قیمت نفت آرام آرام به صورت موذیانه ای پایین می آید و کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی مانند ایران و روسیه باید بیش از گذشته با احتیاط و طمأنینه حرکت کنند. در پشت پرده توافق شیوخ عرب با کشورهای غربی برای کاهش قیمت جهانی نفت، حالا همه نگاه های کارشناسان داخلی به بودجه سال آینده است و گمانه زنی ها حسابی داغ است.

در حالی که قیمت هر بشکه نفت در بودجه سال آینده حدود ۷۰ دلار تخمین زده شده اما در روزهای گذشته قیمت نفت به هر بشکه ۵۷ دلار هم رسید. اوضاع از چه قرار است و با این حساب وضعیت بودجه سال آینده به چه سمت و سویی خواهد رفت؟

برخی کارشناسان و مسئولان مانند رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس اعتقاد دارند کاهش قیمت نفت چندان نگران کننده نیست و با کاهش ۱۰ دلاری قیمت نفت مشکلی در بودجه سال آینده به وجود نمی آید.

از طرف دیگر برخی کارشناسان اقتصادی مانند حسین راغفر معتقد هستند درآمد نفتی در بودجه ۹۴ حرف اول را می زند و باید وابستگی ها به نفت کاهش پیدا کند.

در گفتگویی با کارشناسان اقتصادی به بررسی این موضوع پرداخته ایم و مروری بر قیمت نفت در ادوار مختلف داشته داریم.

 

حسن مرادی، قیمت نفت افزایش پیدا می کند

 

دکتر حسن مرادی، کارشناس انرژی از جمله کارشناسانی است که اعتقاد دارد نگرانی بابت بودجه سال آینده وجود ندارد و قیمت نفت افزایش پیدا خواهد کرد. او در این رابطه می گوید: «در حال حاضر دلایل مختلفی از جمله دلایل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... باعث شده اند قیمت نفت با روندکاهشی روبرو شود.»

 

 

او اعتقاد دارد با نزدیک شدن به فصل سرما روند افزایشی قیمت نفت به زودی آغاز خواهد شد و همچنین مسائل سیاسی و منطقه ای هم پایدار نخواهند ماند. مرادی استفاده از صندوق ذخیره ارزی را یکی از راه حل های عبور از این افت قیمت ها می داند و توضیح می دهد: «قیمت نفت افزایش پیدا خواهد کرد و نگرانی بابت بودجه سال آینده وجود ندارد و نیازی به بازنگری نیست. راه حل کوتاه مدت آن است که دولت از صندوق ذخیره ارزی این کسری های بودجه خود را جبران کند تا وقفه ای در بودجه و کارهای عمرانی کشور ایجاد نشود.»

 

رییس کمیسیون بودجه:

 

کاهش ۱۰ دلاری نگران کننده نست

 

غلامرضا تاج گردون، رییس کمیسیون برنامه و بودجه وم محاسبات مجلس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران، با بیان اینکه دولت بودجه معقولی را برای سال ۹۴ در نظر گرفته است، گفت: «بعد از بررسی کلیات بودجه اکثر نمایندگان اذعان داشتند که دولت در شرایط فعلی بودجه منطقی را برای سال ۹۴ در نظر گرفته است. افت قیمت جهانی نفت تنها متوجه کشورمان نبوده و برای دیگر کشورهای صادرکننده نفت مسائلی را به وجود خواهد آورد. ما در اقتصاد خود نفت را با قیمت بشکه ای ۸ یا ۱۰ دلار هم داشته ایم و به وسیله آن کشور را اداره کرده ایم اما امروز با بررسی بودجه در مجلس برای ۱۵ ماه آینده تصمیم گیری می کنیم؛ پس تمامی متغیرها را در تعیین قیمت نفت در بودجه سال ۹۴ مد نظر قرار خواهیم داد.

 

اگر قیمت جهانی نفت به بشکه ای ۶۰ دلار هم برسد، دولت می تواند با مکانیسم تخفیف عمل کرده و مسلما مشکلی برای بودجه پیش نخواهد آمد. نفت تنها ۳۰ درصد از میزان بودجه را به خود اختصاص می دهد و کاهش ۱۰ دلاری قیمت نفت تنها یک هفتم از آن ۳۰ درصد قیمت نفت در بودجه خواهد بود که رقم بزرگی نیست تا موجب ترس ما شود. از ۲۱۰ هزار میلیارد تومان بودجه سال ۹۴ تنها ۷۳ هزار میلیارد تومان آن یعنی ۳۰ درصد از بودجه تنها به پول نفت اختصاص دارد پس آسیب جدی به ما نخواهد رسید که غرب بخواهد فکر کند می تواند نظام جمهوری اسلامی را فلج کرده تا در مذاکرات هسته ای از آن سود ببرد.»

 

راغفر: دولت با مشکل بودجه روبرو می شود

 

دکتر حسین راغفر اقتصاددان و کارشناس اقتصادی نسبت به بودجه سال آینده چندان خوشبین نیست و معتقد است که قیمت نفت در سال آینده کاهش پیدا می کند و بودجهع با مشکل روبرو خواهد شد. او در این رابطه می گوید: «بودجه سال ۹۴ باز هم وابسته به نفت است و تغییر خاصی در روند بودجه نویسی مشاهده نشده است. منبع تامین کننده اصلی بودجه نفت است و با این روند وابستگی اقتصادی کشور به درآمدهای نفتی در سال آینده هم ادامه خواهد داشت. در سال آینده با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی روبرو می شود و بودجه با کسری مواجه خواهد شد.»

 

این کارشناس اقتصادی چند راه حل برای کاهش وابستگی بودجه به نفت مطرح می کند که توجه به صندوق ذخیره ارزی و ساماندهی مالیات ها در کشور را دو پارامتر مهم در تحقق این اتفاق می داند. راغفر در این باره توضیح می دهد: «قرار بود برای مقابله با نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی، صندوق ارزی کشور راه اندازی و مورد استفاده قرار گیرد اما به دلیل وابستگی دولت ها به درآمدهای نفتی این صندوق هم برخلاف اهداف اولیه شکل گیری آن، مورد کم توجهی قرار گرفت. در کشور ظرفیت مناسبی برای دریافت مالیات بر عایدی سرمایه وجود دارد اما مسئولان به آن اهمیت نمی دهند. این نوع مالیات یکی از روش های مناسب برای افزایش درآمدهای دولت است و در همه جای دنیا وجود دارد.»

 

* قیمت هر بشکه نفت در سال های مختلف

 

دوران جنگ؛ هر بشکه ۲۳ دلار

 

در این دوره به طور میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران برابر ۲۳.۵۳ دلار بود و قیمت نفت طی این سال ها بین ۱۲ تا ۳۳دلار گردش کرد. در هشت سال دوران جنگ قیمت نفت کم و کمتر شد. در سال ۱۳۶۰، هر بشکه نفت ایران بیش از ۳۳ دلار، در سال ۱۳۶۱ هر بشکه بیش از ۳۰ دلار، در سال ۶۲ هر بشکه نفت ایران بیش از ۲۸ دلار، در سال ۶۳ هر بشکه نفت کشورمان نزدیک ۲۷ دلار، در سال ۶۴ هر بشکه نفت ایران ۲۶ دلار فروخته شد.

 

درآمد نفتی در هشت سال: ۱۰۲.۷۲ میلیارد دلار

 

دولت هاشمی رفسنجانی: هر بشکه ۱۷ دلار

 

در دولت سازندگی هم قیمت هر بشکه نفت فراز و نشیب های فراوانی را به خود دید و قیمت نفت در این هشت سال به طور میانگین ۱۷ دلار بود. بالاترین قیمت نفت ایران طی این دوره در سال ۱۳۶۹ هر بشکه برابر با ۲۱ دلار و پایین ترین در سال ۱۳۷۳ هر بشکه برابر با ۱۵ دلار بود. قیمت هر بشکه نفت ایران طی این هشت سال از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ به ترتیب: ۱۶.۰۴، ۲۰.۶۴، ۱۷.۳۴، ۱۷.۱۷، ۱۵.۰۶، ۱۴.۸۴، ۱۶.۱۷ و ۱۹.۰۳ دلار بود.

 

درآمد نفتی کشور در هشت سال: ۱۲۳ میلیارد و ۶۰ میلیون دلار

 

دولت خاتمی: هر بشکه ۲۲ دلار

 

در سال های ابتدایی روی کار آمدن دولت سید محمد خاتمی قیمت نفت با کاهش شدیدی روبرو بود و حتی به ۱۲ دلار هم رسید. این روند اما آرام آرام روند صعودی به خود گرفت و میانگین قیمت هر بشکه نفت ایران در این دوره برابر با ۲۲.۷۶ دلار بود. قیمت هر بشکه نفت ایران طی سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ به ترتیب برابر: ۱۸.۲۴، ۱۱.۹۷، ۱۷.۲۵، ۲۶.۷۵، ۲۲.۹، ۲۳.۵۲، ۲۶.۸۹ و ۳۴.۶ دلار برای هر بشکه بوده است.

 

درآمد نفتی کشور در هشت سال: ۲۰۶.۲۷ میلیارد دلار

 

دولت احمدی نژاد: هر بشکه ۸۰ دلار

 

در دولت نهم و دهم قیمت نفت به بالاترین میزان خود رسید و یک رکوردشکنی بزرگ در تاریخ ثبت کرد. قیمت نفت در دوران احمدی نژاد با افزایش ملایم روبرو شد و در اواخر دولت دهم به قیمت ۱۱۰ دلار رسید. میانگین قیمت هر بشکه نفت در دولت احمدی نژاد حدود ۸۰ دلار محاسبه شده است. قیمت هر بشکه نفت ایران طی این هشت سال، از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ به ترتیب برابر: ۵۰.۶۶، ۶۰، ۶۹.۳، ۹۴.۶۶، ۷۶.۶۱، ۱۱۰، ۹۵، ۹۰.

 

درامد نفتی کشور در هشت سال: ۵۷۸ میلیارد دلار