جادوی اقتصاد

منشور خبری تحلیلی اقتصاد ایران و جهان

جادوی اقتصاد

منشور خبری تحلیلی اقتصاد ایران و جهان

زندگی بر پایه اقتصاد

۹ مطلب با موضوع «تحقیقات تاریخی اقتصادی» ثبت شده است

کریستین روس برگردان منوچهر مرزبانیان

CommunebarricadeCharonne.jpg

مورخان بسیاری ”کُمون پاریس“ را در هیأت قیامی میهن پرستانه تحلیل کرده و ریشه حرکت بلافصل آنرا در مصادره توپ های گارد ملی در ماه مارس ۱۸۷۱ یافته اند. اما بنیادهای فکری این شورش، کهن تر از آن می نماید. از سال ۱۸۶۸ شهروندان در باشگاه های سیاسی و تجمعات مردمی در پایتخت خواستار «جمهوری جهان گستر» بودند.

در ماه آوریل ۱۸۷۱، در اوج جنبش ”کُمون پاریس“، هفت هزار تن از کارگران لندن در همبستگی با رفقای پاریسی خود تظاهراتی برپا داشتند و در اوضاع جوی وحشتناکی مسیری را از محلهClerkenwell Green ،‌که مطبوعات بورژوازی بریتانیا در آنزمان آنرا [به طعن] «”بِل ویل“* ما» می نامیدند، تا ”هاید پارک“ پیمودند. این راهپیمایان که دسته سیّار همنوازان آنان را همراهی می کرد، پرچم هائی مزیّن به شعارهای «زنده باد کُمون!» و «عمر جمهوری جهانی دراز باد!» سر دست گرفته بودند.

همان هفته، در آمفی تئاتر دانشکده پزشکی ”سوربُن“ که استادانش آنرا ترک گفته ــ وهمگی به ”ورسای“ گریخته بودند (۱) ‌ــ هنرمندان و استادکاران پاریسی (« همه قریحه های هوشمند هنری») به ”اوژن پوتیه“ گوش فرا داده بودند که مانیفست فدراسیون هنرمندان پاریس را می خواند که با این فراز یه پایان می رسید:‌«کمیته [مرکزی گارد ملی]، در باززائی، افتتاح زیبندگی فاخر کُمون، [تحقق]‌چشم انداز شکوهمند آتی و جمهوری جهانی آینده با ما همگام خواهد بود.»

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۷ خرداد ۹۴ ، ۱۰:۳۷
مهدی اشرفی وند

سابینه کرگل برگردان شیرین روشار

Woman-on-the-teletype.jpg

پس از گذشت بیست و پنج سال، زندگی روزمره زنان آلمانی همچنان تحت شعاع برداشت های متفاوتی باقی مانده است که از نقش آنها که در دو سوی دیوار حاکم بود.با بهره مندی از روند اتحاد دو آلمان، اکثر جامعه شناسان شرط بسته بودند که شرایط زندگی زنان در شرق و در غرب آلمان در کوتاه مدت همآهنگ خواهد شد. پیش بینی ای بیش از اندازه خوشبینانه؟ در سال ٢٠٠٧، به طور نمونه، در غرب، تنها ١٦% مادرانی که بچه های ٣ تا ٥ ساله داشتند دارای شغلی تمام وقت بودند در مقابل ٥٢% در شرق آلمان. و اگر چه میزان زاد و ولد در جمهوری سابق دمکراتیک آلمان از این پس به اندازه غرب پائین است، اختلاف های شدید همچنان به جا مانده اند (١). چنین است در خصوص درصد زاد و ولد خارج از ازدواج : ٦١% در بخش شرقی در ٢٠٠٩، در مقابل ٢٦% در بخش غربی (٢).

جمعیت زنان ایالت های جدید (Länder)  به ویژه تحت تأثیر دگرگونی های اجتماعی و سیاسی ناشی از اتحاد دو آلمان قرار گرفتند. در آلمان شرقی سابق، مادرها، بر خلاف آلمان غربی، بدون دردسر زندگی خانوادگی و زندگی شغلی را با هم تطبیق می دادند. جذب شرق از سوی غرب موجب افزایش سرسام آور میزان بیکاری آنها شد، شیوه زندگی آنها و برنامه هایشان را بهم ریخت و اعتماد به نفس را از آنان سلب کرد.

در تمامی آلمان، مانند سایر نقاط اروپا، میزان فعالیت زنها از سالهای ١٩٥٠ به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته، اما در آلمان شرقی سابق این تحول به هیچوجه با آنچه در آلمان غربی دیده می شد، قابل مقایسه نبود. در اواخر سالهای ١٩٨٠، ٩٢% زنان آلمان شرقی سابق شاغل بودند در مقابل ٦٠% همسایگانشان در آلمان غربی. در این مورد، چشم انداز برابری دور نبود  – موردی تقریباً استثنائی در جهان. در حالیکه در غرب، زنان برنامه های زندگی شان را بر اساس طرح های کلی که همچنان آکنده از مجموعه تصاویر خانوادگی و پدرسالاری سنتی بود جهت می دادند، در شرق، استقلال اقتصادی آنها در مقابل همسرانشان امری بدیهی بود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ خرداد ۹۴ ، ۱۳:۱۶
مهدی اشرفی وند


 

 
هیتلر در مراسم کلنگ‌زنی اتوبان رایش از فرانکفورت به مانهایم

 


وقتی صحبت از هیتلر و نازیسم به میان می‌آید، بلافاصله ذهن اغلب ما معطوف به جنگ و خونریزی، نژادپرستی، دیکتاتوری و کوره‌های آدم‌سوزی، نسل‌کشی و... می‌شود. اما مهم‌ترین نکته‌ای که از آن غافل می‌شویم سایر اقدامات هیتلر اعم از اقدامات اجتماعی و اقتصادی است و کمتر به این نکته توجه می‌کنیم که در زمان هیتلر وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم آلمان چگونه بود و او چه دیدگاه‌های اقتصادی داشت؟
آنچه واضح است این است که اقتصاد آلمان در سال‌های پس از به قدرت رسیدن هیتلر و به ویژه دوره شش‌ساله پیش از آغاز جنگ جهانی، با قدرتی مهارناشدنی به پیش رفته و وضع مادی و معیشتی مردم آلمان از هر لحاظ بهبود یافته ‌بود.
وقتی این باروری اقتصاد نازی را در کنار آن سکوت نسبی پیرامون اندیشه‌های اقتصادی نازیسم بگذاریم، ممکن است این شائبه در ذهن برخی شکل بگیرد که آیا به واقع در آلمان نازی، معجزه‌ای اقتصادی در کار بوده که دولت‌های متفق پس از جنگ برای حفظ وجهه نظام اقتصادی خود با توطئه‌چینی سعی کرده‌اند بر آن سرپوش بگذارند؟ یا به عبارت دیگر، آیا در این اقتصاد راه سومی در کار بوده است؟ برای درک بهتر اقدامات اقتصادی هیتلر و خدمات او به مردم این کشور بهتر است به وضعیت آلمان تا پیش از به قدرت رسیدن هیتلر اشاره کنیم. جنگ جهانی اول با پیروزی متفقین به پایان رسید اما آنها متحمل خسارات و تلفات سنگینی شدند. دولت‌های متفق تنها یک هدف را می‌جستند و آن این بود که دیگر تهدیدی به نام آلمان علیه آنها وجود نداشته ‌باشد. آنها با وجود چیرگی بر آلمان، بیکار ننشسته و برای تضعیف هرچه بیشتر این کشور معاهده‌ای با عنوان معاهده «ورسای» را بر این کشور تحمیل کردند. این معاهده مشتمل بر 440 بند بود که آلمان می‌بایست آن را می‌پذیرفت. این معاهده آنچنان سختگیرانه و بی‌رحمانه بود که حتی برخی از آمریکایی‌هایی که در تنظیم آن نقش داشتند نیز از مفاد آن اظهار شرمندگی کردند به طوری‌ که توماس وودرو ویلسون، رئیس‌‌جمهور وقت ایالات متحده لب به اعتراف گشوده و گفت: من اگر به‌جای آلمانی‌ها بودم هرگز زیر بار امضای این معاهده نمی‌رفتم.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۳۱ فروردين ۹۴ ، ۲۱:۲۶
مهدی اشرفی وند

پرفسور شوکو اوکازاکی
استاد دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا
ترجمه: هاشم رجب‌زاده
پژوهندگان تاریخ و وقایع‌نگاران دوره قاجار سال 1288 هـ . را سال قحطی همه جاگیر در ایران دانسته‌اند. در نیمه دوم سده گذشته، بارها قحطی در ایران اتفاق افتاد و خشکسالی‌ها، که گرسنگی و طاعون و وبا در پی داشت، بسیاری از مردم را به دیار نیستی فرستاد. تلفات این بلایا را تا 10 درصد جمعیت نوشته‌اند. عبدالله مستوفی درباره قحطی سال 1288 نوشته است: «از یکی دو سال پیش، کم بارانی شروع و گرانی و تنگی خواربار خودنمایی می‌کرد؛ ولی در زمستان سال 1287 هیچ باران نبارید و مایه‌های سنواتی هم تمام شده بود. 
قیمت نان که در اوائل سال 1287 بیش از یک من شش‌-هفت شاهی نبود، به مرور ترقی کرده و در این وقت به یک من یک قران رسید... در زمستان سال 1288 قیمت نان به یک من پنج قران که پانزده- شانزده برابر قیمت عادی آن بود رسید... در زمستان این سال برف و باران بی‌حسابی آمد و همین بارندگی زیاد در پاره‌ای از جاها راهبندان کرد و بیشتر مایه تلف‌شدن نفوس شد. در بهار هم مرض حصبه و محرقه(وبا) خیلی از مردم را، اعم از بی‌چیز و منعم، به دیار فنا فرستاد. این اول دفعه‌ای بود که ناصرالدین شاه در سلطنت خود با چنین پیشامدی مواجه شده و سبب گردیده است که در آتیه از تکرار نظیر آن جلوگیری کند.» (شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجار، جلد 1، ص 110).
خشکسالی و کمی محصول در طبیعت کشاورزی ایران صورت ادواری داشته و هرچند سال رخ می‌داده است و اگر، چنانکه پرفسور اوکازاکی در مقاله خود می‌گوید، دولت و مقام‌های محلی تدابیر درست اتخاذ و اجرا می‌کردند، می‌شد آسیب خشکسالی را به حداقل رساند. در قحطی سال 1288 گویا برای اولین بار به وارد کردن آرد روسی پرداختند؛ اما در خشکسالی چند سال پس از آن برنج شمال را جایگزین گندم ساختند و به جای نانوایی‌ها، در محله‌های تهران دکان‌های دمپختک دائر شد و از این رو این پیشامد را «قحطی‌دمپختکی» نام نهادند.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۲ اسفند ۹۳ ، ۱۲:۴۵
مهدی اشرفی وند

در طویل تاریخ بشریت امپراطوری های بزرگی در نقاط مختلفی از کره زمین تشکیل شدند که از نقطه نظر وسعت جغرافیایی، قدرت نظامی و نفوذ سیاسی بزرگترین کشورهای جهان را تشکیل میدادند، اما چه فکر میکنید در طول تاریخ بشریت روی این کره زمین، بزرگترین امپراطوری ها یا کشورهای جهان از دیدگاه اقتصادی کدام امپراطوری یا کشورها بوده اند؟

در جدول های ذیل سه اقتصاد بزرگ جهان در ادوار مختلف نشان داده شده است.

در جدول نخست، تولید ناخالص داخلی سه اقتصاد بزرگ جهان براساس برابری قدرت خرید به عنوان درصدی از کل جهان در ادوار مختلف از تاریخ جهان نشان داده شده است، و در جدول دومی تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر از سه اقتصاد بزرگ جهان به عنوان درصد از جمعیت جهان در ادوار مختلف از تاریخ نشان داده شده است.

در آغاز عصر حاضر (سالهای نخست پس از میلاد)، هند بزرگترین اقتصاد جهان (با بلندترین سطح تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید - GDP at PPP) بود که حدود 33 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میداد. پس از آن کشورهای چین و ایتالیا (امپراطوریهای چین و روم) قرار داشتند که این سه کشور مجموعاً بیشتر از 65 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدادند.
تا هزار سال هند و چین همچنان بزرگترین اقتصادهای جهان بودند، اما کشور ترکیه کنونی یا امپراطوری بازنطین یا روم شرقی جای روم را به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان اشغال کرد، اما سهم اینها از مجموع تولید ناخالص داخلی جهان از 65 درصد به حدود 55 درصد کاهش یافت.
500 سال پس، ایتالیا یا روم دوباره به جایگاه سوم برگشت. در سده های بعدی کشورهای جدید اروپایی هریک سر برافراشتند، در قرن 1600، فرانسه جایگاه سوم را تصاحب کرد، اما در قرن 1800 چین جایگاه نخست را از هند و بریتانیا جایگاه سوم را از فرانسه اشغال نمودند. در دهه 1820 چین با حدود 34 درصد از سهم تولید ناخالص داخلی جهان، بزرگترین و هند با 14 درصد سهم دومین اقتصاد بزرگ جهان را تشکیل میدادند و امپراطوری بریتانیای کبیر سومین اقتصاد بزرگ جهان بود. پس از انقلاب صنعتی و پیشرفت در عرصه صنعت مدرن، اقتصاد سایر کشورها هم رشد نمود و سه اقتصاد بزرگ جهان تنها کمتر از 40 درصد از مجموع تولید جهانی را تشکیل میدادند.
در قرن بیستم، جهان یکباره تغییر کرد. در نخست آیالات متحده در جایگاه نخست قرار گرفت و چین و بریتانیا هریک در رده دوم و سوم بزرگترین اقتصادهای جهان قرار گرفتند، حدود نیم قرن بعد روسیه موقتاً جایگاه دوم را از چین گرفت و آیالات متحده و بریتانیا در جایگاه های نخستین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان باقی ماندند. اما در آغاز قرن بیست و یکم جاپان جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان را از روسیه و چین جایگاه سوم را از بریتانیا تصاحب نمودند.

۱ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۱ دی ۹۳ ، ۱۴:۳۲
مهدی اشرفی وند

تاریخچه نظریه تعادل عمومی 

نظریه تعادل عمومی از لحاظ تفکر اقتصادی جهشی بود از افکار غالب در میان اقتصاددانان اوایل دهه 1970 به اواخر دهه 1990. در این فاصله، که با اندکی اغماض می‌توان آن را یک فاصله 30ساله دانست، اقتصاددانان از نگاشتن و تخمین مدل‌های سنتی مبتنی بر انتظارات عقلایی به سمت ساختن مدل‌های پیچیده اقتصادی روی آوردند. این جهش را می‌توان به جهش از گلایدرهای اولیه ساخته برادران رایت به ایرباس 380 در یک نسل تشبیه کرد!

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۲۳ مرداد ۹۳ ، ۱۳:۰۹
مهدی اشرفی وند

مروری بر فعالیت‌های لودویگ ارهارد در آلمان غربی




  • 66 سال پیش، در ماه ژوئن 1948 یک دگرگونی اقتصادی شگرف در کشور آلمان روی داد. تقریباً یک‌شبه اقتصاد این کشور از رکود به سمت شکوفایی حرکت کرد. بیشتر افتخار برای این تغییر به اقتصاددان آلمانی لودویگ ارهارد داده می‌شود.
۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۱۶ مرداد ۹۳ ، ۱۳:۴۴
مهدی اشرفی وند

عصر طلایی سرمایه‌داری پس از جنگ جهانی دوم 

اعلام عمومی تاریخی نیکسون (سمت راست تصویر) مبنی بر لغو قرارداد تبدیل دلار آمریکا به طلا و پایان نظام برتن وودز. تیتر روزنامه‌ای که در دست جوان‌های سمت چپ تصویر است: «نیکسون خطاب به آمریکا: کمربندهای خود را محکم ببندید»

اعلام عمومی تاریخی نیکسون (سمت راست تصویر) مبنی بر لغو قرارداد تبدیل دلار آمریکا به طلا و پایان نظام برتن وودز. تیتر روزنامه‌ای که در دست جوان‌های سمت چپ تصویر است: «نیکسون خطاب به آمریکا: کمربندهای خود را محکم ببندید»










جنگ جهانی دوم یکی از رزمایش‌های اعجاب‌انگیزی بود که به کمک آن سرمایه‌داری به طرز معجزه‌آسایی از بحران اقتصادی بزرگی که طی سال‌های 1929 تا 1939 میلادی گریبانش را گرفته بود، گریخت. از سوی دیگر جنگ جهانی دوم، اقتصاد جهانی را به سوی بهبود کاملی سوق داد که منافع آن، به طور خاص، نصیب ایالات متحده آمریکا، به عنوان قدرت هژمون دنیای جدید شد. پیش از وقوع جنگ، در ایالات متحده آمریکا سیاست‌های موسوم به «معامله جدید» (New Deal) از سوی دولت فرانکلین دلانو روزولت به اجرا درآمده بود. اگرچه این سیاست‌ها موفقیت نسبی خود را اثبات کرده بودند، اما اقتصاد آمریکا همچنان با محدودیت‌های جدی مواجه بود. به عنوان مثال در سال 1939 میلادی، 15 درصد از نیروی کار بالقوه آمریکا، بیکار بودند.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۵ مرداد ۹۳ ، ۱۲:۰۰
مهدی اشرفی وند

اقتصاد ایران در سراسر دوره انقلاب مشروطه و پس از آن، همواره با الگوی بسیار نامتعادل از توزیع ثروت و درآمد مواجه بوده است و تقریباً همیشه قشر عظیم جمیت کشور در فقر و محرومیت به سر برده و تنها طبقات محدودی در رفاه و آسایش مالی زیسته‌اند. 1 دوره مورد گفت وگو، عصر تغییرات مستمر به سوی پیشرفت و رهایی از چنگال بحرانهای پیچیده و شوم اقتصادی نبود. بلکه دوران چالشهای نامنظم و گاه خصمانه ناشی از تنشهای داخلی و مداخلات خارجی به شمار می‌رفت که اوج آن منازعات گسترده در زمینه اصلاحات شوستر و اولتیماتوم 1290خ/ 1911م. روسیه به ایران بود. در نتیجه ایران نه فقر فراگیرش نسبت به گذشته کاهش یافت و نه کارگزارانی کارکشته و دلسوز داشت تا برنامه و بودجه‌ای برای اصلاح ساختار بغرنج اجتماعی و اقتصادی کشور تنظیم کنند. به علاوه اینک بیش از هر زمان دیگر جایگاهش در روابط بین‌المللی متزلزل شده بود.

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۱۴ مرداد ۹۳ ، ۱۹:۲۰
مهدی اشرفی وند