تأثیر رکود اقتصادی بر اشتغال مهندسان

 

^{مهر ماه 1393 خبر مهمی منتشر شد که مضمون آن چنین بود: مهندسان، در صدر جدول بیکاران دانشگاهی.}

^{بنابراین گزارش، بیشترین تعداد بیکاران در رشته‌های مهندسی، ساخت و تولید با 35 درصد آمار بیکاران و علوم ریاضی و کامپیوتر با 11 درصد این آمار جمعا 46 درصد بیکاران تحصیلکرده را شکل می دهند.
کافیست گشتی در دنیای وب بزنیم تا حال و روز و دیدگاه جوانانی که به هزار امید مهندس شده اند دریابیم. از باب تأمل دو مورد از اظهار نظرهای این قشر را اینجا آورده ام:
کاش یکی از عاقبت درس خوانده آگاهمان می کرد!
چه کسی تصور دانشگاه رفتن یعنی خوشبخت شدن را در سر نسل ما انداخت؟
حال این پرسش پیش می آید که در کشوری که زیرساخت های آن در حال ساخت هستند، چرا باید مهندسان، یعنی فعالان توسعه کشور، بیکار باشند؟! به نظر می رسد، در صورتیکه برای این موضوع فکر جدی نشود، این معضل، ضمن اتلاف هزینه ای که مردم و دولت برای تربیت آنها کرده اند، رشد اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار می دهد. 
مسائل اشتغال مهندسان را می توان در مواردی چون عدم تناسب رشته های تحصیلی و اشتغال ایجاد شده در جامعه، تمرکز افراد جامعه به رشته های تحصیلی خاص، افراط در تحصیلات تکمیلی و هرم تحصیلی وارونه و رکود کارهای عمرانی و صنعتی طبقه بندی کرد.
ریشه های اقتصادی این وضعیت کجاست؟
بررسی روند سالهای گذشته، حکایت از افزایش تعداد فارغ التحصیلان رشته های مهندسی و کاهش فزاینده فعالیت های عمرانی و صنعتی و بالتبع کاهش تقاضا برای خدمات مهندسی است. آمار نشان می دهد، که به ازای هر 10 هزار نفر ایرانی 50 مهندس وجود دارد که این میزان بالاتر از میانگین جهانی است. از طرف دیگر در 3 سال گذشته روند صدور مجوزهای ساختمانی کاهشی بوده است. به زبان اقتصادی، با افزایش عرضه مهندسان و کاهش تقاضا مواجهیم.}

ریشه اصلی مشکل بهره‌وری در اقتصاد ما چیست؟ / اقتصاد کشور از بیکاری پنهان رنج می‌برد

^{سید حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی معتقد است که «مشکل بهره‌وری در کشور در اقتصاد ناکارآمد دولتی است.»}

 

^{اگرچه بهره‌وری نیروی انسانی سالانه 4.9درصد رشد داشته، ولی اغلب صاحب‌نظران اقتصادی، نیروی انسانی کشور را غیربهره‌ور و ناکارآمد می‌دانند، در حالی که بهره‌وری سرمایه و بهره‌وری عوامل کل در کشور منفی است و ریشه آن را در اقتصاد ناکارآمد دولتی و تحریم‌ها باید پیدا کرد.}

^{سید حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین در این رابطه اظهار داشت: «در برنامه‌های توسعه بدون محاسبه و دقت، سهم بالایی برای بهره‌وری در نظر گرفته شده و از طرف دیگر، شاخص بهره‌وری برای اغلب مردم و کارشناسان تشریح نشده است.»}

^{وی افزود: «اگرچه بهره‌وری نیروی انسانی سالانه 4.9درصد رشد داشته، ولی اغلب نیروی انسانی کشور را غیربهره‌ور و کم‌کار و ناکارآمد می‌دانند، اما بهره‌وری سرمایه و بهره‌وری عوامل کل (سرمایه و مدیریت) در کشور منفی است و ریشه آن در اقتصاد ناکارامد دولتی و تحریم‌ها است.»}

^{حسینی با اشاره به فرهنگ کار و ضعیف شدن آن، عنوان کرد: «در کشور با پدیده بیکاری پنهان و ناتوانی در تولید مواجه هستیم و به طور قطع باید نسبت به اصلاح نظام دستمزد اقدام شود.»}

آژیرهای قرمز بیکاری برای که به صدا در‌می‌آید؟

<sup>1- فروردین 92
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی: درباره خطر سونامی بزرگ 10 میلیونی بیکاری گزارشی به رئیس‌جمهور داده‌ایم و به نوعی در این بخش آژیر قرمز هم به صدا درآمده است. 

2- فروردین 93
وزیر کشور: نرخ بیکاری واقعی فعلی 14 درصد است و در صورت ادامه مدل‌های اقتصادی دهه‌های قبل، در سال 1400 کشور با حدود 11 میلیون بیکار تحصیل‌کرده مواجه خواهد شد.

3- اردیبهشت 94
وزیر اقتصاد: تهدید بیکاری همچون یک بمب هسته‌ای در میان تحصیل‌کرده‌ها، جوانان و خانم‌ها نمود بیشتری دارد و راه‌حل کاهش بیکاری در افزایش رشد اقتصادی نهفته است.

■■■
  
سونامی بزرگ یا بمب اتمی، فرقی ندارد هر دو اوضاع بحران‌زای بیکاری را توصیف می‌کند. آمارهای رسمی تعداد بیکاران مطلق را 5 /2 میلیون نفر می‌داند و آمارهای غیررسمی پنج میلیون نفر. آمارها می‌گویند طی همین یکی دو سال پیش حداقل 5 /4میلیون نفر دیگر وارد بازار کار می‌شوند و تعداد بیکاران بر اساس آمار رسمی می‌شود هفت میلیون نفر و بر اساس آمار غیررسمی 5 /9 میلیون نفر. برخی هم هشدار رسیدن تعداد بیکاران به 11 میلیون نفر را می‌دهند. آژیرهای قرمز برای هشدار در خصوص بیکاری مدت‌هاست که به صدا درآمده و هر سال و هر فصل مسوولان هشدار می‌دهند. اما آنچه دیده می‌شود این است که وضعیت بیکاری در ایران از مرز هشدار گذشته و شاید سال آینده مسوولان، بازار کار را به یک بمب ساعتی تشبیه کنند که هر آن باید انتظار انفجار آن را داشت.</sup>

بر اساس آمار رسمی اعلام شد: چند درصد از دانش‌آموختگان دانشگاهی بیکارند

^{رئیس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی آمار بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی را بر اساس آمار غیررسمی تا 30 درصد اعلام کرد و افزود: آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد، اما همین میزان نیز آمار مناسبی برای کشور نیست.}

^{محمدرضا پورعابدی  اظهار کرد: زمانی بحث آموزش، تحقیقات و فناوری چالش ما بشمار می‌رفت، اما هم‌اکنون مهم‌ترین چالشی که با آن روبرو هستیم بحث تجاری‌سازی است.}

^{وی اظهار کرد: در زمینه‌ی تجاری‌سازی نیز مهم‌ترین چالش موجود عدم شناخت درست ما از این حوزه و نبود تعریف درست و مناسبی از آن است.}

^{پورعابدی افزود: متأسفانه این حوزه را متناسب با کسب و کارها و فنآوری‌هایی که به‌دست آورده‌ایم تعریف نکرده‌ایم و این در حالی است که حوزه‌ی تجاری‌سازی از پیچیدگی بسیاری برخوردار است.}

^{وی تصریح کرد: چنانچه از مرحله ایده تا محصول را 100 در صد در نظر بگیریم همه‌ی مباحث مربوط به پژوهش و فناوری و مسائل این‌چنینی تنها 10 تا 15 درصد پیچیدگی و منابع کار را به خود اختصاص می‌دهد و این تجاری‌سازی است که بیشترین پیچیدگی و منابع را به خود اختصاص می‌دهد و بیشترین ریسک کار نیز در این قسمت است.}

جمعیت بیکار کشور چند میلیون نفر است؟ / ایجاد 5 هزار فرصت شغلی در سال 94

^{زمانی که آخرین گزارش رسمی از نرخ بیکاری سال گذشته اعلام شد، برخی عقیده داشتند تعداد واقعی جمعیت بیکاران کشور به مراتب بیش از آمارهای منتشر شده است.}

^{سال گذشته همزمان با اعلام نرخ بیکاری 10.5 درصدی، تعداد بیکاران در کشور 2 میلیون و 517 هزار و 674 نفر گزارش شد که بیش از 2 میلیون نفر از این تعداد در مناطق شهری ساکن هستند.
اما عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است که تعداد بیکاران هم اکنون بیش از 5 میلیون نفر است؛ این میزان حدود دو برابر آن چیزیست که از سوی مرکز آمار به عنوان جمعیت بیکاران اعلام شده است.}

^{موسی الرضا ثروتی با اشاره به وجود بیش از 5 میلیون نفر بیکار در کشور، از این معضل به عنوان مشکلی فراگیر یاد کرده که بسیاری از خانواده ها با آن درگیر هستند. او در عین حال به اختصاص حدود 4 هزار میلیارد تومان برای بخش اشتغال کشور در سال جاری اشاره کرده است.}

^{اما سوالی که مطرح است اینکه، آیا اختصاص 4 هزار میلیارد تومان برای رفع بخشی از معضل بیکاری آن هم باتوجه به روند رو به رشد ورود سالانه فارغ التحصیلان به بازار کار، کافی است.}

«آشنابازی» گزینه اول شغل‌یابی در ایران!

^{بحران بیکاری جوانان باعث شده تا کارجویان برای تصاحب یک فرصت شغلی رقابت‌های عجیبی را به نمایش بگذارند. وزارت کار می گوید پرس و جو از دوستان و آشنایان گزینه اول بیکاران برای جستجوی شغل است.}

 <sup>نگاه متقاضیان کار در کشورهای مختلف به منظور چگونگی ورود به بازار کار متفاوت است و کارجویان سعی می کنند از روش‌های معمول موجود در کشور خود به سمت اشتغال حرکت کنند. حال ممکن است شغل یابی به روش کاملا سیستماتیک و قانونی باشد و یا کاملا غیرقانونی و از طریق روش های غیرمعمول مانند پارتی بازی.

مطالعه بازار کار ایران در دهه های اخیر نشان می دهد از بین رفتن تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار و هجوم یکباره صدها هزار جوان برای کار باعث خروج نحوه شغل یابی از روش های معمول خود نیز شده است. به بیان دیگر، با وجود برگزاری آزمون ها و گزینش های مختلف از سوی بنگاه های نیروپذیر، اما کارجویان ایرانی برای تصاحب یک فرصت شغلی چندان به این روش امیدوار نیستند.

جوانان اغلب تحصیل کرده ایرانی در شرایط امروز بازار کار مجبورند برای جلب توجه کارفرمایان، تا حدود زیادی از روش های غیرمعمول به دنبال کسب یک فرصت شغلی باشند. به بیان ساده تر، در شرایط نامتعادل بازار کار و وجود بحران بیکاری برای فارغ التحصیلان دانشگاهی، کارجویان تلاش می کنند از ابزارهای جدیدی برای کاریابی استفاده کنند.</sup>

شکاف رشد و اشتغال در اقتصاد ایران

 

^{غلامعلی فرجادی / اقتصاددان}

<sup>بر پایه نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، عرضه نیروی کار یا جمعیت فعال در طی سالهای ۹۰- ۱۳۸۵ از 23.5 میلیون نفر به 24.1 میلیون نفر رسیده است. به بیان دیگر در این دوره حدود ۶۰۰ هزار نفر و سالانه ۱۲۰ هزار نفر به جمعیت فعال کشور اضافه شده است.

نرخ فعالیت در سال ۱۳۹۲ به ۳۸درصد رسیده که بسیار کمتر از پیش بینی‌های قبل بوده است. کاهش نرخ فعالیت در طی سالهای اخیر ریشه در سه عامل دارد. یکی از این عوامل بالابودن نرخ بیکاری در کشور است هر چه نرخ بیکاری بالا باشد نرخ فعالیت کاهش پیدا می‌کند، زیرا افراد از جستجوی کار ناامید می‌شوند و به جمعیت غیرفعال می‌پیوندند. این عامل به عنوان اثر مأیوس کنندگی نامیده می‌شود.

دومین عامل کاهش نرخ فعالیت مربوط به افزایش درآمدهای غیردستمزدی یا غیرکاری خانوارهاست. بدین معنا که افراد هزینه‌های تامین زندگی را نه از طریق فعالیت‌های دستمزد بگیری بلکه از سایر منابع غیرکاری تامین می‌کند.

سومین عامل را باید ناشی از توسعه و گسترش بی‌رویه آموزش عالی دانست که در طی چند سال گذشته نظام آموزش عالی آن را تجربه کرده است و در طی کمتر از ۵سال جمعیت دانشجویی از دو میلیون نفر به بیش از چهار میلیون نفر افزایش یافته است.

مقایسه نرخ فعالیت ایران با سایر کشور‌ها بویژه کشورهای پیشرفته حکایت از پائین‌بودن نرخ فعالیت در ایران دارد. تحلیل دقیق‌تر این موضوع نشان می‌دهد که پائین بودن نرخ فعالیت تا حدود زیادی مربوط به پائین بودن نرخ فعالیت زنان است. چرا که نرخ مشارکت نیروی کار مردان در کشور با میانگین جهانی (۷۸ درصد) فاصله چندانی ندارد ولی نرخ مشارکت نیروی کار زنان در کشور با میانگین جهانی (۵۲ درصد) فاصله چشم‌گیری دارد.</sup>

مهار تورم سخت تر است یا بیکاری

 

 

 

^{هادی صالحی اصفهانی/ اقتصاددان}

^{فکر می کنم حالا که تورم در حال کاهش است، دولت باید بر اشتغال تمرکز کند. حل معضل بیکاری بسیار سخت تر از کاهش نرخ تورم است. ابزار سیاست گذاری برای ایجاد شغل و بهبود وضع اشتغال بسیار پیچیده تر از سیاست هایی است که برای کاهش نرخ تورم مورد نیاز است. چند سیاست کلی وجود دارد که مردم همیشه درباره آن صحبت می کنند، مانند بهبود فضای کسب و کار و رفع موانع سرمایه گذاری. به نظر من این ها مهم هستند اما یک سری مشکلات ساختاری وجود دارد که بخش خصوصی نمی تواند آن ها را حل کند.}

هشدارهای نگران‌کننده از سونامی بیکاری

 

^{در حالی که دولت از ایجاد۴۰۰هزار و نابودی۲۰۰هزار شغل گزارش داده و مرکز آمار می گوید ۶۶۳هزارنفر بر تعداد متقاضیان فعالیت اقتصادی اضافه شده، آمارهای تازه ای از اخراج یک میلیون نفر در۱.۵سال اخیر منتشر شد.}

 علی ربیعی وزیر کار دولت تدبیر و امید می گوید دولت موفق شده ۶۰۰ هزار شغل جدید ایجاد کند که با کسر ۲۰۰ هزار ریزش صورت گرفته، خالص اشتغال ایجاد شده به میزان ۴۰۰ هزار شغل قابل دفاع است.

وزیر کار برای اثبات این گفته خود نرخ رشد اقتصادی حدود ۴ درصدی را مورد تاکید قرار می دهد و عنوان می کند که این میزان اشتغال زایی با نرخ رشد اقتصادی کشور در شرایط فعلی همخوانی دارد چون از هر یک درصد رشد اقتصادی باید ۱۱۰ هزار شغل جدید در کشور ایجاد شود که طبق آمارها چنین شده است.

با این وجود، انتشار آمارهای مربوط به بیکاری در تابستان امسال با واکنش‌های متفاوتی همراه شده بود و اکثر کارشناسان بازار کار و حتی نمایندگان مجلسی که پیرامون آمارهای دولت درباره تک رقمی شدن نرخ بیکاری سخن گفته بودند، ادعای دولت در بهبود شرایط بازار کار را نپذیرفته بودند.

تنها راه نجات 'بیکاران'

^{بررسی های جدید مرکز آمار ایران نشان می دهد که بیشترین تعداد بیکاران کشور افرادی با مدرک لیسانس هستند. این مرکز همچنین از میلیونی شدن آمار بیکاری در میان جوانان خبر داده است. این در حالی است که گروه کم سوادان و یا بی سوادان کمترین آمار بیکاری را دارند.}

<sup>بر این اساس نرخ بیکاری زنان از مردان بیشتر است. از مجموع بیکاران، 32.7 درصد مربوط به گروه سنی 24 - 15 ساله، 60.1 درصد مربوط به گروه سنی 44 - 25 ساله و 7.2 درصد مربوط به گروه سنی 64 - 45 ساله بوده است. این نسبت ها برای مردان به ترتیب 32.4 درصد، 57.9 درصد و 9.8 درصد و برای زنان 33.3 درصد، 65.0 درصد و 1.7 درصد بوده است.

برای حل مشکل بیکاری و افزایش اشتغال افراد جامعه، تا کنون راه حل های مختلفی ارائه شده است. 

7 آمار عجیب از تحولات بازارکار 

دکتر هادی معتمد معتقد است: 'خصوصی سازی و اعتماد به آن مهم ترین راه حل برای کاهش بیکاری در جامعه است. در غیر این صورت و با تولید سالانه و میلیونی اشتغال توسط دولت نیز، مشکل بیکاری حل نخواهد شد.'</sup>

اوضاع نرخ بیکاری در 43 کشور جهان

 

^{بیکاری به عنوان یک معضل در حال حاضر گریبانگیر مناطقی از قاره آسیا، اروپا و آفریقا است به نحوی که نرخ بیکاری در یونان به ۲۷.۲ درصد و در اسپانیا به ۲۴.۵ درصد رسیده است.}

 <sup>بررسی جدیدترین وضعیت نرخ بیکاری در برخی کشورهای منطقه آسیا، اروپا و آمریکا نشان می دهد وضعیت بازار کار در برخی مناطق آسیای جنوب شرقی مانند ژاپن با ۳.۵ درصد، هنگ کنگ ۳.۳ درصد، مالزی ۲.۷ درصد، سنگاپور ۲ درصد، کره جنوبی ۳.۱ درصد و تایلند ۰.۸ درصد به مراتب از قاره اروپا بهتر است.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، براساس آخرین اعلام، نرخ بیکاری در منطقه یورو ۱۱.۵ درصد، یونان ۲۵.۷ درصد و اسپانیا ۲۴ درصد است. هم اکنون نرخ بیکاری در آمریکا ۵.۸ درصد، چین ۴.۱ درصد، بریتانیا ۶ درصد، اتریش ۵.۱ درصد، بلژیک ۸.۶ درصد و در کشور آلمان ۶.۶ درصد برآورد شده است. از سوی دیگر، بیکاری در آفریقای جنوبی ۲۵.۴ درصد و در ترکیه ۱۰.۵ درصد است.</sup>

اثر سه سناریوی هسته‌ای بر بورس تهران

شاخص کل بورس تهران روز گذشته در شرایطی با رشد 41 واحدی روبه‌رو شد که بخشی از آن ناشی از انعکاس اخبار مثبتی از مذاکرات هسته‌ای  بود. در این شرایط می‌توان سه سناریوی رفع تحریم‌ها از طریق توافق نهایی، عدم توافق و تمدید مذاکرات را مورد بررسی قرار داد. در صورت توافق نهایی، انتظار می‌رود بهبود در اقتصاد ملی، وضعیت بازار سرمایه را بهبود بخشد. دو سناریوی دیگر اما، هر کدام اثرات مثبت و منفی را در پی خواهند داشت.

معاملات روز گذشته بورس در حالی به پایان رسید که شاخص کل با 41 واحد رشد در محدوده 63 هزار و 996 واحدی به کار خود پایان داد و با آنکه در ساعاتی از معاملات به مدار 64 هزار واحد وارد شد اما ورود آن ناپایدار بود. 


روز گذشته در حالی بیشتر شرکت‌های بورسی روند نزولی قیمتی را پشت سرگذاشتند که نمادهایی همچون «فولاد»، «وغدیر»، «وبصادر»، «وبانک» و «وصندوق» رشد قیمتی را تجربه کرده و بیشترین تاثیر مثبت را بر روند صعودی شاخص کل بورس بر جا گذاشتند، به‌طوری‌که نماگر اصلی بازار در ابتدای ساعات معاملاتی با شیب بسیار تندی به محدوده 64 هزار و 45 واحدی صعود کرد که البته در جریان معاملات به تدریج روند بازگشت شاخص را شاهد بودیم. همچنین در این روز شاخص قیمت (وزنی – ارزشی) نیز با رشد بیش از 18 واحدی همراه شد، هر چند سایر نماگرهای بازار سرمایه همچون شاخص قیمت (هم‌وزن) و شاخص کل (هم‌وزن) به ترتیب کاهش 9/ 17 واحدی و 5/ 19 واحدی را تجربه کردند.

کدام مناطق کشور بیکارترند؟

نابرابری فرصت ها، توزیع نامتوازن امکانات، هجوم سرمایه گذاری ها به برخی مناطق و محرومیت بعضی استان ها از فرصت ها باعث ایجاد ۱۰درصد شکاف بیکاری در کشور شد. هم اکنون بیکاری در کرمانشاه ۳ برابر مرکزی است.

نرخ بیکاری یکی از مهم ترین شاخص های ارزیابی در کشورها و همچنین ملاکی برای عملکرد مناطق داخلی هر کشوری محسوب می شود. اینکه نرخ بیکاری در کشوری پایین و کمتر از ۵ درصد باشد، می تواند نشانه موفقیت آن کشور در اجرای سیاست های توسعه ای و علامتی از رونق در اقتصاد باشد. در این شرایط تقریبا تمامی نیروی کار کشور می تواند در مشاغل گوناگون حضور داشته باشند و جا به جایی ها نیز در شرایط منطقی و مناسبی انجام شود. به بیان ساده تر نرخ بیکاری می تواند ملاکی باشد تا نشان دهد نیرو و سرمایه انسانی کشور در چه شرایطی به سر می برند.

بر پایه این گزارش، در ایران متاسفا نرخ بیکاری از شرایط مناسبی برخوردار نیست، تعداد متقاضیان کار بالا است و شکاف های عمیقی بین فرصت دسترسی به مشاغل بین زنان و مردان وجود دارد. در واقع عموما نرخ بیکاری زنان نسبت به مردان ۲ برابر و بیشتر از آن است و این نرخ برای زنان جوان زیر ۳۰ سال کشور تا ۵۰ درصد نیز تخمین زده شده است.

شکاف بیکاری در مناطق مختلف کشور
طبق آمارهای موجود بیش از ۴۰ میلیون نفر از جمعیت کشور در هیچگونه فعالیت اقتصادی و توسعه ای کشور نقش ندارند و تنها مصرف کننده هستند؛ از آن سو تعداد افراد تحت تکلف شاغلان ایرانی از برخی دیگر از کشورها بالاتر است که نشان می دهد افراد فشار بیشتری را برای تامین هزینه های خانوار تحمل می کنند.

نرخ مشارکت اقتصادی در ایران پایین و زیر ۴۰ درصد است؛ در حالی که این نرخ در کشورهای توسعه یافته بالاتر از ۶۰ درصد بوده که نشان دهنده درصد بالاتری از جامعه در جریان رشد و توسعه کشور است. البته به نظر می رسد اقتصاد ایران فعلا در شرایط و ظرفیت مناسبی برای پذیرش میلیون ها تقاضای جدید فعالیت اقتصادی مردم هم قرار نداشته باشد.

بازار کار به کدام سمت می رود؟/ راه کاهش نرخ بیکاری، توسعه فعالیت بخش خصوصی است

 ^{درحالی که دولت طی یک سال و نیم گذشته تلاش کرده تا فضای حاکم بربازار کار را به سمت بهبود سوق دهد ولی همچنان نگرانی هایی در مورد آینده بازار کار کشور وجود دارد. فعالان اقتصادی براین باورند که رکود اقتصادی، کاهش میزان سرمایه گذاری و سایه تحریم ها مانع از توسعه بنگاه های اقتصادی شده است. به همین دلیل امکان بهبود وضعیت کسب و کارها در کشور مهیا نیست.}

^{در همین حال حاجی اسماعیلی نماینده کارگران در شورای عالی کار در گفت و گو با خبرآنلاین در مورد وضعیت بازار کار چنین توضیح داد: باید بپذیریم که دولت با تنگناهای خیلی جدی در خصوص بازار کار روبرو است.  یکی کاهش شدید درآمدهای نفتی است و دولت به شدت با مشکل منابع مالی روبرو است. دوم اینکه بدهکاری بسیار بزرگی را دولت به پیمانکارها و بنگاه های بخش خصوصی دارد. این ها باعث شده که دولت دستش به اندازه کافی باز نباشد و کارش آسان نباشد.}

^{وی ادامه داد: اما مسائلی هست که دولت به آنها به خوبی توجه نکرده است. متاسفانه دولت چشمش را به بیرون و به کشورهای خارجی دوخته، و سرنوشت اقتصاد و بازار کار کشور را گره زده به وضعیت مذاکره با کشورهای 5+1و این نگرش اشتباهی است دولت که به آن دچار شده و نتوانسته اقدامات موثر را با تکیه بر شرایط و ظرفیت های داخلی انجام دهد. من فکر می کنم اقداماتی بوده که دولت می توانسته انجام دهد.}

^{اما مسعود خوانساری، رئیس کمیسیون ارتباطات و حمل و نقل اتاق تهران اعتقاد دیگری دارد. او در گفت و گو با خبرآنلاین در این مورد توضیح می دهد: تحریم ها طی سال های گذشته موجب شده تا عملا فضای توسعه کسب و کار در کشور متوقف شود. این موضوع را بگذارید در کنار سومدیریت هایی که براقتصاد ایران جاری شده است. در نتیجه عملا اقتصاد ایران با بحرانی مواجه شده که به سادگی قابل حل نیست. متاسفانه برای بازسازی واقعی اقتصاد ایران حداقل به 10 سال زمان نیاز است. متاسفانه 700 میلیارد دلار درآمدهای نفتی کشور به جای اینکه صرف توسعه کسب وکار و فعالیت های اقتصادی شود، حیف و میل شد.}

حسن طایی: نرخ رشد با آمار اشتغال و بیکاری همخوانی دارد

^{در حالی که برخی از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی معتقدند که نرخ رشد اقتصادی 3.7 درصدی با وضعیت بازار کار و آمار نرخ بیکاری همخوانی ندارد، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید دارد «شاخص‌های کلی بازار کار، عبور از حضیض رکود را نشان می‌دهند.»}

^{حسن طایی در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین در این باره گفت: «امسال طبق سیستمی که اعلام کردند، پیش‌بینی ما این است که بین 3 تا 4 درصد نرخ رشد کل در سراسر کشور باشد.»}

^{وی افزود: «این نرخ رشد را باید ببینیم در چه فعالیت‌هایی بوده است، آیا کل مناطق را شامل می‌شود و یا این‌که فقط به پیش‌برهای اقتصادی مربوط می‌شود، اما این احتمال وجود دارد که حداقل حدود 400 هزار فرصت شغلی به بالا ایجاد کند.»}

^{معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصریح کرد: «با مجموعه مسایلی که ما داریم، از جمله تعداد بیمه‌شدگان در سازمان تامین اجتماعی، تعداد به کار گمارده شدگان از طریق کاریابی‌ها، اعزام نیروی کار به خارج و مجموعه‌ای که نگاه می‌کنیم، نرخ رشد با آمار اشتغال و بیکاری همخوانی دارد.»}

زنگ خطر بحران بیکاری به صدا درآمد

^{وزارت کار با مقایسه وضعیت بازار کار در ایران با اهداف سند چشم انداز 1404، نرخ بیکاری جوانان را 2 برابر نرخ عمومی اعلام و عنوان کرد: ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس وضعیت بیکاری بدتری دارد.}

^{به گزارش مهر، بررسی تحلیل های جدید وزارت کار درباره شاخص های منتخب بازار کار و نگاهی به پیش بینی های انجام شده در سند چشم انداز 1404 نشان می دهد هنوز فاصله زیادی بین شاخص های تعریف شده و وضع موجود وجود دارد. در عین حال، 10 سال زمان باقی مانده تا کشور بتواند به پیش بینی های صورت گرفته در این سند حیاتی دست پیدا کند.}

^{سند چشم انداز 1404 به اهداف مهمی از جمله دستیابی به اشتغال کامل، ایران توسعه یافته، تعامل سازنده و موثر با اقتصاد جهانی، امنیت اقتصادی پایدار، امنیت غذایی، رفاه و تامین اجتماعی، توزیع مناسب درآمد، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و کاهش فاصله طبقات بالا و پایین جامعه می پردازد در کنار آن برخی دیگر از اهداف مانند جامعه فارغ از فقر و فساد و تبعیض و رشد پُرشتاب و مستمر اقتصادی نیز وجود دارد.}

^{در عین حال، نرخ بیکاری و تورم تک رقمی و برخورداری از زیربناها و ساختارهای لازم برای تداوم رشد اقتصادی نیز از دیگر اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز 1404 است. در زیر، عملکردهای فعلی، جایگاه بازار کار، نرخ بیکاری، وضعیت اشتغال و بیکاری جوانان مقایسه ایران با سایر کشورها در مشارکت اقتصادی و بیکاری ارائه شده است.}

بیکاری زنان چگونه بحرانی شد؟

 

^{وزارت کار با اعلام تحولات بیکاری و اشتغال در 5 سال گذشته و تایید خروج 521 هزار زن از بازارکار و تاکید بر بحران بیکاری زنان تحصیل کرده، از افزایش تا 200 درصدی شاغلان زن کارشناسی ارشد و دکتری خبر داد.}

جدیدترین آمار ارائه شده از سوی وزارت کار درباره اشتغال زنان در ایران نشان می دهد در دوره 5 ساله اخیر از 88 تا 92 ، تعداد شاغلان زن در ایران با کاهش ۱۴.۲ درصدی مواجه بوده است.

در سال 88 نزدیک به ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از شاغلان کشور زن بوده اند. در حالی که در سال 92 این تعداد به حدود ۳ میلیون و ۱۴۵ هزار نفر رسیده است، یعنی تقریبا ۵۲۱ هزار نفر از تعداد شاغلان زن کاسته شده است.

به عبارت دیگر به طور متوسط در هر سال، حدود ۱۰۰ هزار نفر از زنان شاغل در کشور از بازار کار خارج شده اند. با نگاهی به نسبت جنسی اشتغال طی سال های مذکور می توان گفت، این نسبت روند افزایشی داشته به طوری که از ۴۷۳ مرد شاغل در مقابل ۱۰۰ زن شاغل در سال 88 به ۵۷۹ مرد شاغل در مقابل ۱۰۰ زن شاغل در سال 92 رسیده است.

گزارش جدید دولت از بیکاری فارغ‌التحصیلان

 

^{معاون اول رئیس جمهور می‌گوید اشتغال‌زایی در 10سال گذشته صفر بوده و این مسئله باعث شده تا بیکاری فارغ التحصیلان نگران کننده شود، برای خروج از این وضعیت باید سالیانه 800 هزارتا یک میلیون شغل ایجاد کنیم.}

آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد تعداد بیکاران مطلق کشور 2 میلیون و 500 هزارنفر و تعداد افرادی که در معرض بیکاری قرار دارند یک میلیون و 800 هزارنفر است. همچنین بیشترین تعداد بیکاران مربوط به گروه سنی زیر 30 سال می شود و طبق اعلام مقامات دولتی، حدودا یک میلیون و 200 هزارنفر از کل بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشیکل می دهد.

نرخ بیکاری جوانان 2 برابر نرخ عمومی کشور و بیکاری زنان متقاضی شغل کشور نیز تا 40 درصد است؛ از اینرو بیکاری و تقاضا برای شغل به عنوان یکی از مهم ترین خواسته ها و نیازهای خانوارهای ایرانی شناخته می شود؛ موضوعی که دولت تدبیر و امید در دوره فعالیت یک و نیم ساله خود قادر به حل آن نبوده است.

شاغلان بیکار

^{اصل ۴۴ قانون اساسی نظام اقتصادی کشور را بر پایه سه بخشی دولتی، تعاونی و خصوصی قرار داده است. پس از پیروزی انقلاب و با وقوع جنگ تحمیلی فرصتی برای اجرای این اصل پیش نیامد ولی پس از جنگ تحمیلی و در کنار آن؛ تغییر شیوه نگرش دولتمردان ، خصوصی سازی یا به تعبیر اصل ۴۴، غیردولتی سازی به عنوان یک راهبرد اساسی تعیین شد. خصوصی سازی فرایندی است که طی آن دولت فعالیت های قابل واگذاری را به بخش خصوصی یا غیردولتی می سپارد. میزان فعالیت های قابل واگذاری به نقشی که دولت برای خود در اقتصاد تعریف کرده بر می گردد. هر اندازه دولت حوزه دخالت خود را بیشتر در نظر بگیرد، فعالیت های یادشده کمتر خواهند بود و بر عکس. با توجه به این، فرایند خصوصی سازی در دولت های مختلف متفاوت است. دولت با خصوصی سازی به دنبال دستیابی به اهدافی چون افزایش رقابت، بهبود کارایی، کاهش تصدی گری های غیرلازم و کاهش هزینه های دولت در بودجه است. دستیابی به این اهداف، اداره امور را برای دولت تسهیل می کند. از این رو خصوصی سازی همیشه در صدر برنامه ریزی ها بوده و در برنامه های توسعه ای نیز فصلی را به خود اختصاص داده است. بنا بر این برنامه ها باید از بخش غیر دولتی حمایت شود، نقدینگی به فعالیت های تولیدی و سرمایه گذاری این بخش هدایت شود، تنظیم بازار توسط این بخش انجام شود و در اتخاذ سیاست های پولی و مالی با این بخش تشریک مساعی شود. درک این اهمیت سبب شده که بنا بر برنامه سوم توسعه، سازمانی به نام سازمان خصوصی سازی تشکیل شده و عهده دار واگذاری ها گردد.}

2 میلیون نفر به مرز بیکاری رسیدند

 

^{آمارها می‌گوید 175 هزارنفر از جمعیت کشور به تازگی تصمیم به فعالیت اقتصادی گرفته‌اند، اما تعداد افراد در مرز بیکاری 2 میلیون نفر شده و یک میلیون و 560 هزارنفر متقاضی کار نیز زیر 30 سال سن دارند.}

نگاهی به جدیدترین آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران درباره بیکاری و وضعیت بازار کار کشور نشان می دهد همچنان بیکاری میلیونی و بازار کار با فشار جمعیت جوان بیکار زیر ۳۰ سال مواجه است.

متاسفانه آنچنان که در یکی دو دهه اخیر، از بیکاری به عنوان یک سوژه تبلیغاتی توسط دولت ها استفاده شده و وعده های فراوانی در اینباره به جوانان داده شد، عملکردها قابل توجه نبوده و از اینرو امروز صدها هزار جوان تحصیل کرده دانشگاهی پشت درهای بازار کار منتظر اشتغال هستند.

معمولا مسئله رفع بیکاری و اشتغال زایی به عنوان یک وعده از سوی دولت هایی که بر سر کار آمده اند داده شده و مقامات ارشد دولت ها همواره سعی کرده اند در زمان های مواجه شدن با مردم، حرفی برای اشتغال داشته باشند و خبر از اجرای طرحی برای رفع بیکاری بدهند.

به هر حال، انباشته شدن وعده ها و ناتوانی دولت ها در اجرای موفقیت آمیز برنامه های اشتغال زایی باعث شد تا آنقدر که جوانان به سن کار رسیده اند شانس اشتغال وجود نداشته باشد و همواره نوعی عدم تعادل بین عرضه و تقاضای نیروی کار و کمبود فرصت های شغلی پایدار در کشور وجود داشته باشد.