نساجی ایران قربانی ترکیه
حسین حقگو
بنیه تولید در ایران به‌شدت ضعیف شده است. پیکره‌یی که اگر امروز به زحمت سرپا ایستاده و قامت راست کرده است، به امید آینده‌یی است بهتر از امروز.
1- اما اگر آینده هم همچون گذشته سال‌های اخیر رقم خورد آنگاه این تن رنجور چگونه باقی بماند؟ قصه، قصه پرغصه نساجی و پوشاک است. صنعتی که سابقه چند هزار ساله در کشورمان دارد و یک قرن است که صنعتی شده است. صنعتی که روزگاری نه‌چندان دور با برندهای معتبر و بنگاه‌های بزرگ، از پایه‌های اقتصاد مولد کشور بوده است. صنعتی که امروز نیز باوجود بسیاری نامهربانی‌ها و هجوم بی‌امان کالاهای قاچاق و غیرقاچاق وارداتی همچنان خدمتگزار اقتصاد ملی کشور است و جمعیتی حدود 300هزار نفری در آن به‌طور مستقیم مشغول کارند. صنعتی که 9700واحد رسمی دارای پروانه در آن فعالند و 11درصد ارزش افزوده صنعت کشور را به خود اختصاص داده است. حجم سرمایه‌گذاری در این صنعت را حدود 70هزار میلیارد تومان تخمین می‌زنند که 5درصد کل سرمایه‌گذاری صنعتی کشور است. سهم این صنعت در تولید ناخالص داخلی حدود 3درصد ارزیابی می‌شود و ارزش تولید آن در سال گذشته، 4میلیارد و ارزش صادرات این صنعت در همین سال حدود 1.7میلیارد دلار بوده است. سرانه مصرف پوشاک ایران حدود 200دلار برآورد می‌شود که باتوجه به جمعیت 75میلیون نفری ایران، ارزش بازار پوشاک کشور حدود 15میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. آنچه در این صنعت جلب‌توجه می‌کند حضور 90درصدی بخش خصوصی در آن است. این همه گفته شد تا به شرح قصه‌یی بپردازد که قرار است در روزها و ماه‌های آتی آغاز شود و این صنعت اصیل و استراتژیک را با چالشی دیگر مواجه کند؛ رودرو قرار گرفتن با پوشاک ترکیه.
2- براساس تفاهمنامه‌یی که در مرداد سال‌جاری بین نمایشگاه بین‌المللی کشورمان با اتاق بازرگانی استانبول ترکیه به امضا رسید، مقرر شد در زمستان سال‌جاری نمایشگاهی از پوشاک ترکیه در کشورمان برگزار شود. این اتفاق و تفاهم، قرار است طی دو هفته آتی در تهران واقع شود و شاهد حضور برندهای پوشاک ترکیه در گستره وسیعی در تهران باشیم. فصل و زمانی که بهترین زمان خرید لباس و پوشاک ازسوی خانوارهای ایرانی برای ایام عید خواهد بود.
ترکیه کشوری بسیار صاحبنام در حوزه پوشاک است؛ به‌طوری که بزرگ‌ترین بخش صنعتی اشتغال‌زایی این کشور محسوب می‌شود. 6.2درصد تولیدات صنعتی، 15درصد اشتغال و 11.3درصد از کل درآمد صادراتی ترکیه در انحصار بخش پوشاک این کشور است و صادرات نساجی و پوشاک این کشور حدود 30میلیارد دلار برآورد می‌شود. رقمی که قرار است برای سال 2023 به 75میلیارد دلار بالغ شود.
حال قرار است نساجی کشورمان در داخل ایران میزبان چنین رقیب قدرتمندی باشد، آن‌هم با تعرفه ترجیحی. چراکه طبق توافقنامه امضا شده بین دو کشور ایران و ترکیه، 265قلم کالای طرفین مشمول تعرفه‌های پایین‌تر 20 تا 50درصد خواهند شد که بخش بزرگی از کالاهای ترک را محصولات نساجی و پوشاک این کشور تشکیل می‌دهند. بدین ترتیب با تخفیف تعرفه‌یی حدود 40درصدی برقرار شده پوشاک ترک می‌توانند با تعرفه 160درصدی در کشورمان حضور داشته باشند. رقمی که البته تعرفه کمی نیست و نمی‌توان آن را ناعادلانه دانست.
اما مشکل در این سوی میدان و در داخل کشور است. سوال این است که چرا ترک‌ها توانسته‌اند باوجود قدمت کمتر از کشورمان در صنعت پوشاک چنین رشد خیره‌کننده‌یی داشته باشند و با حضور خود حتی با تعرفه 160درصدی تولیدکنندگان پوشاک و نساجی کشورمان را دچار بیم و هراس کنند؟ چرا طی تمامی این سال‌ها نتوانستیم صنعت مهم و استراتژیک نساجی و پوشاک را به‌گونه‌یی تقویت کنیم که به وضعیت غیررقابتی امروز دچار نشود؟ و اینکه چگونه می‌توانیم شرایطی را فراهم آوریم که هم در مسیر تحقق بازار آزاد و رقابتی باشد که باید گفتمان اصلی اقتصاد کشور در آینده شود و هم با حضور پرقدرت پوشاک ترک، حیات نصفه و نیمه صنعت نساجی کشور بیش از این ضربه نخورد؟
شاید راه‌حل آن باشد که فضا را به‌گونه‌یی ترتیب دهیم تا امکان همکاری مشترک فعالان نساجی و پوشاک دو کشور در تولید و عرضه فراهم شود. پیشنهاد‌های بهتر برای حل این مساله و رقابتی شدن این صنعت کلیدی را باید از زبان فعالان و تشکل‌های نساجی و پوشاک که آگاهان و دلسوزان بسیاری در آنها حضور دارند، شنید. امری که ماده3 قانون بهبود فضای کسب‌وکار، دولت را موظف به لحاظ کردن نظر تشکل‌ها در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌ها کرده است.
