معرفی کتاب : خواب آشفته نفت
از شناخت نفت در ایران قرن‌ها می‌گذرد. مردم ایران از دیرباز نفت را می‌شناختند، در اطراف و کنار برخی مناطق این سرزمین، چشمه‌های سیاه آن را جاری می‌دیدند و هرچند به صورت محدود و ابتدایی، از آن استفاده‌هایی می‌بردند.
بهمن ماه 1286 بود که سرانجام تلاش‌های بسیارِ بیگانگان پس از عقد قرارداد دارسی، به نتیجه رسید و اولین میدان نفتی ایران به اجنبی رخ نشان داد. نخستین میدان نفتی ایران یا همان اولین میدان نفتی خاورمیانه پیدا شد و از آن پس فواره‌های تغییر همراه با فوران نفت، بر سرنوشت ایران فرود آمد. اکتشاف این میدان نفتی به دست خارجی بود، اما به هر روی سرنوشت مناسبات اقتصادی ایران و بیش و پیش از آن مناسبات سیاست خارجی ایران و تعامل این کشور با جهان صنعتی به‌ویژه انگلستان از بهمن ماه 1286 دیگرگونه شد. از آن تاریخ تا امروز، تاریخ ایران، گذشته، حال و سرنوشتِ آینده این سرزمین به ماجراهای این ماده سیاه گره خورد؛ ماده سیاهی که قرن‌ها در دل زمین خفته بود و وقتی سرانجام با دست‌های بیگانه از خواب بیدار شد، مردم ایران که صاحبان اصلی‌اش بودند، هنوز کاملا از خواب بیدار نشده بودند و شاید حتی در خواب هم نمی‌دیدند که سال‌ها بعد این نفت درهای ثروت را به روی‌شان باز می‌کند و روزی حیات و ممات کشورشان به ماده سیاهی بسته می‌شود که پیشینیان‌شان آن را شوم می‌پنداشتند.
محمدعلی موحد که در مهم‌ترین مقطع تاریخ نفت ایران، یعنی همزمان با ملی شدن صنعت نفت، وارد شرکت نفت شد و ابتدا در مقام سردبیر روزنامه شرکت و در مقاطع بعدی به عنوان یکی از اعضای برجسته قسمت حقوقی شرکت، در آنجا اشتغال داشت و از نزدیک شاهد ماجراهای ملی شدن صنعت نفت بود، در کتاب «خواب آشفته نفت» حدیث بی‌قراری‌ها و آشفتگی‌های نفتی ایران را بازگو کرده است، البته به زبان تاریخ و به شیوه‌ای روش‌مند. او که مجموعه «خواب آشفته نفت» را با دو جلدی «دکتر مصدق و نهضت ملی ایران» آغاز کرده و کارش را با «از کودتای 28 مرداد تا سقوط زاهدی» به عنوان جلد سوم ادامه داده، اخیرا به دوران پیش از مصدق و ملی شدن نفت بازگشته تا ماجرای نفت را از آغاز تا سقوط رضاشاه در قالب جلد چهارم با عنوان «از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه» بازگوید که بخش آغازین روایتش را نیز کامل کند. گرچه عنوان این کتاب از قرارداد دارسی آغاز می‌شود، موحد روایتش را با نفت و روزگاران کهن آغاز کرده است، با این حال تمرکز اصلی این کتاب بر قرارداد دارسی است؛ قراردادی که الغای آن با شعارها و تبلیغات فراوان دولت رضاخان علیه استعماری بودن آن همراه بود و پس از الغا هم سال‌ها استعماری و ننگین دانسته شد، اما با اندکی فاصله پس از لغو آن، قرارداد 1933 با در نظر گرفتن سهم بالقوه کمتر برای ایران به امضا رسید.
دکتر موحد با تخصص حقوقی‌اش، ظرایف و ریزه‌کاری‌های حقوقی قراردادها و جزئیات ماه‌ها مذاکرات نفتی را می‌کاود و روایت می‌کند. سعیِ تیمورتاش برای مذاکرات نفتی، بارها سفر رفتن و واپسین بازگشت پر رمز و راز او، یکی از پر کشش‌ترین بخش‌های این کتاب است که در نهایت با به بن بست رسیدنِ این مذاکرات و مرگ غم‌بار تیمورتاش به پایان می‌رسد، قرارداد دارسی در میان تبلیغات منفی فراوان علیه این قرارداد، استعماری خواندن آن و توصیفش به عنوان یکی از قراردادهای ننگین استعماری باقی مانده از دوران سیاه قاجار، لغو می‌شود.ماجرای «خواب آشفته نفت» اما تنها به الغای قرارداد دارسی ختم نمی‌شود.
دکتر محمد علی موحد اثرات لغو قرارداد را هم می‌کاود تا جایی که در نهایت، در میان سکوت و تأیید رسانه‌ها و مجلس، ایران به پادشاهی رضاخان به قراردادی به مراتب استعماری‌تر از قرارداد دارسی تن می‌دهد؛ قرارداد 1933 که اگرچه استعماری‌تر از دارسی بود، سهم بالقوه ایران را از نفت کاهش می‌داد و اختیارات حقوقی این کشور را کمتر از قرارداد استعماری خوانده شده دارسی می‌کرد اما رضاخان با خودرایی و خودمحوری در مذاکراتی آن را تایید کرد، مجلس نیز در سکوتی مرگبار در برابر آن سکوت کرد و بدون هیچ اعتراضی آن را به تصویب رساند. خبری از تبلیغات منفی قبلی نبود و در برابر تصمیم ملوکانه رضاشاه پهلوی هیچ اعتراضی وارد نبود.
