درد بی‌درمان اقتصاد ایران

دولت یازدهم میراث دار اقتصادی بود با دو سال رکود عمیق. رکودی که خود را در رشد منفی 6 درصدی اقتصادی در سال 91 و رشد منفی 2.2 درصدی در سال 92 نشان داد.

این در حالی است که اقتصاد ایران، اقتصادی توسعه نیافته محسوب می شود که نیاز به رشدهای بالای اقتصادی برای سال های متوالی دارد تا بتواند خود را از دام توسعه نیافتگی برهاند. اقتصادی که با توجه به ترکیب جمعیتی اش یکی از اقتصادهای جوان به شمار می آید. اقتصادی که رشدهای بالای اقتصادی نه فقط راه گریزش از توسعه نیافتگی است بلکه برای ثبات سیاسی و اجتماعی اش لازم و ضروری است. چرا که رشد اقتصادی اشتغال می آفریند و اشتغال نیاز اولیه یک جامعه جوان است. در جوامع جوان دارای نرخ های بیکاری بالا، آمار آسیب های اجتماعی هم بالاست. آمار جرم و جنایت هم بالاست. و کلا نظم سیاسی شکننده یا ایجاد آن بسیار پرهزینه است.

ما سال هایی طلایی را از دست دادیم. رشدهای طلایی را هم از دست دادیم. متوسط نرخ رشد از سال 87 تا 92 تنها 1.35 درصد بوده است. در حالی که متوسط نرخ رشد در 6 سال قبل از آن حدود 6 درصد بوده است. تفاوت این دو نرخ رشد، یعنی حدود 4.5 درصد، شاید در اول چندان بزرگ به نظر نیاید. اما هنگامی که به یاد آوریم طبق برخی مطالعات، هر درصد رشد تقریبا حدود 100 هزار شغل ایجاد می کند، آن گاه این عدد برایمان ملموس شده و حسرت آفرین به نظر خواهد آمد.

اگر این آمار را بپذیریم، در 6 سال گذشته، با این نرخ های رشد اندک، حدود 2 میلیون و هفتصد هزار شغل را که باید طبق روند تاریخی اقتصاد ایران ایجاد می کردیم ایجاد نکرده ایم. این یعنی 2 میلیون و هفتصد هزار شغل از دست رفته که در سال های آینده نرخ بیکاری ما را بسیار افزایش خواهد داد و علاوه بر آن به لحاظ اجتماعی و سیاسی نیز بسیار خطرناک بوده و خانواده های بسیاری را از طبقات متوسط و فقیر در چنبره فقر فرو برده یا به عمق فقر آنها خواهد افزود. طبق آمار رسمی، هم اکنون تعداد کل بیکاران کشور 2 میلیون و نهصد هزار نفر است. با این حساب ما تقریبا به اندازه کل بیکاران کشور، در  6 سال گذشته شغل از دست داده ایم.

این معضلی نیست که به این سادگی ها برطرف شود. برای ایجاد شغل برای این 2 میلیون و هفتصد هزار نفری که به جمع بیکاران افزوده خواهند شد، سالهای سال باید رشد اقتصادی بالای 8 درصد را تجربه کنیم. امری که با توجه به شرایط بین المللی و سیاسی محال می نماید. بنابراین دولت باید به جای بلندپروازی و شعار دادن در مورد ایجاد اشتغال، به فکر مدیریت جوانان بیکاری باشد که توان اقتصادی ایجاد شغل برای آنها در سال های آینده نخواهد داشت.