جایگاه اقتصادی زن در ایل بختیاری در دوره قاجار از دیدگاه سیاحان اروپایی 1344

^{دکترعلی‌اکبر کجباف 1
دکترفریدون اله‌یاری 2
سمیه بختیاری 3
مقدمه
ایل بختیاری یکی از مقتدرترین ایلات جنوب ایران است که نقش بسزایی در تحولات تاریخ ایران ایفا نموده است. در دوره قاجار منطقه بختیاری از جهت سیاسی و اقتصادی توجه کشورهای استعماری به‌خصوص انگلیس را به خود جلب کرد. 
نافرمانی‌ها و شورش‌های خوانین و سرداران بختیاری علیه حکومت مرکزی، حضور مداوم انگلیس در جنوب ایران، امتیاز کشتیرانی در کارون برای شرکت‌های انگلیسی، جاده لینچ و کشف نفت در منطقه بختیاری را می‌توان از دلایل توجه دولت‌های اروپایی به قلمرو بختیاری برشمرد. نظر به اهمیت موقعیت سوق‌الجیشی منطقه بختیاری، دولت‌های اروپایی، افسران و ماموران سیاسی خود را تحت عنوان سیاح، خاورشناس، باستان‌شناس و طبیب به آن نواحی اعزام کردند. این افراد پس از انجام ماموریت، مجموعه گزارش‌های خود از اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه بختیاری را تحت عنوان سفرنامه یا عناوین دیگر منتشر کردند که خالی از غرض‌ورزی و ثبت وقایع از روزنه نگاه و منافع کشور متبوعشان نبود. با این وجود، سفرنامه‌ها و شرح خاطرات از جمله منابع مهم مطالعات و بررسی‌های تاریخی، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی محسوب می‌شود.}

راهبردهایی برای افزایش میزان اشتغال زنان/ زنان در اقتصاد ایران چه نقشی دارند؟

^{فریال مستوفی}

^{اطلاعات قابل دسترسی در مورد ویژگی‌های اشتغال زنان در ایران پیش از همه هشدار می‌دهد که تغییرات اساسی در دیدگاه‌های موجود نسبت به کارآفرینی و اشتغال و تعریف آن ها لازم است، تا حداقل زنان نیز     در زمره‌ی جمعیت فعال اقتصادی شمارش شوند. این تغییرات جز با ملاحظه‌ی برنامه‌های توسعه و سیاست‌گذاری‌ها در سطح کلان میسر نخواهد شد. بنابراین برنامه‌ریزی، بیشترین نقش را در این بُ‍‍‍‍عد خواهد داشت.}

^{وقتی بحث از حضور زنان در جامعه، نقش آفرینی و اشتغال آنان به میان می‌آید، تعداد زنان کارمند به ذهن می رسد، در حالی که بالاترین میزان اشتغال به زنان روستایی و خوداشتغال و کارآفرین شهری اختصاص دارد. بنابراین یکی از مهم‌ترین معیارها جهت سنجش درجه توسعه یافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان در آن کشور دارا می‌باشند. با توجه به این‌که نیمی از کل جمعیت جهان را زنان تشکیل می دهند و دو سوم ساعات کار انجام شده توسط زنان صورت می پذیرد، تنها یک دهم درآمد جهان و فقط یک صدم مالکیت اموال و دارایی‌های جهان به زنان اختصاص یافته است. عدم مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی می‌تواند مشکلی بر سر راه توسعه‌ی کشور تلقی گردد. ضرورت کارآفرینی زنان را باید با افزایش و گسترش فرصت‌های شغلی بر مبنای خلاقیت که بار فرهنگی-ارزشی آن قابل کنترل است، پاسخ مثبت داد و از آنجا که زنان دارای طبع لطیف و مادرانه ای هستند باید شغلی را انتخاب نمایند که برای آن از هر حیث آمادگی داشته باشند.}

^{نقش زنان در توسعه}

کدام استان ها رکورد کار زنان را شکستند

 ^{تنها 28.7 درصد درصد زنان، جذب بخش عمومی­ شده ­اند. به خصوص در گروه سنی جوانان 15 تا 24 سال، 92.2 درصد زنان مشاغل خصوصی را در اختیار دارند و تنها 7.8 درصدشان جذب بخش عمومی شده ­اند. بخش خصوصی آذربایجان شرقی توانسته برای اشتغال زنان موفق ­تر از دیگر استان ­ها عمل کند.}

^{87 درصد زنان این استان که پایین ­ترین نرخ بی ­کاری را نیز از آن خود کرده بود، در بخش خصوصی فعالیت دارند. اردبیل نیز با اختلاف کمی از استان همسایه ­ی خود، در ردیف بالاترین­ های این شاخص قرار می­ گیرد؛ زنان شاغل اردبیلی از فعالیت در بخش خصوصی 86.4 درصد سهم دارند. این دو استان هم­جوار در عوض در بخش عمومی، پایین­ترین سهم اشتغال زنان را دارند؛ اردبیل 13.6 و آذربایجان 13 درصد. اگرچه نرخ اشتغال زنان در استان کهگیلویه و بویراحمد پایین ­ترین نرخ در کشور است، اما اکثریت زنان شاغل این استان در بخش عمومی فعالیت می ­کنند. بدین ترتیب کهگیلویه و بویراحمد با 69 درصد، بالاترین سهم اشتغال در بخش عمومی را به خود اختصاص می­ دهد. همین استان با 31 درصد و استان هرمزگان، با 38.8 درصد پایین­ترین سهم اشتغال در بخش خصوصی را دارا هستند.}

^{اما بررسی بخش­ های عمده­ی فعالیت اقتصادی یعنی کشاورزی، صنعت و خدمات نشان می ­دهد زنان به فعالیت های خدماتی تمایل بیشتری دارند. 53.4 درصد زنان در بخش خدمات و 24.7 درصد آن­ ها در بخش کشاورزی مشغول هستند و صنعت، با 21.8 درصد در آخر جای می ­گیرد. از بررسی وضعیت استان­ های مختلف معلوم می ­شود که زنان آذربایجان غربی بیشتر از زنان سایر استان ­ها کشاورزی می­ کنند. این استان با 84.7 درصد در رتبه ­ی سوم نرخ اشتغال قرار دارد، و 59.6 درصد از این جمعیت شاغل در بخش کشاورزی فعالیت می ­کنند. سهم اشتغال آن ­ها در بخش خصوصی نیز 84.5 درصد است. می ­توان گفت صنعتی ترین زنان کشور نیز در اصفهان زندگی می ­کنند. نرخ اشتغال این استان 74.6 درصد و سهم این جمعیت از فعالیت­های صنعتی، 83.2 درصد است. و در آخر، اقلیت زنان شاغل در کهگیلویه و بویراحمد اکثراً در بخش خدمات مشغول هستند؛ این استان با 82.4 درصد بالاترین سهم فعالیت زنان در مشاغل خدماتی را دارا است.} 

کسب و کار ناتمام زنان جهان

 ^{دو عدد است که می‌تواند آینده یک ملت بزرگ را شکل دهد: شش و 1.7 هزار میلیارد. عدد اول میانگین تعداد ساعتهای هر روز است که زنان هند به عنوان کارگران بدون مزد سپری می‌کنند. عدد دوم به دلار، میزان افزایش تولید ناخالص داخلی هند است اگر زنان به عنوان نیروی کار رسمی همتراز با مردان، در کسب و کارهای این کشور مشارکت داشته باشند.}

^{امروزه به استفاده از اطلاعات و ابزار تحلیلی جدید، ما بیشتر از همیشه درباره فواید مشارکت زنان و دختران از نظر امنیتی و رفاه در سراسر جهان می‌دانیم و همان قدر هم از موانعی که می‌توانند این مشارکت را سد کنند، آگاهیم. در سال 2015، بنیاد خیریه کلینتون با همکاری بنیاد گیتس، گزارشی جهانی را انتشار خواهد داد که در آن، دستاوردهای زنان نسبت به دو دهه پیش و نیز شکافهای قابل توجه باقی‌مانده در این زمینه، مطرح خواهد شد.}

 

^{چرا 2015؟}

^{سپتامبر سال آینده میلادی، بیستمین سالگرد برگزاری چهارمین کنفرانس سازمان ملل متحد درباره زنان است که در سال 1995 در پکن برگزار شد. پیامی که در آن کنفرانس مطرح شد، هنوز در گوشها می‌پیچد: «یک بار برای همیشه باید گفت که حقوق بشر همان حقوق زنان است و حقوق زنان همان حقوق بشر است.» این باعث افتخار من بود که به عنوان نماینده یکی از 189 کشور جهان که بر سر برنامه عمل این کنفرانس موافق کردند، شرکت کردم و در این برنامه بر «مشارکت کامل و برابر زنان در زندگی سیاسی، شهری، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی» تاکید شد.}

^{خبر خوب این است که در 20 سال پس از برگزاری کنفرانس پکن، ما پیشرفتهای واقعی را شاهد بودیم. دسترسی به بهداشت و تحصیلات برای زنان به طور چشمگیری بهبود یافته است. مرگ و میر بر اثر زایمان به نصف کاهش پیدا کرده است. شکاف جنسیتی جهانی برای تحصیلات ابتدایی به طور محسوسی کم شده است.}

چرا زنان باید کار کنند

^{در حالی که 50 درصد نیروی کار کشور را زنان تشکیل می‌دهند، آمارهای رسمی نشان می‌دهد که دست کم در طول هشت سال اخیر، تعداد شاغلان زن در ایران با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه بوده است.}

در شرایط امروز زنان نیازمند مشارکت اقتصادی و اجتماعی هستند و کشور باید از نیروهای کار زن در جهت توسعه و پیشرفت بهره‌برداری کند. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بدون حضور زنان در فعالیتهای اقتصادی تولید شکل نمی‌گیرد و اهداف رشد و توسعه اقتصاد محقق نمی‌شود.

بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران، در سال 1384 نزدیک به 3 میلیون و 961 هزار نفر از شاغلان کشور را زنان تشکیل داده‌اند در حالی که این تعداد در سال گذشته به حدود سه میلیون و 145 هزار نفر رسیده که از کاهش تعداد شاغلان زن در سالهای گذشته حکایت دارد به عبارتی سالانه به طور متوسط بیش از صد هزار نفر از زنان شاغل کشور از بازار کار کنار رفته‌اند.