تدبیر برای بحران کسری بودجه
دولت بودجه سال 94 را با نفت 70 دلاری تنظیم کرده است و حالا میزان زیادی از این بودجه پیش از تصویب آن با کسری مواجه شده است چرا که قیمت نفت در بازار به حدود 45 دلار رسیده است که بسیار کمتر از پیشبینیهای دولت در این حوزه است.
از آنجا که بودجه مبنای هزینهکرد دولت طی یک سال قرار میگیرد و بودجه نوشته شده باید اجرایی شود بنابراین به نظر میرسد در شرایط فعلی، بهتر است که که بودجه دوبارهنویسی شده و دولت در قالب متممی برخی از هزینهای غیرضرور خود را حذف کند تا با کسری کمتری مواجه شود.
دولت برای جبران کسری خود میتواند به راهحلهایی برای کسب درآمد بیندیشد که از جمله آن افزایش درآمد مالیاتی در بودجه و اتخاذ راه و روشهای برای اخذ مالیات و جلوگیری از فرارهای مالیاتی است.
همچنین در این شرایط بهتر است که از واردات کالاهای غیرضرور به کشور نیز خودداری شود تا ارز به راحتی از کشور خارج نشود چرا که با کاهش قیمت نفت، ارز دریافتی بانک مرکزی کاهش مییابد و به طور حتم با کاهش واردات غیرضرور، میزان دلاری که بانک مرکزی نیز پرداخت میکند، کاهش خواهد یافت و تعادل بیشتری میان دخل و خرج بانک مرکزی ایجاد میشود.
همچنین کاهش هزینههای دولت و کم کردن از بودجه جاری میتواند بسیار تاثیرگذار باشد؛ بهعنوان مثال پراخت یارانه نقدی بهصورت ماهیانه بار سنگینی بر دوش دولت به حساب میآید. در شرایطی که بسیاری از ثروتمندان نیز حاضر به انصراف دادن از یارانه نیستند، اگر دولت، خود اقدام به حذف پرداخت یارانهها کند میتواند تا حد زیادی، هزینههای جاری خود را کاهش دهد و پس از آن خود با شناسایی کردن خانوادههای نیازمند به یارانه، آنها را تحت پوشش یارانه قرار دهند.
در این میان، یکی دیگر از روشهایی که دولت میتواند برای اخذ درآمد به آن اتکا کند، متوسل شدن به روشهای کسب درآمد ناگهانی از راه چاپ اسکناس است که البته تبعات منفی فراوانی خواهد داشت و تورم را افزایش میدهد. ممکن است در برههای از زمان چاپ پول، مشکل دولت را حل کند اما باید توجه داشت که قیمتها بسیار زود بالا میروند و حتی با گذر از بحران نیز به دلیل اینکه قیمتها چسبندگی رو به بالا دارند، پایین آمدن قیمتها بسیار سخت و زمانبر خواهد بود.
با چنین شرایطی به نظر میرسد که بهترن حالت آن است که تمام اعضای جامعه مانند یک خانواده بزرگ رفتار کنند تا این مرحله نیز به سلامت طی شود.
پرواضح است که اگر دولت نتواند ار منابع درآمدی دیگر مانند افزایش دریافتی مالیات استفاده کند به طور حتم بودجه عمرانی برای جبران کسری بودجه جاری کاهش خواهد یافت چرا که هزینههای ضروری دولت و حقوق کارمندان دولت باید به نحوی تامین شود.
البته تمام موارد عنوان شده بستگی به قیمت نفت و میزان فروش آن از سوی دولت دارد و نکته آنجاست که در شرایط فعلی پیش بینی آینده بازار نفت بسیار دشوار است و بهتر است دولت خود را برای شرایط کسری بودجه آماده کند.