{براساس آمارهای منتشر شده، رشد اقتصادی نیمه اول سال 93، 4 درصد بوده است.}

^{در کنار مهار تورم که یکی از دستاورد های دولت یازدهم به حساب می آید، خروج از رکود هم از دیگر اقدامات دولت گفته می شود. البته در میزان و مقدار خروج از رکود و رشد اقتصادی، تشتت آرا وجود دارد. اما دولت با اجرای بزرگترین سیاست اقتصادی اش، یعنی بسته خروج از رکود، معتقد است رشد اقتصادی منفی 8/6 درصدی سال 91 را به منفی 9/1 درصد در سال 92 رسانده و امسال هم به گفته رییس کل بانک مرکزی قرار است به 3 درصد برسد. به این ترتیب بالاخره رشد اقتصادی منفی 6.8 درصدی میراث دولت های احمدی نژاد مثبت خواهد شد.}

^{اوایل مرداد ماه دولت بسته سیاست خروج از رکود خود را منتشر کرد. بسته ای شامل بند ها و بخش های مختلفی که قرار بود بخشی از آن به صورت لایحه به مجلس ارائه شود. البته دولت امیدوار بود، مجلس تا آخر شهریور ماه، لایحه را تصویب کند تا زمان کافی برای اجرای آن وجود داشته باشد، اما مجلس در تصویب این لایحه تاخیر زیادی داشت.}

^{محمد علی‌پور، عضو کمیسیون اقتصادی، درباره علل این تاخیر گفته بود: نمایندگان هم پیشنهاداتی برای بهتر شدن، جامع‌تر و کامل‌تر شدن این لایحه داشتند و جلسات متعدد پیرامون این لایحه باعث شد تا رسیدگی به لایحه خروج از رکود طولانی شود.}

^{ناصر قلعه‌رودخانی‌عاشوری، عضو دیگر از کمیسیون اقتصادی مجلس هم در مورد این تاخیر گفت: لوایح و طرح‌های زیادی در دستور کار مجلس قرار دارند و  بر اساس آیین‌نامه به طرح‌ها و لوایح رسیدگی می‌شود. او معتقد است بر خلاف نظر برخی از آقایان که تاکید دارند از رکود بیرون آمده‌ایم، ما معتقدیم هنوز در حالت رکود قرار داریم. زمانی کشور از رکود خارج می‌شود که نقدینگی به صورت کنترل شده و نهادینه به جامعه تزریق شود. به گفته او، زمانی از رکود خارج می‌شویم که مردم حس کنند اتفاقی مثبت در زندگی شان افتاده است، وگرنه با حرف و شعار که مردم خروج از رکود را حس نمی‌کنند.}

^{البته این حس نشدن خروج از رکود را هم بعضی فعالان اقتصادی بیان می کنند. همان زمان که بانک مرکزی اعلام کرد رشد اقتصادی فصل بهار، 4.6 درصد و نیمه اول سال 4 درصد بوده است، صحبت ها از حس نکردن این رشد اقتصادی بیشتر به میان آمد. حتی دی ماه هم که حسن روحانی، رییس جمهوری اعلام کرد: اکنون تورم ۱۷ درصد شده و آمارهای رشد اقتصادی نشانگر این است که اقتصاد ایران از رکود خارج شده است. باز هم صدای تعدادی از فعالان و کارشناسان اقتصادی بلند شد.}

^{براساس گزارش بانک مرکزی اقتصاد ایران در بهار سال جاری رشدی 6/4 درصدی را تجربه کرد. بنابراین اقتصاد ایران پس از 8 فصل رشد منفی (از بهار 1391 تا زمستان 1392) بهار سال جاری، توانست به رشدی مثبت برسد. رشد 6/4 درصدی اقتصاد در سه ماه ابتدای سال جاری در حالی است که سال گذشته این بخش با رشد منفی 1/4 درصدی همراه بود. همچنین رشد اقتصادی فصل تابستان 3.7 درصد اعلام شد.}

^{علاوه بر این، به گفته محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت و رییس سازمان معاونت و برنامه ریزی، با اجرای لایحه بودجه سال آینده اقتصاد ایران رشد سرمایه گذاری 4 درصدی، رشد اقتصادی 2 و نیم درصدی و نرخ تورم 14 درصدی را تجربه می کند.}

^{همچنین ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی هم از نرخ رشد ۳ درصد تا پایان سال 93 خبر داده و از سوی دیگر، بانک جهانی در ابتدا، رشد اقتصادی ایران در سال 2015 را دو درصد و بعد هم 0.9 درصد اعلام کرد. البته این تنها بانک جهانی نبود که گزارشش از اقتصاد ایران را تغییر داد، بلکه صندوق بین المللی پول که چندی پیش گفته بود، رشد اقتصادی ایران در سال 2015 برابر با 2.2 درصد می شود، اما در آخرین گزارشش، نظرش را عوض و اعلام کرد، رشد اقتصادی ایران در سال جاری،  0.6 درصد خواهد شد. گفته می شود، این تغییرات، به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت و پیش بینی تداوم این روند انجام شده است. به اعتقاد نشریه اکونومیست هم رشد اقتصادی ایران بیش از یک درصد نزدیک به 2 درصد پیش بینی می شود.}

^{به هرحال، رشد اقتصادی هر میزانی باشد، همچنان فعالان بازار و کسبه معتقدند که این رشد اقتصادی دیده نمی شود. از طرف دیگر هم نظر اقتصاددانان بیشتر به فعالان بازار نزدیک است تا دولتی ها.}

^{حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه الزهرا معتقد است که رشد 4.6 درصدی در فصل بهار، باید محصول سرمایه گذاری بزرگ باشد. اما در اولین گزارش دولت در خصوص علل بروز رکود تورمی، تصریح شده که چون در شش ماه دوم سال 92، سرمایه گذاری صورت نگرفته، خروج از رکود در سال 93 منتفی است و به سال 94 موکول می شود. اما این که با وجود نبود سرمایه گذاری در سال گذشته چطور در سه ماه اول سال، رشد اقتصادی 4.6 درصد ایجاد شده، تردید های جدی ایجاد می کند.}

^{هادی زنوز، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایى هم در نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران گفت: با استناد به آمار و اطلاعات رسمی بانک مرکزی از وضعیت تورم و نرخ ارز طی سال‌های اخیر، اقتصاد ایران برای سال آتی به رشد چندانی دست نخواهد یافت. به گفته او، بهبودهایی که دست‌کم طی یک سال اخیر در حوزه اقتصاد کشور رخ داده، نمی‌تواند مؤید آن باشد که کشور در مسیر رشد اقتصادی درازمدت قرار گرفته است، چرا که برخی پیش‌بینی‌ها از جمله گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول، بیانگر آن است که رشد اقتصادی ایران برای سال جاری 5/1 تا 7/1درصد و برای سال آتی تا 2 درصد خواهد بود.}

^{به گفته احمد پورفلاح، رئیس کمیسیون فضای کسب و کار اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، رشد صنعتی که اعلام شد، عمدتا مرتبط با بنگاه های صنعتی بزرگ یا ناشی از افزایش تولید خودرو، سیمان و فولاد است. او ادامه داد: اما متاسفانه باید اعلام کرد که تحولی در واحدهای کوچک و متوسط صنعتی مشاهده نمی شود؛ همانطور که مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی اعلام می‌کند ۱۲ هزار واحد صنعتی ورشکسته شده‌اند و تولید آنها خوابیده است. پورفلاح همچنین گفت: خوشحال می‌شویم که از دهان آقای رئیس جمهور می شنویم رکود رفع شده و ما به توسعه می رسیم ولی واقعیت این است که من به عنوان یک فعال صنعتی که با بنگاه‌های زیادی در ارتباط هستم، دقیقا وقتی اوضاع را رصد می‌کنم، می‌بینم که همه واحدهای صنعتی کوچک و متوسط مشکل دارند و متاسفانه مشکل نسبت به سال قبل، شدیدتر شده است، چراکه در سال گذشته، حس خوش بینی ایجاد شده بود و جو روانی حاصل از روی کار آمدن دولت یازدهم با عنوان تدبیر و امید، منجر به این شده بود که همه امیدوارتر حرکت می‌کردند.}

^{به اعتقاد سیدحمید حسینی، نایب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران هم این رشد اقتصادی خیلی با بخش خصوصی کشور درگیر نیست و ظرفیت تولیدی داخلی کشور را فعال نمی‌کند، چراکه در حوزه نفت و گاز، افزایش تولید صورت گرفته و آثار آن در سطح وسیعی در کشور مشاهده می‌شود، اما چون این پروژه ها عمدتا دولتی بوده و پروژه‌هایی هستند که چند سال پیش، بخش تولیدی کشور درگیر آنها بوده است، هم اکنون چندان تاثیری بر واحدهای تولیدی پایین دستی خود ندارد که آنها را از رکود خارج کند.}

^{علاوه بر این، محمد خوش‌چهره، کار‌شناس مسائل اقتصادی هم در مورد صحبت های رییس کل بانک مرکزی و خروج از رکود، گفته است: با توجه به وضعیت اقتصادی فعلی کشور و با توجه به آمار‌ها وشاخص‌های اقتصادی که رسما از سوی نهاد‌های دولتی منتشر شده، خروج کامل از رکود هرگز محقق نشده است.}

^{به گفته او، خروج از رکود علایمی دارد که وضعیت فعلی نشانی از آن ندارد به عنوان مثال وقتی بر اساس آمار و اخبار حال تولید در کشور مساعد نیست و ۵۰ درصد واحد‌های تولیدی فعال، زیر ظرفیت خود تولید می‌کنند، نمی‌توان گفت خروج از رکود در اقتصاد اتفاق افتاده است و تولید هنوز بیمار است. به اعتقاد خوش چهره، سرعت گردش پول و میزان افزایش واحدهای تولیدی از مولفه‌های مهم دیگر رشد اقتصادی است که پیشرفتی در آن‌ها دیده نمی‌شود و به نظر می‌رسد رشد اقتصادی ۴ درصدی که بانک مرکزی اعلام کرده، تنها در بخش‌های محدود اقتصادی اتفاق افتاده و مربوط به کل اقتصاد کشور نیست. براساس صحبت های خوش چهره، آثار رشد اقتصادی و خروج از رکود باید میان مردم و در دل بازار‌ها دیده شود اما گلایه‌های مردم نشان می‌دهد چنین امری محقق نشده و حتی کاهش نرخ تورم هم احساس نمی شود و به همین دلیل است که نمی توان قاطعانه اظهار نظر کرد که از رکود اقتصادی خارج شده ایم.}

^{دیگر اقتصاددانی که معتقد است، رشد اقتصاد در کشور رخ نداده، فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی است. او در تحلیل فضای سال آینده کشور گفت: با کمال تاسف در سال 94 بر اساس تمهیداتی که در لایحه بودجه قابل مشاهده است، قرار نیست تغییرات مثبت محسوسی در اقتصاد کشور اتفاق بیفتند. آنچه برای سال آینده می توان پیش بینی کرد این است که ما هم چنان فاقد رشد با کیفیت، به عنوان رشد متکی بر بخش های مولد خواهیم بود. به گفته مومنی، حتی رشدهای اقتصادی بدست آمده امسال بیشتر جنبه صوری داشته و ناظر بر تغییرات غیر موثر در بهبود وضعیت کلی اقتصاد با خصلت پایداری خواهد بود. او گفت: اگرچه در محاسبات آماری واقعاً رشد 4 درصد برای اقتصاد اتفاق افتاده، اما رشد با کیفیتی که مبتنی بر افزایش تولید و رونق بنگاه های تولیدی باشد، نبوده و بیشتر به رشد نقدینگی دلالت داشته. در سال آینده نیز در سند بودجه 2.5 درصد رشد اقتصادی برآورد شده، اما در صورت حصول این نتیجه هم رشد اقتصادی با کیفیتی نخواهیم داشت و صرفاً شاهد بالا رفتن کمیت اعداد و ارقام بوده ایم.}

^{پدرام سلطانی، نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در مورد  رشد 4درصدی اقتصادی کشور درشش ماهه نخست سال 93، گفت: رشد 4 درصدی اقتصادی، رشد منتشر و گسترده درتمام فعالیت های اقتصادی کشور نبوده به همین دلیل ایرادی که به عملکرد دولت درسال 93 وارد است این است که هنوز در مقایسه با سنوات گذشته نتوانسته شرایط اقتصادی را برای بنگاه های کوچک و متوسط بهبود بخشد.}

^{محسن صفایی فراهانی، اقتصاددان هم معتقد است: «رشد اقتصادی از دو مسیر امکان ‌پذیر است، یکی بالا بردن بهره وری و ظرفیت تولید و دیگری سرمایه‌ گذاری که هیچ‌ کدام از این دو عامل در حال حاضر مقدور نیست. اگر بخواهیم واقعی نگاه کنیم و شعار ندهیم، افزایش تولید مقدور نیست. به دلیل محدودیت ‌های بانکی و ارزی که هنوز به قوت خود باقی است و موانع تولید برداشته نشده است. به این ترتیب تا مواد اولیه مناسب، تکنولوژی، ارتباط و همکاری بین المللی وجود نداشته باشد، تولید مناسب وجود نخواهد داشت. این در حالی است که برای تولیدات صنعتی مناسب و بروز باید با دنیا مراوده داشته باشیم و این مراوده با دنیا اگر نگوییم به صورت کامل تعطیل است، بخش عمده‌ای از آن تعطیل است.}

^{به هرحال، با تمام این صحبت ها، اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهوری همان ابتدای امسال گفته بود: مهمترین اولویت دولت در سال 93، خروج از رکود اقتصادی است. از طرف دیگر هم، مسعود نیلی، مشاور اقتصادی روحانی، در جواب مخالفان رشد اقتصادی تاکید می کند: «نرخ رشد اقتصادی اگر دیدنی بود، حساب نمی‌کردیم؛ نرخ رشد اقتصادی دیدنی نیست.»}

^{در طرف مقابل مخالفان رخ دادن رشد اقتصادی، گروهی دیگر قرار دارند که رشد اقتصادی را درست و واقعی می بینند. داوود دانش جعفری، وزیر اقتصاد دولت نهم یکی از این افراد است. او معتقد است: بر خلاف برخی ادعاها مبنی بر غیر واقعی بودن رشد اقتصادی باید گفت، این رشد واقعی است. زیرا آمارهای اقتصادی به روش های علمی و منطقی برآورد شده اند. اقتصاد کشور در سال های گذشته در وضعیت رکود و انقباض 5 یا 6 درصدی و بسیار پایین تر از معدل چند سالانه ی رشد قرار داشته و به همین دلیل وضعیت کنونی، در همسنجی با قبل نشانه های بهبود را در خود دارد. با این حال، برخی شاخص ها همچون نرخ اشتغالزایی وجود دارد که همخوانی چندانی با شاخص های رشد ندارد.}

^{به اعتقاد حسن درگاهی، عضو هیات علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهیدبهشتی باید به افرادی که که در آمارهای ارایه شده در خصوص رشد اقتصادی و تورم تردید وارد می کنند انتقاد وارد کرد. او گفت: اگر ما در تبیین وضعیت کنونی اقتصاد کشور نخواهیم به آمارهای اعلانی اتکا کنیم، پس به چه چیزی می توانیم اعتماد کنیم و آن را پایه ارزیابی های خود قرار دهیم؟ شاید بتوان با هر عنوانی تحول وضعیت اقتصادی کشور را نامگذاری کرد ولی به نظر من واقعیت های کنونی اقتصاد نشان از بهبود آن دارد.}

^{به این ترتیب، نظرات کارشناسان، مسولان و فعالان اقتصادی حاکی از این است که 40 درصد از آنها، معتقدند وضعیت کشور بهبود پیدا کرده و رشد اقتصادی هم اتفاق افتاده است. 20 درصد از آنها می گویند، رشد اتفاق افتاده، اما در بخش های بزرگ بوده و هنوز به صنعت های پایین دست و خردتر نرسیده است. اما در این میان هم 40 درصد از اقتصاددانان و فعالان بازار معتقدند، رشد اقتصادی در کشور رخ نداده است و خبری از خروج از رکود نیست.}

^{*جدول هشت ساله رشد تولید ناخالص داخلی (منبع: بانک مرکزی)}

	رشد اقتصادی با احتساب نفت(درصد)	سال
	6.2	85
	6.9	86
	0.8	87
	3.0	88
	5.8	89
	3.0	90
	8/6-	91
	1.9-	92