قشری که هیچگاه دخل و خرجشان با هم نمی سازد
« دوخته شده در کامبوج توسط پسری 9 ساله به نام بهنلی. او هر روز ساعت 5 صبح از خواب بیدار و راهی کارخانه می شود. هنگام ورود و خروج از کارخانه هوا تاریک است. او لباس تابستانی به تن دارد چون در محیطی پر از گرد و غبار و گرم کار می کند و روزانه کمتر از یک دلار درآمد دارد.»
این متنی بود که چندی پیش انتشار آن روی برچسب پوشاک تولید شده توسط یک برند کانادایی، رسانه ای شد. حدود دو ماه قبل بود که برخی رسانه ها خبری مربوط به ابتکار یک شرکت بازرگانی کانادایی منتشر کردند؛ شرکتی که با هدف انعکاس وضعیت سخت و دشوار زندگی کارگران در کارخانه های تولیدی، اقدام به انتشار بخشی از زندگی آنها روی برچسب پوشاک تولید شده کرد.
گرچه سطح زندگی کارگران در کشورهای مختلف متفاوت است، اما دغدغه تامین نیازهای اولیه و اساسی زندگی، نقطه مشترک اغلب کارگران در نقاط مختلف دنیاست. همین دغدغه است که همواره این گروه را به مبارزه برای بهبود شرایط زندگی دعوت می کند.
هر ساله در اقصی نقاط دنیا کارگران بارها و بارها برای گرفتن حقوق مادی و معنوی خود دست به اعتراض می زنند؛ اعتراضاتی که گاهی دامنه آن، اقتصاد یک محیط را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
در حالیکه گزارش های سازمان جهانی کار نشان می دهد که طی سال های اخیر تعداد کارگران با درآمد 1.25 دلار در روز به مراتب کاهش یافته؛ اما هنوز هستند کارگرانی که در کشورهای مختلف دنیا که دستمزد روزانه آنها به مراتب کمتر از نرخ متوسط جهانی است. کارگرانی که روزانه در ازای کمتر یک دلار برای کارفرمایانشان کار می کنند.
سازمان بین المللی کار سال 2014 متوسط دستمزد ماهانه در جهان را 1480 دلار اعلام کرد. این در حالی است که طبق برآوردهای موجود، در حال حاضر دستمزد در بسیاری از کشورهای دنیا پایین تر از این نرخ است. ایران نیز یکی از این کشورهاست.
در ایران کارگران همواره جزو طبقات محروم جامعه به لحاظ اقتصادی بوده اند؛ قشری که اصولا دخل و خرجشان با هم نمی سازد. پایین بودن نرخ دستمزد سالانه یک سوی ماجرا است و رشد فزاینده قیمت ها، سوی دیگر آن.
بعد از چانه زنی های پیاپی میان جامعه کارگری، کارفرمایان و دولت در سال گذشته؛ نرخ دستمزد کارگران برای امسال 17 درصد افزایش یافت و حداقل حقوق این گروه به 712 هزار و 425 هزار تومان رسید. در صورت محاسبه این حقوق با نرخ دلار 3350 تومان (متوسط نرخ دلار در یکی دو ماه اخیر تاکنون) می توان گفت که حداقل حقوق ماهانه کارگران در سال جاری حدود 212.6 دلار است. این میزان دستمزد به مراتب پایین تر از متوسط دستمزد ماهانه در سطح جهان است.
طبق گزارش سازمان جهانی کار، میزان دستمزد کارگران در کشورهای مختلف اروپایی و شمال آمریکا به مراتب بیشتر از مناطق آسیایی، آفریقا و آمریکای لاتین است. براین اساس میزان دستمزد ماهانه در برخی کشورهای آسیایی، اروپا و آمریکا به بیش از 3400 دلار در ماه نیز می رسد.
لوکزامبورگ، نروژ، اتریش، آمریکا، انگلیس، بلژیک، سوئد، ایرلند، فنلاند و کره جنوبی، جزو 10 کشور برتر دنیا در پرداخت بیشترین دستمزد به شمار می روند.
مسئله اینجاست که قشر کارگران به رغم پایین بودن سطح دستمزد، اصولا بیشترین آسیب را از افزایش قیمت ها می بینند. همانطور که تجربه کشور در سال های اخیر نشان داد؛ با رشد تورم و شدت گرفتن آن در چند سال اخیر، شکاف سبد معیشتی کارگران نسبت به دستمزدهایشان به طور قابل ملاحظه ای افزایش پیدا کرد. شکافی که فعالان حوزه کارگری معتقدند که به طور مستقیم قدرت خرید کارگران را کاهش داده است.
عدم تامین هزینه های زندگی موجب می شود که کارگران برای جبران کسری درآمدی خود راهی جز گرایش به سمت یافتن شغل دوم و حتی سوم نداشته باشند. این موضوعی است که از بعدی کلان، به کاهش بهره وری نیروی کار نیز می انجامد.
نگذاریم کارگری بیکار شود
کارگران همواره در تمامی کشورهای دنیا یکی از موضوعات اصلی جوامع بوده اند؛ گستردگی این قشر در کشورها و حساس بودن این طبقه اجتماعی و اقتصادی، موجب شده تا چهره های سیاسی همواره بخشی از برنامه ها و شعارهای سیاسی خود را به این جامعه معطوف سازند. از تامین نیازهای اقتصادی و بهبود معیشتی این گروه گرفته تا ارتقای بهداشت و سلامت روان این گروه و کاهش آسیب های اجتماعی در میان جمعیت کارگری.
کارگران به رغم آنکه عمدتا جزو گروه کم درآمد و فقیر جامعه به شمار می آید، اما نقشی موثر در چرخه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایفا می کند. بارها مشاهده شده که اعتراضات جامعه کارگری، به معضلی سیاسی و اجتماعی تبدیل شده که دامنه آن اقتصاد کشورها را نیز تحت الشعاع خود قرار داده است.
از این روست که دولت ها بخشی از برنامه های خود را به تامین نیاز این گروه اختصاص می دهند.
حسن روحانی در سخنانی که امروز داشت؛ کارگران را قشر بزرگی از جامعه دانست که بار تولید کشور روی دوش آنها قرار دارد.
رییس جمهور با تأکید بر اینکه کارآفرینان، کارگران و دولت باید در یک صف واحد قرار بگیرند، افزود: ما در مسیر سه جانبه‌گرایی می‌توانیم به توسعه برسیم، مهمترین ستون توسعه کشور کار و کارگر است. بنده بارها به وزیر کار گفته‌ام تمام توان را به کار بگیرید تا کارگری بیکار نشود، ما باید از اشتغال کارگران و ادامه فعالیت آنان صیانت کنیم.
کارگران؛ زیر خط فقر
گرچه برآورد علمی دقیقی از جمعیت کارگران زیر خط فقر وجود ندارد، اما برآوردهای غیررسمی حاکی از آن است که در حال حاضر حدود 70 درصد از جامعه کارگری کشور زیر خط فقر قرار دارند.
در این خصوص چندی قبل، رحمت‌الله پور‌موسی، دبیر کل کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور با اشاره به اینکه ۷۰ درصد کارگران زیرخط فقر هستند، گفته بود: در سال 92 حدود ١٩هزار و ٩٧٤ نفر در اثر حوادث ناشی از کار جان باختند که این مساله ناشی از خستگی مداوم در چند‌شیفت کاری به دلیل دستمزد نامناسب است.
گسترش دامنه فقر علاوه بر کاهش قدرت خرید خانوارها، معضلات و آسیب های اجتماعی نیز به همراه دارد. هر چه جمعیت زیر خط فقر در کشوری بیشتر باشد، میزان آسیب های اجتماعی در آن کشور افزایش می یابد.
براین اساس شکاف بیشتر درآمدی جامعه کارگری موجب می شود که از یک مشکلات این گروه از جامعه افزایش یافته و آسیب های اقتصادی و اجتماعی در این بخش گسترش یابد. از سوی دیگر بهره وری نیروی کار در میان کارگران که قشری تاثیرگذار بر فرآیند تولید هستند، با تنزل روبرو شود. این مسئله به نوبه خود اهمیت برنامه ریزی برای ارتقای سلامت و بهبود معیشت کارگران را به امری حائز اهمیت برای دولت ها تبدیل می سازد.
