سال سیاه برای نفت به پایان رسید/ دکل ها از کار می افتند
قیمت نفت در سال 93 شرایط کمنظیری را سپری کرد. در میانههای سال بود که زلزله نفتی در جهان روی داد تا بازاری که به ثبات نسبی در روی نفت بالای 100 دلار رسیده بود، به یکباره فرو بریزد و شرایط جدیدی را پیش روی خریداران و فروشندگان طلای سیاه قرار دهد. نوزدهم شهریورماه بود که بعد از حدود 17 ماه، بهای نفت به زیر 100 دلار سقوط کرد. پیش از آن یک بار در فروردین 92 به طور مقطعی بهای نفت به کانال 99 دلار وارد شد و بار دیگر به محدوده بالای 100 دلار بازگشته بود. این بار اما سقوط قیمت نفت پشتوانه قویتری داشت. بعد از ورود داعش به عراق و بحرانهای سیاسی در این کشور بهای نفت رکوردد 115 دلار در هر بشکه را در دوم تیرماه سال 93 به ثبت رسانده بود اما خیلی زود ورق برگشت تا رکورد سقوط قیمت نیز در همین سال به ثبت برسد تا جایی که هر بشکه نفت برنت دریای شمال تا کمترین قیمت طی 5 سال و نیم اخیر نیز پیش رفت. قیمت نفت در 23 دی ماه 93 به 46 دلار رسید تا نازلترین قیمت خود را در یک دوره 5 سال و نیمه تجربه کرده باشد. پس از آن البته اندکی اوضاع بازار بهبود یافت تا در اواخر بهمن ماه سال 93 قیمت 63 دلاری برای نفت به ثبت برسد اما با این وجود میتوان کاهش 40 درصدی قیمت نفت را در سال 93 برآورد کرد.
برای سقوط قیمت نفت در سالی که چندین رخداد به نفع افزایش در جهان رخ داد، دلایل متفاوتی اعلام شده است. در این سال عملیات تروریستی در منطقه و در کشور عراق به عنوان یک کشور نفتی از سوی گروهک داعش به اوج خود رسید. از سوی دیگر در کشوری که بزرگترین صادرکننده نفت جهان است، پادشاه از دنیا رفت اما این رخدادها نتوانست بازار نفت را از سیاه چال خارج سازد. شاید به دلیل پشتوانه سیاسی کاهش قیمت نفت بود که هیچ رویدادی نتوانست با آن مقابله کند. رویدادهای سیاسی میان روسیه و اوکراین و همچنین رودرروی قدرتهای جهان با ایران در مذاکرات هستهای، دلیلی برای فشار آمریکا و چند کشور دیگر به ایران و روسیه عنوان شده است. نه فقط تحلیل گران که سیاستمداران ایرانی و روسی صراحتا اعلام کردند که آمریکا و عربستان با همکاری یکدیگر این توطئه نفتی را ترتیب دادند تا به روسیه و ایران به عنوان کشورهای بزرگ صادرکننده نفت فشار وارد کنند. این موضوع از سوی تحلیلگران غربی نیز مورد تایید قرار گرفت و نشانههایی از آن نیز عنوان شد تا مشخص شود این بار بازار نفت به غیر از مسائل اقتصادی، دنبالهرو سیاستبازان شده است.
تحلیلگران اقتصادی اما به غیر از تاثیر رویدادهای سیاسی به برخی دلایل اقتصادی را برای کاهش قیمت نفت ذکر کرده اند که افزایش عرضه مهمترین آن است. افزایش تولید نفت در آمریکا و پیشبینی رشد تولید طلای سیاه در این کشور یکی از اصلیترین دلایل اقتصادی برای کاهش قیمت نفت بوده است. در آذرماه سال جاری و درست یک هفته پس از انکه سرنوشت مذاکرات هستهای ایران به تمدید دچار شد، نشست اعضای اوپک برای تعیین سرنوشت عرضه نفت توسط اعضای اوپک برگزار شد اما لابی عربستان برای عدم کاهش تولید و عرضه اوپک موجب شد تا این پیان به بازار مخابره شود و قیمت نفت با سرعت بیشتری تنزل کند. در این شرایط بود که بهای نفت به کانال 40 دلار وارد شد و برخی تحلیلها از 20 دلاری شدن بهای نفت ارائه شد. بعد از این رویداد اما اندکی شرایط تغییر کرد. رفته رفته اخباری منتشر شد که نشان از کاهش سرمایهگذاری بر روی نفت در کشورهای غربی و آمریکایی داشت. از کار افتادن بیش تر 94 دکل نفتی در آمریکا در یک مقطع و پس از آن کاهش سرمایهگذاری بر روی نفت شیل به دلیل کاهش صرفه اقتصادی، موجب شد تا بازار نفت اندکی احیا شود و محدوده قیمتی خود را به کانال 50 دلار و حتی 60 دلار منتقل کند. این موضوع باعث شد تا دبیرکل اوپک نیز به پیشبنی نفت 200 دلاری دست بزند. البدری اعلام کرد که با روند کاهش تولید نفت شیل و افزایش تقاضا در سالهای آینده، قیمت نفت افزایش خواهد یافت. با این وجود در شرایط فعلی پیشی گرفتن ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه ای عرضه از تقاضای نفت در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۵ میلادی، خطر تولید نفت از ذخایر نا متعارف و شیل اویلها، عدم همگرایی بین اعضای اوپک و تخفیفهای گاه و بیگاه برخی از کشورهای عربی برای فروش نفت خود کماکان بازارهای طلای سیاه را در چهار گوشه جهان تهدید میکند.
دکلهایی که از کار میافتند
با کاهش قیمت نفت دکلهای حفاری آمریکا که دیگر کار با قیمت پایین نفت را مقرون به صرفه نمیبینند یکییکی فعالیت خود را متوقف میکنند، تنها در هفته اول اسفندماه ۳۷ دکل حفاری آمریکا از گردونه فعالیت خارج شد. پیش از آن در یک نوبت 94 دکل و در نوبت دیگر 83 دکل نفتی از کار ایستاده بودند. آمارهای منتشر شده در رسانههای غربی نشان می دهد که از اکتبر تا فوریه تعداد دکلهای حفاری آمریکا 37 درصد کاهش یافته است. کاهش تعداد دکلهای حفاری به دلیل افت 50 درصدی قیمت از زمان تابستان گذشته تاکنون است که فعالیت را برای دکلهای حفاری غیراقتصادی کرده و به همین دلیل آنها یکی پس از دیگری از گردونه فعالیت خارج میشوند. بر اساس این گزارش همچنین تعداد دکلهای حفاری گاز هم در این کشور طی هفته اول اسفندماه یعنی هفته سوم ماه ففوریه با افت 11 درصد به 289 دکل رسید که در مقایسه با سال گذشته هم افت 15.5 درصدی داشته است. شرکتهای نفتی و خدماتی اعلام کردند با کاهش قیمت نفت حجم حفاریها و اکتشافات به شدت کاهش یافته است. شرکت بیکر هوگز میزان دکلهای حفاری نفتی را در جهان از سال 1944 رصد میکند و آمارهای آن برای صنایع حفاری بسیار با ارزش است. بسیاری کارشناسان معتقدند با توقف فعالیت دکلهای حفاری بویژه در حوزه استخراج نفت شیل ، روند صعودی قیمت نفت دوباره شروع میشود. با توجه به هزینه استخراج بالا در نفت شیل، تعداد دکلهایی که فعالیت آنها متوقف شده است در این حوزه بیشتر است.