چرا نباید به اثرات کوتاه مدت توافق هسته ای خوش بین بود؟

 

^{با وجود اینکه مذاکرات هسته ای همچنان ادامه پیدا می کند، اقتصاد ایران خود را برای روزهای پس از توافق آماده کرده است.}

^{موج اول اخبار امیدوارکننده در مورد نتیجه مذاکرات هسته ای دو ماه پیش و پس از نشست لوزان به اقتصاد ایران وارد شد. اما گذر از روزهای بهاری موجب شده تا فعالان بخش خصوصی با هیجان کمتری روند گفت و گوها را دنبال کنند. پس از موج اول خبری ناشی از تفاهم هسته ای، فعالان بخش خصوصی همگی خبر از روزهای بهتر برای اقتصاد ایران می دادند ولی آنچه طی ماه های گذشته رخ داده نشان می دهد که هنوز فاصله بسیاری تا موفقیت باقی مانده است.}

^{پس از توافق لوزان جامعه ایران با موجی از اظهارنظرها و اخبار در مورد ورود سرمایه گذاران خارجی و رونق اقتصادی همراه بود. تیتر اول روزنامه ها و گزارش های طولانی هفته های اقتصادی و سیاسی نشان می داد که سرمایه گذاران خارجی پشت درهای ورودی اقتصاد ایران صف کشیده اند. از پژو بنز گرفته تا سرمایه گذاران آلمانی و امریکایی همگی حداقل در سطح اخبار رسانه ها برای ورود به ایران به انتظار نشسته بودند ولی در عمل موج خبری از میان رفت و حوادثی دیگر جای خودشان را در سطح رسانه ها باز کردند.}

^{اولین هشدار؟}

^{محسن صفایی فراهانی، قائم مقام وزارت امور اقتصادی و دارایی در دولت اصلاحات اولین هشدار را در مورد روند مذاکرات به فعالان اقتصادی داده بود. او اعتقاد داشت که حتی پس از توافق هسته ای نیز حداقل یکسال زمان برای تصویب توافق نامه در سازمان ملل نیاز است. در صورتی که این فرآیند به سرعت طی شود، بازهم به میزان حداقل یک تا دو سال زمان برای انجام گفت و گوهای تخصصی به جهت رفع تحریم ها نیاز است. برهمین اساس طی کوتاه مدت امکان دسترسی به نتایج مثبت توافق برای فضای کلان اقتصادی ایران وجود ندارد. براساس گفته های او بخش اصلی تحریم های اقتصادی به موضوع تحریم بانکها مربوط می شود که برای رفع این بخش از تحریم ها نیز کارشناسان اقتصادی به گفت و گو و مذاکره با حداقل 13 بانک جهانی برای حذف بندهای مختلف تحریم بپردازند.}

^{اقدام دوم}

^{مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران چند هفته پس از تفاهم لوزان و در اولین نشست هیات نمایندگان اتاق تهران اشاره کرده بود که پارلمان بخش خصوصی برای تسریع در روند مذاکرات اقدام به راه اندازی مراکزی برای انجام مشاوره به دیپلمات ها در حوزه اقتصادی می کند. براین اساس نیاز اصلی روزهای پس از توافق اجرای صحیح روند گفت و گوهای اقتصادی تشخیص داده شده بود. به گفته خوانساری رفع تحریم ها در حوزه های اقتصادی به مذاکرات پیچیده و تخصصی نیاز دارد. گفته های مسعود خوانساری نشان می داد طی زمان کوتاه مدت نباید به انتظار تحول عظیم در ساختار اقتصاد ایران بود. حتی در صورتی که توافق هسته ای به نتیجه نهایی برسد، بازهم زمانی طولانی برای احساس اثر آن در اقتصاد ایران نیاز است.}  

^{راه دشوار پیش روی}

^{شریف نظام مافی، نایب رئیس اتاق ایران و سوئیس پیش از توافق لوزان اعلام کرده بود، آنچه رخ می دهد توافقی میانه است. به این معنا که تحریم های مربوط به سوئیفت برداشته می شود ولی سایر تحریم ها همچنان پابرجا می ماند. او به تازگی نیز اشاره کرده است که ورود سرمایه گذاران خارجی به اقتصاد ایران تنها اقدامی در سطح گفت وگوها و بازنشر آنها روی کاغذ است.}

^{چقدر پول و چرا؟}

^{حتی در صورتی که تحریم ها به صورت کامل برداشته شود و فضای اقتصادی ایران به سمت مطلوب تری حرکت کند، بازهم امکان جذب سرمایه گذاری های خارجی به صورت کلان وجود ندارد. براین اساس سعید لیلاز تحلیلگر اقتصادی اعلام کرده بود که در بهترین شرایط تنها 3 تا 5 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب اقتصاد ایران می شود. این میزان سرمایه گذاری خارجی نیز در بهترین شرایط به سمت پروژه های نفتی و گازی می روند. به همین دلیل در کوتاه مدت خبری از سرمایه گذاران خارجی نخواهد بود.}

^{کدام سرمایه، کدام پول؟}

^{حامد واحدی خزانه دار و عضو هیات رئیسه اتاق تهران پیش از این هشدار داده بود که موضوع ورود سرمایه گذاران خارجی به اقتصاد ایران چندان ساده نیست. به گفته واحدی سرمایه گذاران خارجی تنها در شرایطی اقدام به ورود به اقتصاد ایران می کردند که قوانین کسب و کار و حتی قوانین مربوط به دستگاه قضایی با خواسته های بین المللی آنها هماهنگ می شد. اما در حال حاضر فضای حاکم برمحیط کسب و کار ایران برای ورود سرمایه گذاران خارجی و حتی سرمایه گذاران ایرانی مقیم خارج از کشور فاصله بسیاری دارد. برهمین اساس تصور حضور ناگهانی خارجی ها در اقتصاد ایران و رونق اقتصادی در کوتاه مدت چندان پذیرفته نبود.}

^{چه اتفاقی رخ می دهد؟}

^{حتی در صورتی که مذاکرات ظریف و کری به نتیجه نهایی برسد و موج دلواپسی های داخلی نیز به پایان خط نزدیک شود، بازهم امکان وقوع تحول ناگهانی در اقتصاد ایران وجود ندارد. در حال حاضر بخش خصوصی تنها به انتظار فضایی نشسته تا احساس وحشت از «تحریم های مجدد» از میان برود. بروز احساس «بهبود فضای اقتصادی» حداقل طی زمان یک سال و نیم آینده و تا پایان نهایی مذاکرات اقتصادی میسر نیست.}