پیش‌بینی رونق معدنکاری پس از تحریم

^{محمدرضا بهرامن}

^{بخش معدن از جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذاران برخوردار است. از آن جهت که بخش معدن نیاز مواد اولیه سایر صنایع را تامین می‌کند، از اهمیت بالایی برخوردار است.}

<sup>از این‌رو، کشورهای مختلف باتوجه به نیاز صنایع خود با کشورهای هدف برای تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع وارد مذاکره می‌شوند. با رفع تحریم‌های بین‌المللی، دریچه‌های جدیدی برای مذاکره درخصوص همکاری‌های مشترک درحوزه معدن نیز گشوده خواهد شد. آن‌طور که از فضای سیاسی حاکم برمی‌آید، رفع تحریم‌ها می‌تواند نقش مهمی در روان‌سازی سرمایه‌گذاری‌ داشته باشد. تداوم مراودات تجاری و اقتصادی به رونق بیشتر صنایع داخلی کمک می‌کند. در این میان بخش معدن جذابیت بالایی دارد چراکه حوزه‌های دست‌نخورده زیادی در این بخش وجود دارد و اکتشافات عمقی در کشور انجام نشده است. درهمین حال، ایران در زمینه ذخایر فلزی و فلزات رنگین از شرایط ویژه‌یی برخوردار است. همین امر باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به حضور درپهنه‌های معدنی ایران تمایل داشته باشند.

باوجود اینکه همواره از ریسک‌پذیری بالای فعالیت‌های معدنی سخن به میان می‌آید، پایداری سرمایه‌گذاری در این حوزه سبب می‌شود تا سرمایه‌گذاران زیادی از این حوزه استقبال کنند. اگر تعاملات با سرمایه‌گذاران خارجی به خوبی برقرار شود، فضای مناسبی برای انتقال تکنولوژی روز دنیا فراهم خواهد شد و از این طریق علاوه بر ارتقای سطح مبادلات اقتصادی و تجاری، مبادلات فنی و تکنولوژیکی نیز افزایش می‌یابد.</sup>

معادن افغانستان - ناکامی دیگر

<sup>در سال 2010، وزارت دفاع امریکا و زمین شناسان آمریکایی تخمین زدند که افغانستان دارای یک تریلیون دلار ذخایر معدنی دست‌نخورده میباشد که شامل رگه‌های فراوان آهن، مس، کوبالت، طلا و فلزات صنعتی از جمله لیتیوم هست. ژنرال دیود پتریوس، فرمانده کل آنوقت نیروهای آیالات متحده مستقر در افغانستان گفت: "پتانسیل‌های بزرگی برای این کشور جنگ‌زده وجود دارد که حالا باید حاصل میداد و نیازمندی‌های مالی و شغلی این کشور را بوجه احسن تکافو میکرد."

طی سالهای گذشته، پیشرفت در این عرصه بسیار ضعیف بوده و نگرانی‌های هم در حال افزایش هست که 488 ملیون دلاراز کمک‌های آیالات متحده برای استخراج و تقویه روند قانونی سازی و اصلاحات در روند استخراج قانونی معادن، در واشنگتن و کابل حیف و میل خواهد شد. جان ساپکو، بازرس ویژه آیالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار) هم از تلاشهای ناموفق آمریکا برای کمک به افغانستان در عرصه صنایع معدنی در ماه گذشته گزارش می‌دهد.

یافته‌های این اداره نشان می‌دهد که باوجود سرمایه‌گذاری ملیون‌ها دلارآمریکا برای توسعه زیرساخت‌ها و کتشاف مهارت‌های فنی در اینعرصه، دولت افغانستان هنوزهم فاقد ظرفیت‌های فنی برای پژوهش معادن بوده و بدون همکاری و حمایت خارجی حتی نمی‌تواند قراردادهای را پرداخت و یا اداره نماید. توانایی دولت افغانستان برای خودکفایی در عرصه معادن و هیدروکربن‌ها بسیار ناچیز بنظر میرسد و بسیاری پروژه‌های تمویل شده از سوی آیالات متحده ناتکمیل باقی مانده اند.</sup>

پیش‌بینی وضعیت سال آتی بخش معدن

 

^{در‌حالی‌که روند کاهشی قیمت جهانی مواد معدنی، از بازار راکد این مواد و محصولات وابسته به آن حکایت می‌کند، به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید حاشیه سود معدنکاران نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.}

 همین امر رقابت‌پذیری تولیدکنندگان را در بازار جهانی آن‌هم در شرایطی که قیمت تمام‌شده محصول نهایی رقابتی نیست، دشوارتر می‌کند. در همین رابطه، سیداحمد مشکانی عضو هیات علمی دانشگاه و فعال معدنی معتقد است تولید رقابتی در حوزه معدن از استانداردهایی تبعیت می‌کند که این استانداردها در کشور به‌هم خورده و همین امر محصولات معدنی را از گردونه رقابت‌پذیری خارج کرده است. 
مشکانی با بیان اینکه متغیرهای متعددی در میزان سود حاصل از فروش مواد معدنی موثر است، تصریح کرد: «تغییر این پارامترها باعث می‌شود، تعادل میان تولید و فروش به‌هم بخورد. این درحالی است که اگر کالای معدنی با استراتژی، برنامه‌ریزی و حاشیه سود مطمئن تولید شود، تولید بیشتر، به‌منزله سود بیشتر است.»
وی هزینه سوخت و حمل‌و‌نقل را یکی از تاثیرگذارترین پارامترها بر قیمت تمام‌شده مواد معدنی خواند و اظهار کرد: «طی سال‌های اخیر هزینه حمل مواد معدنی تا دوبرابر افزایش یافته که همین امر حاشیه سود تولیدات معدنی را به‌شدت کاهش می‌دهد. در این میان اگر تاثیرپذیری مواد معدنی از نرخ دلار و افزایش یکباره آن نبود، تولید و فروش مواد معدنی سود چندانی برای تولیدکننده به‌همراه نداشت.»

این همه طلا از کجا میاد و بکجا میرود؟

<sup>طلا فلزی نرم و چگال و شکل‌پذیر به رنگ زرد روشن و براق است که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود. ارزش طلا به دلیل کمیابی آن، کاربردپذیری آسان، تصفیه راحت، مقاومت در مقابل زنگ ‌زدن و خوردگی، رنگ متمایز، واکنش‌ناپذیری با دیگر عناصر است ویژگی‌هایی که در کمتر فلز دیگری دیده می‌شود. طلا از آغاز تاریخ مکتوب بشر همواره فلزی گران‌بها و محبوب بوده‌است که برای ضرب سکه، ساخت جواهرات و کاربردهای هنری استفاده می‌شده‌است. در گذشته سیاست مالی بسیاری از کشورها بر پایه استاندارد طلا استوار بود یعنی پول هر کشوری معادل مقدار مشخصی از طلا بود. استاندارد طلا از آغاز جنگ جهانی اول در بیشتر کشورهای اروپایی و پس از آن به تدریج در کشورهای دیگر کنار گذاشته شد و سیاست پول بی‌پشتوانه جایگزین آن شد.

طلا علاوه بر کاربرد سرمایه‌ای و استفاده در جواهرات کاربردهای گوناگون دیگری از جمله در دندان‌پزشکی، تولید شیشه‌های رنگی و صنایع الکترونیک دارد و با توجه به رسانایی الکتریکی بالا در سیم‌کشی الکتریکی کاربرد دارد.

بر اساس برآوردها در طول تاریخ بشر تا این دم در مجموع 166.6 هزار تُن طلا استخراج شده‌است که بر اساس برآوردها 51 درصد آن به صورت جواهرات، 18 درصد به صورت صندوقهای سرمایه گذاری و سرمایه های شخصی، 17 درصد به صورت شمش‌ها و سکه‌های سرمایه‌گذاری در ذخایر طلای رسمی بانک‌های مرکزی، و حدود 12 درصد در بخش صنعت و فناوری نگهداری می‌شود. 2 درصد دیگر درین میان از حساب بیرون هست که به اشکال مختلف نگهداری میشوند.

18 درصدیکه به صورت صندوقهای سرمایه گذاری و سرمایه های شخصی نگهداری میشوند، شامل ذخایر نزد شرکتهای معدن طلا، اوراق بهادار طلا، و ذخایر طلا در صندوقها، سکه ها، و طلاهای خانگی میشود و حدود 1650 تن طلا هر سال بازیافت میشود.

اما این همه طلا از کجا میاد؟</sup>

تولید طلای ایرانی صرفه اقتصادی دارد؟

 ^{همزمان با افتتاح معدن طلای زرشوران، روند نزولی قیمت طلا هم ادامه پیدا کرده است. برهمین اساس نگرانی هایی در مورد به صرفه بودن تولیدات این معدن ایجاد شده است.}

 

 ^{براساس آنچه معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده ایران پتانسیل تولید سالیانه 25 تن طلا دارد. این درحالی است که در حال حاضر کل تولید طلای کشور تنها 2.5 تن در سال است که در صورت ورود محصولات زرشوران به بازار، این رقم تا 5.5 تن نیز افزایش می یابد. با این حال پیش بینی مهندسان اجرایی معدن زرشوران نشان می دهد در بلند مدت این معدن توانایی تولید 6 تن طلا در سال را دارد.}

^{براساس نظر کارشناسان استاندارد اقتصادی بودن برداشت طلا از یک معدن، 0.5P.P.M است و معدن زرشوران 10 برابر استاندارد جهانی اقتصادی است. میانگین معادن طلای کشور، 1.5 تا 2P.P.M است. این معدن که در استان آذربایجان غربی و در نزدیکی شهرستان تکاب جا گرفته است، برای 300 نفر به صورت مستقیم اشتغال زایی خواهد کرد که 120 نفر از آن ها در بخش معدن، و 180 نفر در کارخانه تولید شمش طلا مشغول به کار خواهند شد. همچنین این معدن، حداقل برای 5 برابر این افراد، اشتغال غیرمستقیم خواهد داشت که در صنایع پایین دستی مانند ساخت طلا و زیور آلات فعالیت خواهند داشت. ذخیره کشف شده این معدن هم اکنون 110 تن است اما مسئولان ایمیدرو امیدوارند با اکتشافات جدید میزان ذخیره این معدن به 150 تن برسد.}

گفت و گو با مردی که بزرگترین معدن طلای ایران را راه اندازی کرد

^{تا اسمی از معدن طلا و کارخانه تولید شمش طلا به میان می آید ناخداآگاه تصویر اکتشافات طلا در اوایل قرن اخیر در امریکا و برخی کشورهای دیگر یا تصاویر سینمایی از الک سنگ ها در کنار رودخانه ها و تلاش برای پیدا کردن تکه های طلا در ذهن مجسم می شود، اما در واقعیت چه قدر این تصاویر حقیقت دارد؟ طبق برنامه اعلام شده از سوی مسئولان ایمیدرو قرار است فردا ( روز شنبه) بزرگترین معدن و کارخانه طلای کشور با حضور معاون اول رئیس جمهور اسحاق جهانگیری و وزیر صنعت، معدن و تجارت نعمت زاده افتتاح شود؛ درباره جزئیات این معدن و کارخانه و اهمیت و ویژگی آن با مهندس « حسین قلی قوانلو» مجری طرح معدن و تجهیز کارخانه طلای زرشوران گفت و گو کرده ایم.}

^{معدن طلای زرشوران چه ویژگی هایی دارد؟ و افتتاح این معدن و کارخانه ساخت طلا چه اهمیتی دارد؟}

^{این معدن بزرگ ترین معدن طلای کشور است و تاکنون ذخایر قطعی که در آن شناسایی شده است بالغ بر 110 تن طلای خالص است و از این حیث این معدن جایگاه بسیار ویژه ای در کشور و حتی در خاورمیانه دارد؛ زیرا نظیر این معدن حتی در خاورمیانه هم وجود ندارد. عملیات اکتشاف این معدن از سال 1368 توسط کارشناسانی از آفریقای جنوبی و انگلستان شروع شد و در آن زمان میزان ذخایر شناسایی شده اولیه در معدن 55 تن برآورده شد اما باتوجه به تکمیل اکتشافات صورت گرفته در چند سال قبل توسط کارشناسان ایرانی میزان ذخایر قطعی این معدن به 110 تن رسیده است و امیدواریم با ادامه اکتشافات این حجم افزایش یابد. اما نکات ویژه و جالب توجه درباره این معدن میزان ذخایر آن و البته عیار بسیار مناسب این معدن است. میانگین عیار معدن زرشوارن 5.5 p.p.m در یک تن خاک است و این به معنی آن است در هر تن خاک این معدن 5.5 گرم طلا وجود دارد، میزان و عددی که بسیار مناسب و قابل توجه است. در حال حاضر از نظر استانداردهای جهانی اگر P.P.M معدن طلایی 0.5 درصد باشد آن معدن اقتصادی محسوب می شود درحالی که شرایط معدن طلای زرشوران 10 از این نظر بیش از 10 برابر استانداردهای جهانی است و برداشت از آن کاری بسیار اقتصادی است.}

چرا فعالیت‌های معدنی ثروت‌افزاست؟

 ^{اخیراً بانک مرکزی در پی انتشار رشد اقتصادی کشور رشد بخش معدن را 10.5 درصد اعلام کرده است که شواهد موجود هم از افزایش تولید بخش معدن حکایت دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد اکثر سال‌ها رشد بخش معدن نسبت به رشد کل کشور بیشتر از دو برابر بوده است. سال‌هایی هم بوده که 3.5 برابر رشد اقتصادی کشور، بخش معدن رشد داشته است. در حقیقت فعالیت‌های معدنی ثروت‌افزاست و در سال‌های اخیر با اختصاص تسهیلات مناسب به بخش معدن رشد مناسبی برای این بخش فراهم شده است. بنا بر همین دلیل فعالیت‌های معدنی در چند سال اخیر با جذابیت همراه شده و این سرمایه‌گذاری‌ها منجر به رشد مناسبی در اقتصاد کشور شده است.}

^{با انتشار گزارش بانک مرکزی درباره رشد 10.5 درصدی بخش معدن مشخص شد که این بخش در سه ماه ابتدایی سال 1393 به لحاظ تولید رتبه مناسبی برای خود کسب کرده است. بر این اساس بخش معدن در بهار سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال قبل رشد 10.5 ‌درصدی را تجربه کرد که از نظر نرخ رشد بعد از دو بخش خدمات موسسات پولی و مالی با 15.9 درصد و برق، گاز و آب با 11.7 درصد در رده سوم قرار گرفت.}

آیا می‌دانید ؟

• 22818؛ تعداد کل شعبات بانک‌های کشور
• 194.5 دلار؛ حداقل دستمزدکارگران
• 4500 نفر؛ فارغ التحصیلان فنی‌ حرفه ای
• 21 درصد؛ رشد صادرات غیرنفتی
• 2.2 درصد؛ افزایش نرخ رشد اشتغال
• 40میلیاردتومان؛گردش مالی ترامادول قاچاق
• 100 هزار؛ پروانه تولیدو واردات موادغذایی
• 30درصد؛ سهم معدن در بورس
• 18 درصد؛ سهم بنزین‌یورو4 از کل بنزین‌کشور