همه آنهایی که مالیات برارزش افزوده می دهند/ ایرانی ها همچنان معترض

 

 

 ^{اجرای قانون مالیات برارزش افزوده در ایران با مخالفت های دو گروه مواجه شد. اصناف و بازاریان پس از اجرای این قانون دست به اعتصابات گسترده زدند و حداقل یک هفته بازارهای طلای تهران، اصفهان، تبریز و مشهد تعطیل شد. در نهایت وزارت امور اقتصادی و دارایی با عقب نشینی از اجرای این طرح ادامه کار را به دورانی محول کرد که فضا برای اجرای قانون مهیا شود. مدتی بعد مردم به معترضان اجرای این قانون بدل شدند چراکه تصور می کردند، دریافت مالیات برارزش افزوده، هزینه های ناحقی را برآنها تحمیل می کند. اما براساس گزارشی که به تازگی از سوی وزارت امور اقتصادی ودارایی منتشر شده، 160 کشور دیگر جهان نیز قانون مالیات برارزش افزوده را اجرایی کرده اند.}

^{کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده برحسب منطقه}

ردیف	منطقه	تعداد کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده
1	آسنان(ASEAN)	7
2	آسیا	19
3	اروپا	53
4	اقیانوسیه	7
5	آمریکای جنوبی	11
6	کارائیب، آمریکای شمالی و مرکزی	19
7	آفریقا	44
جمع	160

^{براساس گزارشی که دفتر تحقیقات و سیاست های مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه کرده مشخص شده که مالیات بر ارزش افزوده بیشترین مقبولیت را در کشورهای اروپایی دارد که مهمترین دلیل آن به سیاست هماهنگ سازی سیستم مالیاتی و بهبود جریان کالاها و خدمات تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر می­گردد. به طوریکه اتحادیه اروپا یکی از پیش نیازهای لازم به منظور عضویت در جامعه اروپا را پذیرش مالیات بر ارزش افزوده توسط کشور مربوط در نظر گرفته است. به علاوه، انتقال از سیستم برنامه ریزی متمرکز به سیستم متکی به مکانیزم بازار نیز لزوم تغییر سیستم مالیاتی را در کشورهای اروپایی مرکزی و شرقی ایجاب کرد.}

^{براساس آنچه در گزارش دفتر تحقیقات و سیاست های مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی آمده است کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده دارای ساختارها و سطح درآمدی متفاوت از یکدیگر هستند. این بدان معنا است که  مالیات بر ارزش افزوده نه تنها در کشورهای توسعه یافته قابلیت اجرا دارد، بلکه امکان پیاده سازی آن در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته نیز وجود دارد. با این وجود اکثر کشورهایی که به عنوان پیشرو در اجرای مالیات بر ارزش افزوده بوده‌اند، کشورهای توسعه یافته و اروپایی هستند و سایر کشورها تدریجا با مشاهده موفقیت کشورهای مذکور و آگاهی از مزایای مالیات بر ارزش افزوده آنرا در نظام مالیاتی خود معرفی کردند. در این ارتباط، مالیات بر ارزش افزوده در چند سال اخیر در کشورهایی مانند کنگو (2012)، لائوس (2009)، نیوئه (2009)، گویان (2007)، تاجیکستان (2007)، ایران (2008) و بوسنی (2006) و ... اجراء شده است.} 

^{کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده  به تفکیک سال اجراء}

ردیف	نام کشورها	سال اجراء	ردیف	نام کشورها	سال اجراء
1	برزیل	1964	46	دانمارک	1967
2	اوروگوئه	1972	47	آلمان	1968
3	آرژانتین	1974	48	فرانسه	1968
4	شیلی	1974	49	سوئد	1969
5	کره جنوبی	1977	50	هلند	1969
6	اکوادور	1981	51	لوکزامبورگ	1970
7	کامبودیا	1983	52	بلژیک	1971
8	اندونزی	1984	53	ایرلند	1972
9	تایوان	1986	54	اتریش	1973
10	نیوزیلند	1986	55	انگلیس	1973
11	بولیوی	1986	56	ایتالیا	1973
12	ژاپن	1989	57	اسپانیا	1986
13	پاکستان	1990	58	پرتغال	1986
14	بنگلادش	1991	59	یونان	1987
15	قزاقستان	1991	60	مجارستان	1988
16	پرو	1991	61	کنیا	1990
17	تایلند	1992	62	آذروس	1991
18	ازبکستان	1992	63	استونی	1991
19	فیجی	1992	64	بلاروس	1991
20	پاراگوئه	1992	65	بنین	1991
21	الجزایر	1992	66	مالی	1991
22	سنگاپور	1993	67	مصر	1991
23	ترکمنستان	1993	68	آذربایجان	1992
24	ونزوئلا	1993	69	قبرس	1992
25	چین	1994	70	ارمنستان	1993
26	ساموا	1994	71	جمهوری اسلواکی	1993
27	نپال	1997	72	جمهوری چک	1993
28	فیلیپین	1998	73	رومانی	1993
29	مغولستان	1998	74	لهستان	1993
30	وانواتو	1998	75	نیجریه	1993
31	کامبودیا	1999	76	بلغارستان	1994
32	ویتنام	1999	77	فنلاند	1994
33	قرقیزستان	1999	78	آلبانی	1995
34	استرالیا	2000	79	لتونی	1995
35	اردن	2001	80	مالت	1995
36	لبنان	2002	81	غنا	1998
37	سریلانکا	2002	82	کرواسی	1998
38	گینه نو	2004	83	اسلوانی	1999
39	هند	2005	84	کامرون	1999
40	تانگو	2005	85	چاد	2000
41	تاجیکستان	2007	86	سنگال	2001
42	گویان	2007	87	مالاوی	2002
43	ایران	2008	88	اتیوپی	2003
44	لائوس	2009	89	بوسنی	2006
45	نیوئه	2009	90	کنگو	2012

^{دفتر تحقیقات و سیاست های مالی معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی تحقیقی به مقایسه تطبیقی ساختار نرخ گذاری مالیات بر ارزش افزوده در ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا پرداخته است.}

^{در این گزارش به شیوه آغاز و پیشبرد این نوع مالیات در ایران و کشورهای اروپایی پرداخته شده است. طبق اعلام معاون اقتصادی وزارت اقتصاد، هنگام تدوین و تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران در سال 1387 نرخ استاندارد به صورت واحد و 3 درصد تعیین شد که در مقایسه با نرخ‌های موجود آن زمان در سایر کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده در پایین ترین حد قرار داشت. در قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی مقرر شد، نرخ مالیات برارزش افزوده از سال 1390 سالانه 1 واحد درصد افزایش یابد و در سال 1394 به 8 درصد برسد. علیرغم این پیش بینی، در قانون بودجه سال 1393، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 8 درصد تعیین شده است. آنطور که در قانون بودجه آمده است از این امسال یک درصد از این مالیات برای بخش سلامت هزینه می شود.}

^{بر اساس گزارش دفتر تحقیقات و سیاست های مالی وزارت اقتصاد، در 27 کشور عضو اتحایه اروپا در زمان معرفی مالیات مذکور، نرخ مالیات استاندارد به صورت واحد انتخاب شده بود. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در زمان معرفی در 19 درصد از کشورها (5 کشور از 27 کشور) بیشتر از 20 درصد، 41 درصد از آنها (11 کشور از 27 کشور) بین 15 الی 20 درصد، 19 درصد بین 10 الی 15 درصد و مابقی نرخ‌های 10 و کمتر از 10 درصد را اعمال کردند.}

^{متوسط نرخ مالیات بر ارزش افزوده در اتحادیه اروپا در سال 2014 معادل 21 درصد است. در این ارتباط در 7 کشور، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 21 درصد، در 10 کشور نرخ‌ها بالاتر از 21 درصد و در 10 کشور نیز نرخ‌ها پایین‌تر از 21 است.}

^{طبق این گزارش، در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران، نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد تعریف نشده است. این در حالی است که در اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا (19 کشور از 27)، نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد نیز وجود دارد.}

^{تحقیقات معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد نشان می دهد که در سال 2014 از بین 27 کشور فقط دانمارک نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد را بکار نمی‌گیرد. میزان نرخ ترجیحی در کشورهای مذکور بین 5 درصد (قبرس، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالت و رومانی) و  18 درصد (مجارستان) قرار دارد. علاوه براین، در برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا شامل استونی، فرانسه، لوکزامبورگ، ایتالیا و ایرلند نرخ های بسیار کمتر از نرخ استاندارد نیز تعریف شده است که ساختار این نرخ ها به صورت واحد و در دامنه 2.1 الی 4.8 قرار دارند. طبق اعلام معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد، نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد در کشورهای عضو اتحادیه اروپا براساس ساختار تک نرخی یا چندنرخی وضع می‌شود. به همین دلیل در زمان معرفی مالیات بر ارزش افزوده اکثر کشورها ساختار واحد را برگزیدند و تنها در کشورهای یونان، ایرلند، مجارستان، فنلاند و سوئد ساختار دوگانه معرفی شد. این در حالی است که در سال 2014 ساختارهای چندگانه برای اعمال نرخ‌های مذکور از مقبولیت بیشتری برخوردار شد و در 14 کشور (بیش از50 درصد از کشورها) از نرخ‌های دوگانه و در 3 کشور از نرخهای سه گانه استفاده شده است.}

^{جدول نرخ مالیات بر ارزش افزوده در اتحادیه اروپا (درصد)}

ردیف	کشور	سال معرفی مالیات بر ارزش افزوده	نرخ های مالیات بر ارزش افزوده
			در زمان معرفی	در سال 2014
1	بلژیک	1971	18	21
2	بلغارستان	1994	18	20
3	جمهوری چک	1993	23	21
4	دانمارک	1967	10	25
5	آلمان	1968	10	19
6	استونی	1991	10	20
7	یونان	1987	18	23
8	اسپانیا	1986	12	21
9	فرانسه	1968	16.66	20
10	ایرلند	1972	16.37	23
11	ایتالیا	1973	12	21
12	قبرس	1992	5	19
13	لتونی	1995	18	21
14	لیتوانیا	1994	18	21
15	لوکزامبورگ	1970	8	15
16	مجارستان	1988	25	23
17	مالت	1995	15	18
18	هلند	1969	12	21
19	اتریش	1973	16	20
20	لهستان	1993	22	23
21	پرتغال	1986	16	23
22	رومانی	1993	18	24
23	اسلوانی	1999	19	22
24	جمهوری اسلواکی	1993	23	20
25	فنلاند	1994	22	24
26	سوئد	1969	11.11	25
27	انگلیس	1973	10	20
متوسط		-	-	21.2

³⁵³⁵