چنگیزخان، معروفترین فرد مغولستان، امپراتوری عظیمی بنا نهاد که از کره جنوبی تا شرق اروپا - از روسیه در شمال تا هند در جنوب- را دربر میگرفت. اگرچه با فتوحات بیرحمانه، این امپراتوری بزرگترین امپراتوری تاریخ بشر بوده و تاثیر آن از لحاظ فرهنگی و سیاسی بسیار بیشتر از آنی است که تصور میشود.
مغولستان در نتیجه سکولاریسم قد برافراشت و بسیاری از هنجارهای فرهنگی را در سراسر امپراتوری خود گسترش داد، اما طولی نکشید که این نفوذ گسترده تدریجاً تحلیل رفت. فرزندان تموچین - نام زمان تولد چنگیزخان- دستخوش تنگدستی و قناعت و نزاع داخلی شدند.
ﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ
ﺩﺭ ﭼﻴﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ، ﻣﺮﺩﻡ ﻋﻼﻭﻩﺑﺮ ﺻﺪﻑ، ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻭ ﻣﺴﻜﻮﻛﺎﺕ ﻓﻠﺰﻯ، ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ. ﭼﻴﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ. ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻫﺮ ﺩﻭﺩﻣﺎﻧﻰ ﭘﻮﻝ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ.
ﻣﺜﻼ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﻫﺎﻥ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﻯ ﻟﻮ ﭘﻰ ﺑﻰ (Bi Lu Pi Bi) ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﭼﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺗﺎﻧﮓ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻓﻰ ﭼﻴﺎﻥ (Fei Qian) ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺳﻮﻧﮓ ﺟﻴﺎﺋﻮﺯﻯ (jiao zi) ﻭ ﻫﻮﻯ ﺯﻯ (Hui zi) ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺖ. ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ژﻥ ﻳﻮﺑﺎﺋﻮ ﭼﻮﺍﻥ(you Bao Quan Zhen) ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻴﭻﻳﻚ ﺍﺳﻜﻨﺎﺱ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻧﻤﻰﺷﺪﻧﺪ. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﭼﻴﻦ، ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﻳﻮﺁﻥ [ﻣﻐﻮﻻﻥ ]ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ.