نفت تقریبا اهمیت خود را در اقتصاد ایران از دست داده است
استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه نفت تقریبا اهمیت خود را در اقتصاد ایران از دست داده است، گفت: یک میلیون بشکه نفت ما در مقایسه با 80 میلیون بشکه نفت صادراتی کشورهای صادرکننده، بسیار ناچیز و حدود 2 درصد است و از این منظر، جایگاه جهانی ما در حوزه نفت نیز کمرنگ شده است.
میثم موسایی افزود: حدود یک میلیون بشکه نفتی که هم اکنون صادر می کنیم، نصف سهیمه ای است که قبلا صادر می کردیم و درآمدهای ارزی دولت که از بخش نفت حاصل می شد نیز تقریبا به یک چهارم قب کاهش یافته است.
وی یادآور شد: این درآمد ارزی نیز به دلیل تحریم ها مستقیم در اختیار دولت قرار نمی گیرد بلکه بخش ناچیزی از آن که براساس توافق بین ایران و 6 قدرت جهانی صورت گرفته و کمتر از یک میلیارد دلار در ماه است، در اختیار ایران قرار داده می شود.
رییس انجمن علمی اقتصاد اسلامی ایران افزود: بقیه درآمد ارزی نیز یا در کشورهای دیگر بلوکه شده و یا به کالاهای غیرضرور تبدیل شده و وارد کشور می شود؛ یعنی در قالب مقررات پایاپای، نفت ایران به هند و چین صادر می شود و یکسری کالاهای مصرفی و با کیفیت بسیار پایین وارد می شود.
وی تاکید کرد: تحت این شرایط عملا بالا یا پایین بودن قیمت نفت، تاثیر مهمی در اقتصاد کشور نخواهد داشت و حتی اگر بتوانیم صادرات این محصول را افزایش دهیم و درآمد بیشتری کسب کنیم، باز هم به دلیل تحریم ها، بعید است بتوانیم صادرات نفت داشته باشیم.
این پژوهشگر برجسته افزود: از طرفی به نظر نمی رسد در کوتاه مدت قیمت نفت با تغییر خاصی همراه شود و یا توافقی بین ایران و کشورهای قدرتمند صورت گیرد؛ ضمن آنکه اگر توافقی هم صورت گیرد، ساختار تحریم ها به زودی از بین نمی رود تا بتوانیم صادرات نفت داشته باشیم، به عبارت دیگر؛ به دلیل عرضه مازاد نفتی که در بازارهای جهانی وجود دارد، عملا امکان افزایش صادرات برای ما وجود ندارد.
وی افزود: اقتصاد ما تاکنون وابسته به این ثروت عظیم ملی بوده و دست دولت نیز به دلیل در اختیار داشتن آن، برای خیلی از مخارج باز بوده و هم اکنون تا حدودی بسته شده است؛ به همین دلیل در شرایط فعلی دولت باید بنای خود را بر اقتصاد بدون نفت بگذارد و بدون وابستگی به بودجه این محصول کشور را اداره کند.
این استاد اقتصاد تاکید کرد: این فرصتی است که کشورهای دیگر برای ما ایجاد کرده اند البته ما باید خودمان را برای یک چنین روزی آماده می کردیم و معنای اقتصاد مقاومتی هم همین است اما دولت ها همیشه به دنبال حل مشکلات روزمره اقتصادی بوده اند و کمتر به موضوعات ساختاری اقتصاد توجه داشته اند.
وی افزود: البته اصلاح ساختار اقتصادی کمی سخت اما امکان پذیر است و پیش بینی آینده قیمت نفت و بازار این محصول بیانگر این است که ما باید به سمت حذف درآمدی ارزی نفت برای سال آینده برویم چرا که این پیش بینی چشم انداز روشنی را به ما نوید نمی دهد.
به اعتقاد موسایی؛ همه پذیرفته اند که باید از اقتصاد نفتی عبور کنیم اما چگونگی انجام آن کمتر مورد توجه قرار گرفته از این رو باید همه راهکارها به صورت دقیق و روشن در قالب یک نقشه راه ارایه شود که مهم ترین آن اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی است.
وی افزود: ایران براساس راهبرد اقتصاد مقاومتی؛ علاوه بر مصون سازی کشور در مقابل تحریم ها، باید به سمت ارتقاء توان اقتصادی حرکت کند که مهمترین آن، کاهش هزینه های غیرضرور دولت به ویژه مربوط به بسیاری از سازمانها و تشکیلاتی است که بازدهی مشخصی در اقتصاد ندارند.
این اقتصاددان تصریح کرد: بسیاری از دستگاهها به ویژه برخی از دستگاههای فرهنگی که قرار بود با بودجه مردمی اداره شوند، از بودجه دولت ارتزاق می کنند؛ البته بودجه این دستگاهها قابل تقلیل است اما دولت، بودجه آنها را در لایحه بودجه افزایش داده در حالیکه شرایط فعلی اقتصاد ایجاب می کند که بودجه این دستگاهها یا کاهش یابد و یا حداقل افزایش پیدا نکند.
وی ادامه داد: افزایش بودجه دستگاههایی که بازده اقتصادی ندارند، جز ایجاد یک رانت بزرگ برای عده ای که سفره پهن کرده اند، نتیجه دیگری نداشته است؛ از این رو چه نفت در اقتصاد ایران باشد و چه نباشد، باید تغییر ساختار اقتصادی را از این نقطه آغاز کند.
لازم به ذکر است؛ با کاهش جهانی قیمت نفت به حدود 50 دلار، مجلس طرحی الحاقی در دست بررسی دارد که در صورت تصویب نهایی، وابستگی دولت به بودجه نفت کاسته می شود.
علی طیب نیا وزیر اقتصاد نیز در دیدار با مراجع تقلید قم، از کاهش یکباره قیمت نفت به عنوان جنگی تمام عیار و بدتر از جنگ تحمیلی یاد کرد و افزود: برای جبران کاهش درآمدهای نفتی نیازمند اراده جدی همگان و انجام هماهنگی های لازم هستیم.
وی بدون مقایسه این جنگ با جنگ تحریم ها که سال هاست مشکلات جدی برای کشور ایجاد کرده است، گفت: در حال مدیریت تحریم ها هستیم و در صورت اصلاح بودجه 94 تغییرات جدی در بودجه ها و هزینه ها صورت خواهد گرفت.
