بورس کالا به شاخص نیاز دارد؟
بورس کالا به عنوان یکی از نهاد های مهم و فعال و تأثیر گذار در بخش کالا باید به سمتی برود که شاخصی را در این حوزه تعریف و در اختیار سیاست گذاران و تحلیل گران قرار دهد . در همین رابطه لازم است برخی شاخص هالی قیمتی رایج در بازارهای کالایی مورد بررسی قرار گیرد.
برای این منظور شاخص قیمت آتی مرکز تحقیقات کالا یا CRB1 به عنوان نماینده تمامی بازار های کالا در کشور آمریکا ارائه شده است .
شاخص CRB به دو دسته تقسیم بندی می شود :
شاخص نقدی CRB : بیانگر قیمت نقدی کالا هاست و خود به دو دسته شاخص نقدی کالاهای خوراکی و شاخص نقدی مواد خام صنعتی تقسیم می شود .
شاخص آتی CRB : بیانگر قیمت های نسیه کالا هاست . ( قیمت های آتی )
اکثر اقتصاددانان قیمت مواد صنعتی و شاخص نقدی مواد خام صنعتی را عامل مهم تری در تغییرات تورم و وضعیت اقتصادی می دانند . با این حال بازار های مالی ترجیح می دهند از شاخص قیمت آتی CRB که ترکیبی متناسب از هر دو گروه است استفاده کنند .
ساختار شاخص CRB چگونه است ؟
شاخص قیمت آتی مرکز تحقیقات کالا ، اولین بار در سال 1957 ایجاد شد . امروزه برای محاسبه آن از قیمت 19 کالای فعال بازار استفاده می شود .
جدول زیر گروه بندی و اطلاعات لازم را به خوبی نشان می دهد :
| بورس مربوط | وزن در شاخص | نام کالا | گروه اول |
|---|---|---|---|
| NYMEX | 23% | نفت خام WTI | |
| NYMEX | 5% | نفت گرمایشی یا حرارتی | |
| NYMEX | 5% | گازوییل | |
| 33% | مجموع | گروه دوم |
|
| NYMEX | 6% | گاز طبیعی | |
| CBOT | 6% | ذرت | |
| CBOT | 6% | سویا | |
| CME | 6% | گاو زنده | |
| COMEX | 6% | طلا | |
| LME | 6% | آلومینیوم | |
| COMEX | 6% | مس | |
| 42% | مجموع | ||
| NYBOT | 5% | شکر | |
| NYBOT | 5% | پنبه | |
| NYBOT | 5% | قهوه | |
| NYBOT | 5% | کاکائو | |
| 20% | مجموع | گروه سوم |
|
| LME | 1% | نیکل | |
| CBOT | 1% | گندم | |
| CME | 1% | خوک | |
| NYBOT | 1% | آب پرتقال | |
| COMEX | 1% | نقره | |
| 5% | مجموع | گروه چهارم |
شاخص نقدی CRB نیز تنها در مورد چندین کالا با شاخص آتی CRB متفاوت است و به طور کلی در شاخص نقدی CRB مواد خام صنعتی وزن بیشتری دارند ، در حالیکه در شاخص آتی CRB مواد غذایی و محصولات کشاورزی دارای سهم بیشتری هستند .
شاخص CRB در مقابل PPI 2 و CPI 3
بیشتر تحلیگران بازار با بررسی تغییرات دو شاخص PPI و CPI روند تغییرات تورم را پیگیری می کنند .مشکل این دو شاخص ، حداقل به لحاظ تجاری آن است که شاخص هایی کند هستند . شاخص PPI قیمت 708 قلم کالا و یا خدمت را در سطح تولید کننده در کشورمان ، اندازه گیری و روند آن را در سطح عمده فروشی ثبت می کند . شاخص CPI نیز قیمت 385 قلم کالا و خدمت را در سطح خرده فروشی مورد محاسبه قرار می دهد . معمولا این دو شاخص ماهانه محاسبه و اعلام می شوند . در آمریکا این شاخص به روز منتشر می شود .
مزیت شاخص CRB آن است که به طور میانگین نسبت به شاخص PPI یک ماه و نسبت به شاخص CPI هشت ماه تقدم داشته است ، این بدان معنا است که بانک مرکزی می تواند برای تنظیم سیاست های اقتصادی خود روند قیمت کالا ها را با توجه به شاخص CRB تحت نظر قرار دهد ، زیرا با یک ماه تأخیر ، شاخص PPI و با هشت ماه تأخیر شاخص CPI ، تغییرات هم جهت و با همبستگی بسیار بالایی با شاخص CRB خواهند داشت .
کاربرد شاخص CRB در تحلیل بین بازاری :
علاوه بر مزایای نام برده شده در مورد شاخص CRB در رابطه با بحث سیاستگذاری های بانک مرکزی و استفاده مناسب تر از این شاخص در مقابل دو شاخص دیگر ، این شاخص می تواند در تحلیل بین بازار ها به عنوان شاخصی که نمادی از بازار کالا است ، نقش موثرری ایفا نماید .
به عنوان مثال در کشور آمریکا با کاهش شاخص CRB ، ارزش دلار( پول ملی این کشور ) افزایش می یابد . افزایش دلار باعث کاهش تورم خواهد گردید و کاهش تورم کاهش نرخ بهره را در پی خواهد داشت .با کاهش نرخ بهره قیمت اوراق قرضه افزایش یافته و قیمت ها در بازار سهام نیز افزایش خواهند یافت . البته تأثیر کاهش نرخ بهره بر رونق بازار سهام با یک تأخیر 4 تا 6 ماهه خواهد بود .
نتیجه گیری :
بورس کالا به عنوان یکی از نهاد های مهم و فعال و تأثیر گذار در بخش کالا باید به سمتی برود که شاخصی را در این حوزه تعریف و در اختیار سیاستگذاران و تحلیلگران قرار دهد . در این یادداشت با شاخص CRB و ساختار آن و نقش این شاخص در تحلیل بین بازاری آشنا شدیم . در قسمت بعد ضمن آشنایی با شاخص JOC ، سعی می نماییم بهترین شاخص را جهت استفاده در بورس کالای کشورمان معرفی نماییم.
میثم باقری کوپایی
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی
