یارانه‌های نقدی و شکاف درآمدی

^{ضریب جینی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی برای تحلیل میزان برابری یا نابرابری درآمد خانوارهاست که بین صفر تا یک متغیر است.}

 ^{‌این شاخص هرچه به سمت صفر نزدیک شود، به معنای حرکت به سمت برابری و عدالت در توزیع ثروت و درآمد خانوارهاست و اگر به سمت یک نزدیک شود، به معنای افزایش نابرابری و بی‌عدالتی در توزیع ثروت و درآمد خانوارهاست. براساس آمارهای اعلام شده توسط مرکز آمار ایران، تاثیر کوتاه‌مدت هدفمندی یارانه‌ها بر عدالت اجتماعی و بهبود توزیع درآمد در ایران، به اتمام رسیده و شاخص جینی درحال نزدیک شدن به عدد یک است. همچنین رتبه ایران از نظر ضریب جینی در سال۲۰۱۳ و سال۲۰۱۴ با نمره 38.3درصد، میان ۱۳۶ کشور جهان ۶۸ بوده‌ و بالاتر از کشورهایی نظیر امریکا، قطر، روسیه و ترکیه قرار دارد. به عقیده بنده ٣٠میلیون‌ نفر از مردم در شرایط فعلی زیر خط فقر هستند و دولت برنامه‌یی برای توقف و کاهش این تعداد فقیر در کشور ندارد. درخصوص اختلاف فاحش آماری که از نظر سازمان آمار حدود 12میلیون نفر زیر خط فقر هستند، می‌توانم مدعی شوم که این ١٢میلیون ‌نفری که شناسایی شده‌اند، تنها افراد تحت پوشش دونهاد کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند که در این دو نهاد پرونده دارند و وضعیت معیشت آنها مشخص است. افزایش ضریب جینی در سال۹۲ یکی از پیامدهای رکود عمیق، تورم بالا، انتظارات تورمی شدید و افزایش نرخ ارز در پی سیاست‌های نامناسب اقتصادی و ارزی ناشی از تحریم‌های اقتصادی بوده که از سال‌های قبل آغاز شده است. اشتغالزایی و کنترل تورم و تحقق این دوجز از طریق سرمایه‌گذاری و تولید و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی بالا ممکن نیست. هر راه‌حلی که برای مبارزه با فقر اتخاذ و اجرا شود، از قبیل توزیع درآمد بین مردم، به جای توزیع درآمد به توزیع فقر در جامعه ما دامن خواهد زد و به ویژه کشور را در درازمدت با فقر گسترده و بیشتر مواجه خواهد کرد.}

نکاتی پیرامون حذف سهمیه بنزین

رضا بوستانی
در هفته گذشته دولت در اقدامی غیرمنتظره قیمت حامل‌های انرژی را اصلاح کرد. یکی از این اصلاحات افزایش قیمت بنزین و حذف سهمیه ماهانه درنظر گرفته شده برای خودروها بود. این اقدام از سه جهت به بهبود کارآیی در نظام اقتصادی کمک می‌کند. 

اول؛ منطق اقتصادی حکم می‌کند که برای یک کالا تنها یک قیمت وجود داشته باشد و اعمال سهمیه‌بندی باعث ‌کاهش کارآیی نظام قیمت‌ها می‌شود؛ بنابراین حذف سهمیه بنزین اصلاحی است که باعث تقویت نهاد بازار شده و تخصیص بهتر منابع را تضمین می‌کند. 

دوم؛ دولت با این اقدام خود توزیع یارانه غیرمستقیم به دارندگان خودرو را کاهش می‌دهد؛ بنابراین سیاست دولت از این جهت در راستای تخفیف ناکارآمدی است که از مدت‌ها قبل در اقتصاد نمایان شده بود. سوم اجرای هر سیاستی که با افزایش درآمدها یا کاهش مخارج دولت به توازن بودجه کمک کند، در نهایت با کاهش فشار بر سیستم بانکی و بانک مرکزی به کاهش تورم و اصلاح محیط اقتصادی کمک خواهد کرد؛ بنابراین تردیدی وجود ندارد که از بعد اقتصادی سیاست دولت در راستای منافع بلندمدت جامعه خواهد بود.

البته برای تضمین موفقیت سیاست‌ هدفمندی یارانه‌ها و اصلاحات قیمتی باید به محیط کلان اقتصادی نیز توجه داشت. موردی که در اصلاحات قیمتی گذشته کمتر به آن توجه شد. مسلما افزایش یک قیمت به معنی ایجاد تورم نیست؛ اما اگر افزایش قیمت یک کالا به شکل‌گیری انتظارات قیمتی کمک کند حتما رشد سطح قیمت‌ها را به‌دنبال خواهد داشت؛ بنابراین دولتی در اصلاح قیمت حامل‌های انرژی موفق است که با افزایش قیمت انرژی و جلوگیری از رشد سطح قیمت‌ها، قیمت‌های نسبی را به نفع انرژی تغییر دهد. اگر این مهم در گذشته در نظر گرفته شده بود، اقتصاد را از انجام اصلاحات قیمتی هزینه‌بر در دفعات مکرر بی‌نیاز می‌ساخت. در نتیجه لازم است دولت ضمن اصلاحات قیمتی، با اقداماتی مناسب، تورم و انتظارات تورمی را نیز کنترل کند.

کاریکاتور / میلیاردرهای مفلس

 

 

^{معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور گفته است که یک‌سوم میلیاردرهای تهران که یارانه آنها قطع شده، با مراجعه به سازمان هدفمندی یارانه‌ها خواستار دریافت مجدد یارانه شدند!}

 

^{کاریکاتوری از هادی حیدری} 

 

بنزین هر لیتر 1000 تومان می‌شود

 

^{در رویکرد جدید دولت، قیمت بنزین (اعم از سهمیه و آزاد) معادل هزار تومان در هر لیتر تعیین خواهد شد. علاوه بر این، قیمت گازوئیل سهمیه‌ای با 50 تومان افزایش در هر لیتر به 300 تومان خواهد رسید.}

هیات دولت در جلسه هفته قبل خود کلیات تغییر در قیمت حامل‌های انرژی را تصویب و نهادهای کارشناسی را مسوول تدوین سناریوی مربوطه کرد. در این راستا در جلسه اخیر هیات دولت افزایش قیمت فرآورده های نفتی برای سال جاری به تصویب رسید اما هنوز ابلاغ نشده است. 

براساس شنیده ها، بنزین تک نرخی خواهد شد و قیمت هر لیتر 1000 تومان تعیین شده است. همچنین نرخ گازوئیل و مازوت به لیتری 300 تومان و نفت سفید به لیتری  150 تومان افزایش خواهد یافت. به نظر می‌رسد این قیمت‌ها به زودی به طور رسمی اعلام خواهد شد.

بنزین تک‌نرخی در راه است؟
مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها دولت را مکلف کرده در سال جاری 48 هزار میلیارد تومان از این محل درآمد کسب کند. بنابراین دولت برای کاهش کسری هدفمندی ملزم به اجرای فاز سوم شده است. بر این اساس، نهادهای مسئول سناریویی را طراحی کرده‌اند که در آن قیمت بنزین تک‌نرخی می‌شود و به هزار تومان افزایش خواهد یافت. علاوه‌بر این، قیمت گازوئیل با 20 درصد افزایش به 300 تومان در هر لیتر خواهد رسید، اگرچه قیمت‌های سی‌ان‌جی و نفت سفید تغییر نخواهد کرد.

اخبار جدید نوبخت از روند قطع یارانه‌ها

^{سخنگوی دولت با بیان اینکه یارانه هیچ گروهی حذف نشده است، گفت: خبر حذف 5 گروه از یارانه‌بگیرها کشف جدید برخی از رسانه‌ها بود.}

<sup>محمدباقر نوبخت در نشست خبری امروز(سه‌شنبه) خود با خبرنگاران در این رابطه اظهار کرد: ما اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها را در چارچوب بودجه‌های سنواتی داریم. سال گذشته در تبصره 21 قانون بودجه چگونگی اجرای این قانون دائمی را داشتیم. 

وی با اشاره به ناممکن بودن شناخت خانوارها، درآمد آنها و همچنین تاکید دولت بر حفظ آرامش خانواده‌ها گفت:‌در سال 94 چگونگی اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در تبصره 20 قانون بودجه تبیین شد. در این تبصره ضمن بیان احکام، منابع و مصارف، تصریح شد تا اجرای این تبصره مطابق آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیات وزیران می‌رسد، باشد. 

سخنگوی دولت گفت: با توجه به این که مجلس محترم با تاخیر زیادی این قانونی را به ما ابلاغ کرد، دولت موفق نشد که آیین‌نامه مذکور را تصویب و اجرا کند ولی برخی از رسانه‌ها پیشاپیش خودشان خبر از حذف یارانه‌ها دادند بدون این که به هیچ منبعی اشاره کنند.</sup> 

پیشنهاد جمشید پژویان:دولت یارانه را دستی به مردم بدهد/هزینه صف بانکها باعث انصراف می شود

 

^{جمشید پژویان اعتقاد دارد «دولت می‌تواند یارانه‌ها را به جای این‌که به حساب‌ها بریزد، بگوید بیایید در صف بانک بگیرید؛ چراکه هزینه صف باعث می‌شود که یک عده‌ای از دریافت یارانه منصرف شوند.»}

 

 

^{جمشید پژویان را خیلی‌ها به عنوان مبدع هدفمندی یارانه‌ها می‌شناسند؛ فردی که سال‌ها در کلاس درس خود درباره یارانه‌ها و اصلاح قیمت‌های نسبی تدریس می‌کرد و روی موضوع واقعی شدن قیمت کالاها تاکید داشت. حالا حدود 51 ماه از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها می‌گذرد، اما نتیجه‌ای که از آن انتظار می‌رفت نه‌تنها حاصل نشده، بلکه اقتصاد کشور را با چالش‌های فراوانی مواجه کرده است. پژویان، دلیل این اتفاق را بی‌توجهی دولت به یک‌سری اصول اقتصادی می‌داند و معتقد است؛ «اصلاح قیمت‌های نسبی باید در دو جهت اعمال می‌شد؛ اصلاح سبد مصرف خانوار و سبد نهاده‌های تولید.» وی با حضور در کافه خبر چنین توضیح داد: «متاسفانه به موضوع اصلاح سبد نهاده‌های تولید که مقصود اصلی هدفمندی یارانه‌ها بود، اصلا پرداخته نشد. بنابراین وقتی تخصیص منابع در بخش تولید به‌هم بخورد، موجب عدم کارایی این بخش می‌شود.» به گفته پژویان، «من هر چه آن زمان داد می‌زدم، گوش شنوایی وجود نداشت؛ چراکه منظور من برای یارانه بخش تولید این بود که از نرخ اصطحلاک نزولی استفاده کنیم، ولی به دلیل این‌که دولت ماجرا را متوجه نمی‌شد، نمی‌توانست این موضوع را پیش ببرد.» آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگو با جمشید پژویان، رییس سابق شورای رقابت و عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی است.}

حکایت یارانه ما و قانون آمریکا

مهدی نصرتی
در موضوع حذف یارانه‌ ثروتمندان، وقتی موضوع بررسی حساب‌های بانکی توسط دولت مطرح شد، انواع اعتراض‌ها بلند شد که دولت حق سرک کشیدن به حساب‌های بانکی افراد را ندارد. حالا بشنوید از قانونی که در سال‌های اخیر در آمریکا تصویب شده و همه موسسات مالی در همه جای دنیا را ملزم کرده است که برای جلوگیری از فرار مالیاتی اتباع آمریکایی، باید اطلاعات حساب‌های اتباع این کشور را به دولت آمریکا گزارش دهند؛ والا جریمه خواهند شد. 
به عبارت دیگر، بررسی حساب‌های شهروندان در بانک‌های داخلی آمریکا که جای خود دارد، همه موسسات مالی در همه جای دنیا باید اطلاعات حساب اتباع آمریکایی را به دولت این کشور گزارش کنند. 
این قانون (FATCA) در ابتدا با تعجب و مخالفت سایر کشورها مواجه شده بود. هرچند قلدری و زورگویی آمریکا در تحمیل چنین قوانینی به سایر کشورها مشهود است؛ اما به تدریج سایر دولت‌ها در حال رسیدن به این نتیجه هستند که ظاهرا این قانون می‌تواند برای آنها نیز منافعی برای جلوگیری از فرار مالیاتی داشته باشد. بیش از 110 کشور دنیا تاکنون موافقت‌نامه دوجانبه با آمریکا در این خصوص را (به‌صورت نهایی یا اولیه) امضا کرده‌اند. منفعت بالقوه برای سایر کشورها در امضای این توافق‌نامه این است که برای آنها نیز امکان دسترسی به حساب شهروندان خود در بانک‌های آمریکایی را فراهم می‌کند. حتی برخی کشورها در حال تهیه نسخه بومی خود از این قانون هستند که این توافق‌نامه را علاوه‌بر آمریکا با سایر کشورها نیز امضا کنند.

ذوب یارانه‌های نقدی در تورم

دکتر 
هادی صالحی اصفهانی
استاد تمام دانشگاه ایلینویز
توزیع یارانه نقدی نقش مهمی در ایجاد اجماع در اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال 1389 بازی کرد.

هدف اصلی از پرداخت این یارانه جبران اضافه هزینه‌هایی بود که در اثر کاهش یارانه‌های انرژی و نان به خانوارهای کم‌درآمد تحمیل می‌شد. ولی در عمل، برای افزایش مقبولیت سیاسی طرح و کاهش تنش‌های ناشی از اجرای آن، دولت یارانه نقدی را به‌صورت فراگیر و در حد بسیار بالایی تعیین کرد به‌طوری که جمع یارانه پرداختی بیشتر از افزایش درآمد دولت از بابت رشد قیمت‌های حامل‌های انرژی و نان شد، در حالی که مطابق قانون، یارانه‌های نقدی پرداختی نباید از 50 درصد درآمد حاصل از حذف یارانه‌ها تجاوز می‌کرد. در نتیجه، این طرح در کنار مشکلات بودجه‌ای دیگری که به وجود آمده بود به تراز پرداخت‌های دولت آسیب رساند و به تورم لجام گسیخته سال‌های 92-91 دامن زد.
در چند سال گذشته که درآمد دولت در نتیجه افزایش تحریم‌های بین‌المللی و افت قیمت نفت کاهش فراوانی داشت، بحث‌های زیادی پیرامون محدود کردن یارانه نقدی و استفاده از منابع آزاد شده برای طرح‌ها و فعالیت‌های ضروری شروع شده است. با توجه به کمک بزرگ یارانه نقدی به سطح زندگی دهک‌های پایین درآمدی، ادامه پرداخت یارانه به گروه‌های ضعیف درآمدی از هر نظر مطلوب است. ولی به نظر نمی‌رسد که پرداخت یارانه به دهک‌های بالا در شرایط حاضر توجیه چندانی داشته باشد، البته باید توجه شود که شناسایی افراد پردرآمد و حذف یارانه آنها کار ساده‌ای نیست. البته می‌توان بسیاری از خانوارهای مرفه را از طرق مختلف تشخیص داد، ولی به‌دلیل اینکه همه این خانوارها قابل شناسایی نیستند، قطع یارانه پردرآمدها ممکن است با خطای بالایی همراه باشد و گروه‌های نیازمند بسیاری حذف شوند، باید در نظر داشت که حذف یکی دو دهک بالای درآمدی کاهش قابل ملاحظه‌ای در بودجه پرداختی دولت برای یارانه‌های نقدی نخواهد داشت و دولت باید بتواند بیشتر گروه‌های درآمدی را که به یارانه نقدی نیاز ندارند شناسایی کند و بدون حذف یارانه این گروه‌ها بودجه دولت تغییر محسوسی نخواهد کرد. پس چه باید کرد؟

16 هزارمیلیاردتومان کسری برای یارانه 94

 

^{اسحاق جهانگیری با اشاره به اینکه گاهی گفته می شود دولت در تصمیم‌گیری‌هایش شجاعت ندارد گفت: تصمیم شجاعانه باید مدبرانه و عالمانه و با رعایت همه جوانب باشد.}

معاون اول رییس جمهور در همایش روز مهندس که در مرکز همایش های بین المللی پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد با اشاره به اینکه پس از گذشت یک سال و نیم از عمر دولت تدبیر و امید موفق شدیم بسیاری از مشکلات پیش روی نظام را کنترل کنیم اظهار کرد: در حوزه سیاست خارجی دولت در شروع کارش با چالش‌های جدی روبه رو بود و دشمنان انقلاب اسلامی سعی داشتند به بهانه بیجا، تحریم های ظالمانه ای علیه ایران وضع کنند علی رغم اینکه می‌دانستند ملت ایران و دانشمندان جوان آن با اتکا به توان خود صرفا به دنبال استقرار این دانش در داخل کشور هستند.

وی با اشاره به اینکه طی یک سال گذشته دولت گفت‌وگوهای پیچیده و فشرده ای با قدرت های جهانی داشته است تصریح کرد: امید است نتیجه گفت‌وگو به خیر ملت ایران منجر شود و بخشی از چالش های بین المللی کشور کاهش یابد.

جهانگیری با بیان اینکه در زمینه مسائل اقتصادی شرایط برای کشور پیچیده تر بود افزود: اوضاع اقتصادی کشور نیازمند تصمیمات جدی است؛ چرا که در برخی حوزه ها تصمیمات ناصحیحی در گذشته اتخاذ شده بود که تصحیح تصمیم ها نیازمند زمان بیشتری بود. اما در مدت 18 ماه با سیاست حاکمیت انضباط پولی و مالی در تصمیمات دولت شاهدیم که تورم بالای مهرماه 92 به تورم 15.7 درصد در بهمن 93 رسید.

جهانگیری در ادامه به عملکرد برخی رسانه‌ها از سر بی اطلاعی در حوزه اقتصادی اشاره کرد و گفت: روز گذشته رییس جمهور اشاره کردند که تورم بهمن ماه صفر بوده است. اما یکی از روزنامه ها نوشته بود این گفته رییس جمهور در حالی است که به گزارش مرکز آمار تورم 15.7 درصد است.

محمدمهدی راسخ توضیح می‌دهد: احتمال حذف 5 دهک از دریافت یارانه‌ نقدی

^{در روزهای پایانی سال 1393 بحث حذف یارانه اقشار پردرآمد داغ شده است. دولت در اولین گام، یارانه نقدی افراد خارج از کشور را حذف کرده و در گام بعدی با کمک 40 پایگاه اطلاعاتی، قرار است یارانه غیرنیازمندان را به تدریج حذف کند؛ اما این‌که ملاک و مکانیزم حذف این گروه چیست، هنوز توسط دولت اعلام نشده است.}

^{با این وجود، در حال حاضر پیشنهادات مختلفی برای حذف یارانه پردرآمدها مطرح می‌شود؛ از جمله این پیشنهادها، حذف یارانه افراد با درآمد بیش از 2.5 میلیون تومان توسط کمیسیون تلفیق مجلس است که اغلب تحلیلگران اقتصادی، نظر مساعدی نسبت به این پیشنهاد ندارند. برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند که «درآمد نمی‌تواند معیار درستی برای حذف یارانه‌بگیران باشد.» مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رییس‌جمهور نیز تاکید دارد که «این پیشنهاد نیاز به بررسی و کار کارشناسی دارد؛ چراکه سیاستی در کشور اعمال شده که تغییر آن مشکل است.»}

^{اما در همین رابطه، محمدمهدی راسخ، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران معتقد است: «درآمد می‌تواند ملاک مناسبی برای حذف یارانه‌بگیران باشد.» به گفته وی، «اگر 2.5 میلیون تومان ملاک حذف یارانه‌بگیران قرار گیرد، حداقل 4، 5 دهک در این قضیه حسابشان جدا می‌شود و تفکیک می‌شوند.»}

ترکان پاسخ داد: اصلی ترین هدف دولت از قانون هدفمندی یارانه ها چه بود؟

^{دبیر شورایعالی هماهنگی مناطق آزاد کشور گفت:هدف قانونگذار از آزاد سازی قیمت ها پرداخت یارانه نبوده اگر چه برای اقشار ضعیف و کم درآمد پرداخت یارانه لازم و ضرورت است ولی دراجرای این قانون اصلاح روند مصرف انرژی به عنوان اصلی ترین هدف مدنظر دولت است که بهره گیری از خودروهایی که بدون سوخت بنزینی کار می کنند یکی از راههای رسیدن به این هدف خواهد بود.}

^{علی اکبر ترکان عصر پنجشنبه در بازدید از نخستین خودروی برقی در جزیره کیش بیان داشت: منطقه آزاد کیش به عنوان پیشرو در اجرای صحیح طرح هدفمندی یارانه ها است.}

^{دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور اظهارداشت: قانون هدفمندی یارانه ها و آزاد سازی قیمت سوخت با هدف اصلاح الگوی مصرف برنامه ریزی و اجرا شده است.}

^{مشاور رئیس جمهور منطقه آزاد کیش در کشورمان را در اجرای صحیح قوانین و مقررات، الگوی دیگر مناطق کشور دانست و افزود: جزیره کیش منطقه پیشرو در اجرای صحیح طرح هدفمندی یارانه هاست و طرح های آزاد سازی قیمت سوخت و استفاده از خودروهای برقی و دوستدار محیط زیست، از جمله برنامه های این طرح است که در این جزیره اجرایی شده است.}

چرا مجلس حاضر نیست ، هزینه سیاسی قطع یارانه ثروتمندان را بپذیرد؟

 ^{نمایندگان مجلس در هنگام بررسی بودجه تصمیم گرفتند تا پیشنهاد حذف ثروتمندان از لیست یارانه بگیران را به دولت بدهند. اما دولت به مجلس هشدار داده است که حذف ثروتمندان از لیست یارانه بگیران از نظر اجرایی امکان پذیر نیست و دولت «هزینه این ریسک» را نمی‌پذیرد}

^{جعفر قادری درخصوص این موضوع  گفت: این موضوع از قبل هم قابل پیش بینی بود، تن دادن به این موضوع تبعات سیاسی زیادی داشت و دولت نمی خواهد با نزدیک شدن به انتخابات این تبعات سیاسی را قبول کند، در غیر این صورت مورد خاصی وجود ندارد.، البته چند مورد ایراد و اشکال دارد اما اینها قابل رفع است.}

^{وی گفت: ممکن است مطرح شود که به بعد خانوار یا تعداد اعضای خانوار در این طرح توجه نشده است که این موضوع نیز می شود به این ترتیب که برای خانوارهای تا 5 نفر میزان درآمد ماهانه 2.5 میلیون تومان را در نظر گرفت و اگر تعداد خانوار به بیش از آن رسید برای هر عضو اضافی می تواند 300 هزار تا 500 هزار تومان نیز به سقف درآمدی اضافه کرد.}

2 امتیاز ویژه به جای یارانه نقدی

 

^{با توافق اخیر دولت و مجلس برای یارانه بگیران سناریوی دیگری نوشته شده و به جای دریافت یارانه نقدی می توانند از دو امتیاز دیگر برخوردار شوند.}

روزهای پایانی بررسی لایحه بودجه سال آینده در کمیسیون تلفیق یکی از مهمترین مصوبات آن را رقم زد و بالاخره بعد از یک سال، سقف درآمدی برای غربالگری بیش از 76 میلیون یارانه بگیر تعیین شد.

در تبصره (21) قانون بودجه سال جاری مصوب شد که "یارانه نقدی صرفا به سرپرستان خانوار‌های متقاضی که به تشخیص دولت نیازمند دریافت یارانه باشند، پرداخت شود." بر این اساس تاکید شد که مشمولین یارانه نقدی کسانی هستند که مجموع درآمد سالانه آنها کمتر از رقم تعیین شده توسط دولت باشد.

با این وجود در طول یکسال گذشته و از ابتدای امسال همزمان با اجرایی شدن بودجه 1393سقف درآمدی تعیین نشد و غربالگری یارانه بگیران هم با وجود ثبت نام مجدد متقاضیان به جایی نرسید تا اینکه علی رغم منابع توزیعی 42 هزار میلیارد تومانی که دولت در لایحه بودجه سال 1394 برای پرداخت نقدی و غیر نقدی بین خانوارها در نظر گرفته بود و نشان می داد که یارانه نقدی برای همه متقاضیان حاضر در لیست سازمان هدفمندی بازهم در برنامه های آن قرار دارد، مجلس نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و در نهایت با توافق انجام شده بین دو قوه بنا بر این شد تا خانوارهای با درآمد ماهانه بیش از 2.5 میلیون تومان از جمع یارانه بگیران حذف شوند.

پاسکاری‌ مجلس‌ با دولت بر سر یارانه‌های‌ نقدی

 

^{صادق زیبا کلام}

^{این روزها بحث تعیین‌تکلیف ردیف‌های بودجه94 در مجلس در حال بررسی است و به‌نوعی قرار است سرنوشت اقتصادی، اجتماعی و شاید سیاسی کشور برای سال94 مشخص شود.}

داستان یارانه‌های نقدی در کشور ما، همان روایت خشت اولی است که معمارش کج گذاشته و همچنان این دیوار تا ثریا کج بالا می‌رود. زمانی که در سال89 استارت یارانه‌های نقدی زده شد، هیچ‌کس در مجلس اصولگرا اجازه مخالفت با تصمیمات آن زمان دولت را به خود نداد تا جلوی این اشتباه فاحش گرفته شود. اساس پرداخت نقدی یارانه‌ها از همان ابتدا بیشتر از آنکه درراستای مصالح و منافع اقتصادی کشور باشد بنا به دلایل سیاسی و برای ایجاد محبوبیت برای رییس‌جمهور وقت طراحی و اجرا شد. با نگاهی به تاریخ اقتصادی جهان شما نمی‌توانید نمونه‌یی را پیدا کنید که در آن دولتی علی‌الراس به هرکس که فرم درخواست دریافت یارانه را پرکرده باشد، یارانه بدهد. در مدل ایرانی پرداخت یارانه‌های نقدی کسی که 10میلیون درآمد دارد، همان مبلغی را می‌گیرد که فقیر‌ترین اقشار جامعه می‌گیرند. مشکلی که امروز اقتصاد ایران با آن مواجه شده این است که این نوع پرداخت‌ها، اساسا کلیت اقتصاد کشور را فلج می‌کند و با چنین الگویی دیگر نه می‌توان در پروژه‌های عمرانی سرمایه‌گذاری کرد و نه زیر ساخت‌های نفتی و... را ارتقا داد. به نظر کار درست این بود که دولت روحانی در همان روزهای ابتدایی جلوی این اشتباه فاحش را می‌گرفت و با پردازش دوباره اطلاعات خانوارها، جهت پرداخت‌ها را به سمت اقشار حقیقتا آسیب‌پذیر بازمی‌گرداند.

اصرار دولت بر نفت 72 دلاری

 

^{رئیس سازمان مدیریت و برنامه کشور با بیان اینکه تمایلی به تغییر نرخ 72 دلاری در بودجه 94 نداریم بر عدم افزایش نرخ های مالیاتی تاکید کرد و گفت:نمی خواهیم با حذف یارانه برخی افراد،نارضایتی در جامعه ایجاد شود.}

محمدباقر نوبخت ضمن حضور در گفت وگوی ویژه خبری یکشنبه شب شبکه دوم سیما به ایراد توضیحاتی درباره لایحه بودجه94 پرداخت.

وی با بیان اینکه بودجه سال آینده بر مبنای مصارف و منابع و در چارچوب اهداف برنامه پنجم و سیاست های اقتصاد مقاومتی تنظیم شده است، گفت: از محل درآمدهای مالیاتی، نفت و واگذاری دارایی های مالی درآمدهای بودجه در نظر گرفته شده است.

* نرخ های مالیاتی سال 94 بالا نمی رود

نوبخت ادامه داد: ضرایب و نرخ های مالیاتی در سال آینده بالا نمی رود بلکه با سازوکارهای تعیین شده منابع جدید مالیاتی با شناخت از پایه مالیاتی خواهیم داشت.

طرح جدید تشویقی برای انصراف از یارانه

 

^{نمایندگان علت عدم‌حذف یارانه اغنیا را از وزیر اقتصاد سؤال کردند که طیب‌نیا در پاسخ تأکید کرده: حذف یارانه این گروه از شعارهای من هم بوده ولی چون رئیس‌جمهور با سرک کشیدن به حساب‌های مردم مخالف است، فعلاً راهی برای شناسایی دهک‌ها نداریم.}

عبدالکریم رجبی، در تشریح جزئیات نشست کمیسیون اقتصادی مجلس با وزیر امور اقتصادی و دارایی، اظهار داشت: در این جلسه که با محور هدفمندی یارانه‌ها بود علاوه بر وزیر اقتصاد، رئیس سازمان امور مالیاتی و معاون وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی هم حضور داشتند.

وی با بیان اینکه سؤال مشترک اکثر نمایندگان از وزیر اقتصاد "علت عدم‌حذف یارانه اغنیا" بود، تصریح کرد: در نهایت نمایندگان از توضیحات وزیر اقتصاد قانع نشدند و بنا شد در جلسات آتی این موضوع با حضور طیب‌نیا مورد بررسی قرار گیرد.

* طیب‌نیا: حذف یارانه اغنیا از شعارهای من بود

این عضو کمیسیون اقتصادی ادامه داد: طیب‌نیا در توضیح به نمایندگان تأکید کرد: "حذف یارانه ثروتمندان" از شعارهای من هم بوده ولی رئیس جمهور و دولت با سرک کشیدن به حساب‌های بانکی مردم مخالف هستند ضمن آنکه رئیس مجلس هم با این موضوع مخالفت کرده است.

بودجه عمرانی کشور فدای یارانه نقدی/ یارانه نقدی مقابل توسعه اقتصادی

 

^{بیست و هشتم آذرماه سال 1389 روزی بود که رییس دولت دهم با حضور در رسانه ملی، رسما اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها را کلید زد. از آن زمان تاکنون حدود 49 ماه می‌گذرد و در 46 مرحله یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. به عبارتی، در حال حاضر ماهانه 45 هزار و 500 تومان در جیب هر ایرانی قرار می‌گیرد.}

^{عملکرد اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها از ابتدا تاکنون بنا به گزارش‌های رسمی و به طور تقریبی نشان می‌دهد که در این مدت بالغ بر 162 هزار و 500 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی پرداخت شده است؛ این در حالی است که اگر این رقم صرف امور توسعه‌ای و عمرانی کشور می‌شد، تحول قابل توجهی را در سطح اقتصاد کشور شاهد بودیم.}

^{گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس حکایت از آن دارد که در سال 89 رقمی بالغ بر 10 هزار و 375 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی و یک‌هزار و 24 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی نان به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. در واقع رقمی که در سه ماهه پایانی سال 89 به تمامی خانوارهای ایرانی بابت یارانه نقدی به حساب خانوار واریز شده، در مجموع معادل 11 هزار و 399 میلیارد تومان است.}

^{در سال 90 نیز حدود 37 هزار و 218 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی به سرپرستان خانوار واریز شد، اما در سال 91 این رقم با افزایش حدود 11 درصدی، به 41 هزار و 321 میلیارد تومان رسید.}

اجماع کلی برای غربالگری یارانه بگیران

در حالی در طول چهار سال اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، پرداخت یارانه نقدی به عموم متقاضیان از مهمترین چالش‌های این طرح بزرگ اقتصادی کشور بوده و با وجود اتفاق نظر غیر دولتی ها و حتی خود دولت برای پایش یارانه‌بگیران، اما درباره شیوه ورود به این مهم نظر یکسانی وجود نداشته و حذف ثروتمندان، شناسایی کم درآمدها، خود انصرافی و یا استفاده از بانک‌های اطلاعاتی و ورود به حسابهای شخصی افراد از گزینه‌های مورد بحث بوده است.

با گذشت بیش از 9 ماه از اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها و به طور کلی بیش از چهار سال از اجرای این قانون در دو فاز اول و دوم، دو دولتی که درگیر این طرح بوده اند هر یک به نوعی پرداخت یارانه نقدی را به عنوان یکی از مسایل سخت و پر هزینه همواره با خود یدک کشیده اند.

زمانی که دولت دهم شروع به پرداخت یارانه 45 هزار و 500 تومانی به تمامی کسانی که در نهایت تعدادشان به بیش از 76 میلیون نفر رسید کرد انگار به این موضوع فکر نکرده بود که به اسم توسعه عدالت در بین مردم روزی فرا می رسد که صدها هزار میلیارد تومان از منابع کشور در بین میلیونها نفر که حتما همه آنها نمی توانند نیازمند باشند توزیع می شود، اما بعد از چهار سال این پول نه به تولید و توسعه اشتغال کمک می کند و نه اینکه فقرا را ثروتمند و عدالتی را برقرار.

دولت، در پرداخت یارانه تجدیدنظر می‌کند؟

 

محاسبات کارشناسی نشان می‌دهد که حداکثر وصولی دولت از محل افزایش قیمت‌ها حدود 40 هزار میلیارد تومان، است که با 8 هزار میلیارد تومان، عدم تحقق مواجه است؛ دولت برای جبران این کسری دو راه پیش رو دارد.

 مرکز پژوهش‌های مجلس سیزدهمین گزارش بودجه‌ای خود که در 23 صفحه با عنوان بودجه به زبان ساده منتشر شده است، منابع و مصارف بودجه 94 را به صورت خلاصه شده و به زبان ساده توضیح داده است.

در بخشی از این گزارش که به هدفمندی یارانه‌هااختصاص دارد آمده است:

در لایحه بودجه سال 1394 همانند قانون بودجه 1393 دولت پیش‌بینی کرده است که مبلغ 48 هزار میلیارد تومان از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی و کالاهای اساسی دیگر درج شده در قانون حاصل شود. در این لایحه پیش‌بینی شده است که این منابع در کنار سایر منابع و اعتبارات یارانه‌ای دیگر مندرج در بودجه برای موارد زیر صرف شود.

1. توزیع نقدی و غیر نقدی یارانه‌ها: 42 هزار میلیارد تومان.

2. کمک به تولید، بهبود حمل و نقل عمومی، بهینه‌سازی انرژی،‌محیط زیست: 5200 میلیارد تومان،

یارانه‌های بی‌قاعده به جیب چه کسانی رفته؟

^{پرداخت یارانه نقدی به 500 هزار نفری که کارت ملی ندارند و سه میلیون ایرانی خارج از کشور به جیب چه کسانی به حساب آنها واریز شده است؟}

بتازگی حمیدرضا پارسایی معاون فناوری اطلاعات سازمان ثبت احوال اعلام کرده با وجودی که بالغ بر 500 هزار نفر از جمعیت بالای 20 سال کشور که هنوز کارت ملی دریافت نکرده اند، یارانه دریافت می کنند اگر تا پایان سال اقدام به گرفتن کارت نکنند یارانه آنها قطع خواهد شد.

براستی افراد یادشده براساس چه مکانیزمی یارانه دریافت کرده اند؟ آیا زمانی که برای ثبت نام از طریق حضور و یا سایت سازمان هدفمندی یارانه ثبت نام کردند، شماره کارت ملی از آنها درخواست نشد؟

چگونه است که این افراد از طریق مراجع دولتی برای دریافت یارانه ثبت نام کرده اما از آنها شماره کارت ملی درخواست نشده است؟ از سوی دیگر 500 هزار نفری که در این چهار سال به صورت غیرقانونی یارانه نقدی دریافت کرده اند و دچار تخلف قانونی شده اند، آیا نباید این پرداخت ها لغو شود، آیا نباید با این افراد برخورد قضایی صورت گیرد؟