فردای اتاق بازرگانی درگفت‌وگو با پدرام سلطانی

^{برنامه گروه ائتلاف برای فردا در راستای رسیدن به اهدافی که وعده ‌آنها را به بخش خصوصی داده است، چیست؟ آیا در اتاق هشتم شاهد اصلاح ساختار خواهیم بود؟}

^{برای اینکه  بتوانیم به اهداف‌مان برسیم باید با یک برنامه‌ریزی اجرایی، فازبندی و مقطع‌بندی اقدامات و همین‌طور اولویت‌بندی امور مسیر را مشخص کنیم. باید در ابتدای مسیر برای اهدافی که تعیین شده برنامه‌ریزی کنیم تا متوجه شویم با کدام منابع، نیروی انسانی، هزینه و چه فرآیندهایی می‌توان کار را ملموس کرد. این موضوع هم شامل هیات رئیسه و هیات نمایندگان شده و هم مسوولان اجرایی اتاق را در‌بر می‌گیرد.}

 ^{موضوع دوم این است که با شناختی که از اتاق داریم باید بتوانیم ظرفیت‌های اتاق را متناسب با برنامه‌هایی که داریم اصلاح کنیم. یعنی ساختار اتاق تهران نیاز به اصلاحاتی دارد. در منابع انسانی اتاق باید متناسب با ماموریت‌ها و برنامه‌ها جابه‌جایی‌ یا تغییراتی رخ دهد. همچنین در اتاق تهران نیاز به بهره‌گیری بیشتر و ماموریت‌محورتر از مشاوران و کارشناسان زبده داریم. معنای این جمله این است که نمی‌شود همه اهداف را در برنامه‌های روزمره اتاق وارد کرد و به نتیجه رساند. تعدادی از اهداف هستند که باید خودشان تبدیل به پروژه شوند و این پروژه را کسانی که تخصص آن موضوع را دارند دنبال کنند. باز برای اینکه بحث را روشن‌تر کنم مثالی می‌زنم. مثلاً یکی از برنامه‌های ما اصلاح قانون تامین اجتماعی است. ما در ظرفیت فعلی اتاق کسانی که این آسیب‌شناسی را انجام دهند و بعد متناسب با آن اصلاحات را شناسایی و مکتوب کرده، به ادبیات بوروکراتیک تبدیل و سپس آن را به جریان بیندازند، به میزان کافی نداریم. بنابراین باید این موضوع را تبدیل به پروژه‌ای کنیم که در همکاری و هماهنگی با اتاق ایران انجام شود. همین‌طور کمیسیون‌های اتاق از نظر موضوع، ماموریت، شیوه طرح و رسیدگی به کارها مناسب اقتصاد امروز کشور نیستند. آنها را هم باید حوزه ماموریت‌شان را مشخص‌تر و محدودتر کنیم. تجربه من به عنوان مسوول کمیسیون‌ها در اتاق ایران این بود که ساختار کمیسیونی فعلی ما ساختار کم‌فایده است و باید اصلاح شود. کار دیگری که باید در اتاق به آن توجه کنیم این است که با احصای نقاط ضعفی که در فرآیندها و وظایف اتاق در بخش اجرا وجود داشته است آنها را با تدوین دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های جدید و موثر از آن حالت قبل خارج کنیم. به‌طور مثال در امور بین‌الملل در دوره گذشته فعالیت‌های زیادی داشتیم اما این فعالیت‌ها نتایج و اثراتش برای اعضای اتاق ملموس نبوده و حتی بعضاً اعتقاد بر این بوده که این فعالیت‌ها، فعالیت‌های بی‌هدف یا بدون برنامه‌ای است. اگر مشخص نباشد که در اعزام و پذیرش هیات‌ها چه اقداماتی باید پیش از کار، چه اقداماتی در حین کار و چه اقداماتی پس از کار باید انجام شود، صرفاً تبدیل به یک ملاقات خواهد شد. این موارد را در بخش‌های دیگر هم داریم که باید اصلاح شود. موضوع بعدی این است که ارتباط بین اعضا و اتاق را باید بسیار قوی‌تر و منظم‌تر همراه با اطلاع‌رسانی گسترده داشته باشیم. باید برنامه‌های متعددی داشته باشیم که متناسب با کار و علایق اعضا باشد تا هر گروهی از اعضا به نوعی در یکی از آنها حضور پیدا کنند. باید کاری کنیم که طی چهار سال هر عضو اتاق به غیر از کارهای اجباری نظیر تمدید کارت بازرگانی، دریافت گواهی مبدأ و موضوعاتی از این دست با اتاق در ارتباط باشد و احساس کند عضویت در اتاق برای او منفعت دارد. زیرا ما معتقد هستیم کارت بازرگانی باید به تدریج حذف شود و اگر کارت بازرگانی حذف شود دیگر عضویت به مفهوم قبلی خود نخواهد بود لذا عضویت باید به ازای دریافت خدمات مفید و سودمند باشد که بخش خصوصی علاقه‌مند به عضویت در اتاق باشند. موضوع دیگر این است که باید تعامل اتاق تهران را با سایر ذی‌نفعان اتاق بازرگانی طراحی مجدد کنیم. تعامل اتاق تهران با اتاق ایران، تعامل هم‌افزایی در دوره‌های قبلی نبوده است و این اتفاق باید در این دوره رخ دهد. تعامل اتاق تهران با اتاق‌های شهرستان‌ها هم یک تعامل مرزی و طرفینی که مورد رضایت باشد نبوده است. از طرف دیگر تعامل اتاق تهران با سازمان‌های استان تهران هم نامعلوم بوده است و اصلاً این احساس نمی‌شد که اتاق تهران با سازمان‌های استان کاری داشته باشد و عمده تعاملات اتاق تهران در فضای ملی سیر می‌کرده ‌است. ما در دوره هشتم این برنامه را داریم که ارتباط اتاق تهران را با سازمان‌های استان تهران قوی کنیم.}

 

 ^{به حذف کارت بازرگانی اشاره کردید، حذف کارت بازرگانی تا میزان زیادی منوط به نظر و تصمیم دولت است، در این راستا چه اقداماتی قرار است از سوی اتاق انجام شود؟}

^{بله، قطعاً بحث‌هایی که وارد حوزه مقررات و قانون می‌شود هم مربوط به دولت است و هم مربوط به مجلس. پس این اهداف بدون تعامل و همکاری با دولت قابل تحقق نیست و اصولاً باید روشی را اتخاذ کنیم که اتاق هم لطمه نبیند زیرا حذف کارت بازرگانی به یکباره باعث افت درآمدهای اتاق می‌شود. ابتدا باید منابع درآمدی جایگزین را تعریف،  طراحی و اجرایی کنیم و همزمان اصلاح این موضوع را در دولت و مجلس به جریان بیندازیم. اتفاقاً ما توانسته‌ایم منابعی را برای اتاق تدارک ببینیم که این منابع جایگزین سه در هزار و یک در هزار شده‌اند و دیگر نیازی از این بابت نداریم. کارت بازرگانی برای اتاق‌های سراسر کشور به غیر از ویژگی کسب درآمد ویژگی دیگری ندارد تنها ویژگی آن دردسر و زحمت است.}

^{هرچند تاریخ برگزاری انتخابات هیات رئیسه هنوز اعلام نشده‌است و ما امیدواریم که هفته آینده باشد، اما از این فرصت‌ها استفاده حداکثری می‌کنیم تا در انتخاب هیات رئیسه به بهترین نتیجه برسیم.}

 

 

^{برنامه هیات نمایندگان دوره هشتم برای تقویت جایگاه خود در چهار سال آینده چیست؟}

^{ما معتقدیم هیات نمایندگان از حیث منتخبان در این دوره نوعی تقویت محسوب می‌شود. گروهی که وارد اتاق شده‌اند یک گروه با تنوع فعالیت‌های گسترده، با تجربیات تشکلی متنوع و موفق و همین‌طور با انگیزه قوی هستند. عمده آنها تازه‌ وارد اتاق شده‌اند و شما می‌دانید کسانی که مدت طولانی در اتاق بودند شوق و انگیزه و انرژی آنها رو به کاهش بوده. گروه جدید با انگیزه و شوق و انرژی وارد اتاق شدند و می‌توانند وقت بیشتری برای کمیسیون‌ها و برای جاهایی که به نمایندگی از اتاق ورود پیدا می‌کنند، بگذارند. پس من می‌توانم بگویم ما آن اسباب و لوازم تقویت را با چیدمانی که در ترکیب ائتلاف فراهم کردیم به وجود آوردیم. ساختار هیات نمایندگان باید به نحوی باشد که حضور آنها یک حضور مشخص و متمرکز و دارای خروجی باشد. حضور فرآیندی نباشد بلکه حضور نتیجه‌ای باشد. اتفاقی که من همواره از آن در اتاق رنج می‌بردم این بود که ما در جلسه برای جلسه شرکت می‌کردیم نه برای نتیجه و خروجی. قصد ما این نبود بلکه ساختار ما را در فرآیند گرفتار و از نتیجه دور کرده بود. این اتفاق اگر رخ دهد باعث می‌شود انگیزه و شوق مضاعف شود. زیرا نماینده اتاق وارد یک مسوولیت کاری می‌شود که هیات نمایندگان به او می‌سپارد لذا برای آن وقت گذاشته و در یک مدت زمان معین آن را به نتیجه می‌رساند. این تغییر را ما باید در هیات نمایندگان اتاق به وجود بیاوریم ضمن اینکه شیوه خود جلسات هیات نمایندگان هم حتماً باید با بهره‌گیری از نظرات دوستان تغییر کند و جلسات از حالت یکنواخت خود خارج شود. ساختار جلسات باید از سخنرانی‌های پی در پی و متنوع و بدون جمع‌بندی و خروجی خارج شود. از تمام وقت‌هایی که ما برای اتاق می‌گذاریم باید با آسیب‌شناسی اتفاقاتی که در گذشته انجام شده استفاده شود. من یکی از اثرات اینکه در این دوره گروهی با اکثریت مطلق وارد اتاق شده‌اند را این می‌بینم که این جمع می‌توانند با تفاهم این موضوعات را بررسی کرده، تصمیم بگیرند و تصمیمات خود را اجرایی کنند. دیگر موضوعات در کشمکش‌های جناحی و گروهی به حاشیه می‌رود.}

 

 ^{شما این یکدست شدن هیات نمایندگان در اتاق هشتم و اینکه عمده اعضا از یک گروه هستند را به نفع اتاق می‌دانید؟}

^{بله، در این دوره لازم است که اتاق سرش را به کار خودش مشغول کند. برای این کار اتاق باید از حاشیه‌ها در درون و در بیرون خود فاصله بگیرد. البته در حال حاضر دوستان رقیب این کار را کرده‌اند و موضوعاتی را به دیوان عدالت کشانده‌اند که امیدوارم آنها هم به زودی جمع شود. ولی حداقل در درون، دیگر ما حاشیه‌ها را به حداقل خواهیم رساند و واقعاً اتاق دوره هشتم اتاق کار خواهد بود نه اتاق بحث و جدل.}

 

^{خب این تک‌صدایی باعث نمی‌شود راه‌های نقد و انتقاد به عملکرد هیات نمایندگان بسته شود؟}

^{اتفاقاً من فکر می‌کنم که راه‌های انتقاد الان بسیار باز است. دلیل آن هم این است که گروه‌های رقیب ائتلاف برای فردا ما را به عنوان ناظران بیرونی رصد و نقد می‌کنند. اگر هم نقد نکردند ما خودمان آنها را دعوت به نقد می‌کنیم. در جلساتی که در اتاق خواهیم داشت از رسانه‌ها دعوت به نقد می‌کنیم و این تک‌صدایی نیست. اتاق محل کار برای بخش خصوصی است. ما از حیث بیان مسائل و مشکلات بخش خصوصی در همه دوره‌ها تک‌صدا بودیم. مواضعی که در اتاق تهران یا اتاق ایران به عنوان نظر بخش خصوصی بیان می‌کردند به عنوان صدای واحد بخش خصوصی بود. درست است که در اتاق چند گروه بودند ولی موقعی که به مواضع می‌رسید ما نظرمان را یکی می‌کردیم پس تک‌صدایی را داشتیم. اینکه برخی مطرح می‌کنند تک‌صدایی شده اعلام کنند که تک‌صدایی نسبت به چه چیزی شده است؟ اگر نسبت به مواضع بخش خصوصی شده که این اصلاً خطر و ضعف است و اتفاقاً ما باید اینجا تک‌صدا باشیم. اگر نسبت به این است که صداهای مختلف شنیده شود و مورد استفاده قرار گیرد که ما برای همکاری دست خود را به سوی همه اعضای اتاق دراز کرده‌ایم. کمک کنند و نظرات‌شان را بگویند انتقادات‌شان را مطرح کنند، از این منظر ما واقعاً سعی می‌کنیم چشم‌هایمان را باز نگه داریم. درهای اتاق به روی دوستان‌مان باز است، پس در این بخش هم چندصدایی وجود دارد.}

 

 ^{برنامه گروه ائتلاف برای فردا در راستای انتخابات هیات رئیسه دوره هشتم چیست و چه سیاست‌هایی را برای عملکرد و ترکیب هیات رئیسه در دستور کار قرار داده‌اید؟}

^{در حال رایزنی در ارتباط با تعیین هیات رئیسه هستیم. مذاکرات خود را آغاز کرده‌ایم. با سایر افراد و گروه‌های ذی‌نفع اتاق در دولت، اتاق‌های شهرستان‌ها و اعضای گروه ائتلاف که رای نیاورده‌اند، مذاکراتی داشته‌ایم. در انتخاب هیات رئیسه می‌خواهیم با حساسیت جلو برویم.  باید نفراتی از بین ما انتخاب شوند که یک تیم مکمل باشند. تیمی باشند که از حیث قابلیت‌ها هم‌افزایی داشته باشند.  این ترکیب باید حداکثر مهارت‌های لازم را داشته باشند. یعنی گروه‌ها و سناریوهای مختلف را کنار هم می‌بینیم، نقاط قوت و ضعف آن ترکیب را بررسی می‌کنیم تا بتوانیم به ترکیب بهینه برسیم. ولی از آنجا که تاریخ برگزاری انتخابات هیات رئیسه اعلام نشده که امیدوارم در هفته آینده باشد ما از این فرصت‌ها استفاده حداکثری می‌کنیم تا در انتخاب هیات رئیسه به بهترین نتیجه برسیم. ضمن اینکه بالاخره احتمالاً تعدادی از دوستان ما در اتاق ایران هم باید انجام وظیفه کنند؛ به آنها هم نگاهی داریم و مد نظر داریم چگونه تقسیم کنیم که هم ظرفیت‌های خوبی در اتاق تهران داشته باشیم و هم نفرات موثری در هیات رئیسه اتاق ایران داشته باشیم. و آن ضعف‌هایی را که در تعامل اتاق تهران و شهرستان‌ها به آن اشاره کردم از این طریق بتوانیم اصلاح کنیم. اصولی را هم برای خودمان تعریف کرده‌ایم، برای هرکسی  که می‌خواهد نامزد هیات رئیسه اتاق تهران و سپس ایران بشود اصولی مشخص کرده‌ایم. این اصول شامل اینها هستند اولاً افراد حتماً باید نگاه ملی داشته باشند و دنبال نگاه و اتفاقات شخصی و حتی صنفی نباشند. دوم اینکه نفع ملی و پس از آن نفع بخش خصوصی باید از اولویت‌های اعضای هیات رئیسه باشد. از اعضایی که کاندیدای حضور در هیات رئیسه هستند تقاضا کردیم اهداف و برنامه‌هایی را که ائتلاف برای فردا مشخص کرده است دوباره مطالعه کرده و خود را آماده دنبال کردن همان برنامه‌ها و اهداف کنند. پس اعضای هیات رئیسه ما باید در چارچوب این برنامه حرکت کنند. موضوع دیگر این است که وقت کافی را برای حضور در اتاق داشته باشند. برنامه‌هایشان را بالا پایین کنند و حتماً باید بخشی از کارهایشان را به سایر همکاران‌شان  واگذار کنند که بتوانند برای اتاق وقت آزاد بگذارند. از جمله این کارها اینکه خواستیم هیات مدیره بیش از یک تشکل نباشد و اگر بیشتر از آن هست خب باید تعهد دهد که در مدت سه ماه آن را هم واگذار کند. این تصمیم هم برای آزاد کردن وقت است و هم برای نشان دادن تعهد ما به اصولی که تعریف کرده‌ایم. یعنی اینکه آن انتقاد همیشگی که اعضای اتاق داشتند که یک نفر وارد اتاق می‌شود و رئیس چند تشکل، اتاق مشترک و شورای مشترک می‌شود ما این را از خودمان شروع می‌کنیم و بیش از یک تصدی هیات مدیره و هیات رئیسه را منع کرده‌ایم. همین‌طور به جهت اینکه اعتقاد داریم اتاق نباید جای فعالیت‌های سیاسی باشد باید حتی‌الامکان شائبه ارتباط آنها با گروه‌های سیاسی وجود نداشته باشد. اتاق نباید جایگاه و پایگاه احزاب باشد. بنابراین به دوستان گفتیم هر کسی که برای هیات رئیسه انتخاب شود حتماً باید از حضور در احزاب سیاسی و گروه‌های سیاسی کناره‌گیری کند و هیچ خط و ربط و برچسب سیاسی نداشته باشد. اینها مواردی است که اصول آنها را تعریف کرده‌ایم و بر اساس این اصول اول احراز صلاحیت می‌شود که آیا افراد خودشان را حائز این اصول می‌دانند و به آن پایبند هستند یا خیر.}

 

 ^{نظر اعضای گروه ائتلاف برای فردا که بیشترین کرسی در هیات نمایندگان اتاق هشتم را به خود اختصاص داده است در خصوص 20 نماینده دولتی که از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر جهاد کشاورزی معرفی شده است چیست؟}

^{اکثر قریب به اتفاق کسانی که معرفی شده‌اند در دوره هفتم هم در اتاق نماینده بودند؛ یا نماینده دولت بوده‌اند یا نماینده بخش خصوصی و با اتاق آشنا هستند. ما از این بابت مشکلی نمی‌بینیم و فکر می‌کنیم که انتخاب‌ها خوب انجام شده است و سنجش درستی از اینکه چه کسانی از جانب دولت در اتاق باشند صورت گرفته است. در ارتباط با کسانی که در بخش خصوصی معرفی شده‌اند خب وزیر این اختیار را دارد و البته دوستانی که معرفی شدند هر سه آنها افراد باسابقه و موثری در اتاق بوده‌اند. برخی از افرادی که معرفی شده‌اند در گذشته نظر و رویکردی نسبت به اتاق داشتند که اولاً نمی‌شود آن را به امروز تعمیم داد که الزاماً هنوز آن نظر و رویکرد را دارند. به هر حال افراد با توجه به اطلاعات و تجاربی که در طول سال‌ها کسب می‌کنند و با تحولی که بالاخره در جریان اجتماع به وجود می‌آید امکان دارد نظرشان هم تغییر کند ضمن اینکه بالاخره اگر هم تغییر نکرده باشد اینکه در درون نمایندگان از سوی دولت منتقدی هم داشته باشیم این را به فال نیک می‌گیریم. به هر حال اگر کسی در اتاق با انتقاد کردن یا با برشمردن ضعف‌های احتمالی به ما کمک بکند ما از جنبه ایجابی به آن نگاه می‌کنیم که آن انتقادها ما را هوشیارتر می‌کنند و سعی می‌کنیم اگر نکته اصولی و قابل اجرایی ببینیم که به روند کار اتاق کمک ‌کند آنها را مورد توجه قرار ‌دهیم.}

 

 ^{از نظر شما چهار سال آینده اتاق بازرگانی چه نقشی را در اقتصاد کشور ایفا خواهد کرد؟}

^{اتاق نقشی را که تاکنون در اقتصاد داشته است پررنگ‌تر و پررنگ‌تر می‌کند. مطالبه‌گر بخش خصوصی و بهبود محیط کسب و کار خواهد بود. این مطالبه را با ارائه طریق و راهکار و به صورت کارشناسی مطرح خواهد کرد و صرفاً به بیان مشکلات نمی‌پردازد بلکه به مسیر حل مشکلات هم می‌پردازد و آن را به دولت منتقل می‌کند. اتاق در چهار سال آینده در سطح تعاملات بین‌المللی فعال‌تر، موثرتر و با برنامه‌تر ظاهر خواهد شد. اتاق در چهار سال آینده ارتباط خودش را با اعضا ترمیم می‌کند، گسترش می‌دهد و ظرفیت‌هایی را فراهم می‌کند که شبکه‌ای بین اعضا به وجود بیاید و از طریق آن هم‌افزایی بین اعضا به وجود بیاید. بین آنها همکاری‌هایی صورت بگیرد و از این هم‌نشینی بتوانند کسب و کار ایجاد کنند، فرصت برای سرمایه‌گذاری فراهم و برای همکاری و برای بزرگ‌تر شدن بخش خصوصی تلاش کنند. اتاق در چهار سال آینده به ماموریت‌های نسل سوم اتاق توجه می‌کند. به این معنی که مسوولیت‌های اجتماعی خود را مد نظر قرار می‌دهد و همین‌طور به ترویج مفهوم مسوولیت اجتماعی در بنگاه‌های اقتصادی می‌پردازد و اینکه نهادسازی کند. در نهایت اتاق چهار سال آینده از فرصت‌هایی که دولت فراهم کرده، از فرصت‌های ایران پس از تحریم، سعی می‌کند که برای بخش خصوصی فرصت بسازد و تهدیدهایی را که در کنار این فرصت هستند اطلاع‌رسانی کند و آنها را برای بخش خصوصی به حداقل برساند.}