آیا سازمان احیا می شود؟/از نفس انداختن سازمانی که برنامه های توسعه را به نگارش درآورد

^{از زمانی که محمد باقر نوبخت نماینده ادوار مجلس و دوست و یاور حسن روحانی و نزدیکترین فرد به حلقه ریاست جمهوری ، زمامدار و سکاندار سازمان منحله  مدیریت و برنامه ریزی شد ،امید می رفت که احیایی در خور این سازمان، اتفاق افتد. چرا که بنا به گفته وی شاید بتوان معدود اداره دولتی در دنیا را سراغ گرفت که شعار انتخاباتی رییس جمهورش، احیای آن باشد و این نشان از جایگاه و اهمیت سازمان مدیریت و برنامه ریزی در ایران دارد. سازمانی که در سال 1320 برای مدیریت بهتر درآمدهای نفتی در کشور تاسیس شد و مقرر شد برنامه های توسعه ای برای کشور به نگارش درآورد و به صورت جامع ،وظیفه مهم توسعه در کشور راعهده دار شود.}

^{این سازمان با چنین وظیفه سنگینی به کار خود ادامه داد. هفت برنامه عمرانی در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی وپنج برنامه بعد از پیروزی انقلاب را در کارنامه کاری خود ثبت نمود. به جز برنامه های اول و دوم بعد از انقلاب که کشور دوران جنگ را سپری می کرد و تمام منابع کشور، صرف برنامه نظامی شد، برنامه سوم توسعه نقطه عطفی در تدوین و اجرای برنامه های توسعه در کشور بود .}

^{برنامه ای که توانست تا میزان 80 درصد از اهداف تدوین شده را محقق کند و ایران را به مرحله تازه ای از توسعه وارد کند . در واقع برنامه ای بود برای توسعه همه جانبه کشور پس از 8 سال دفاع مقدس  و الحق موفق بود .}

^{با اینحال حلاوت این پیروزی دیری نپایید. نوبت به نگارش برنامه چهارم توسعه رسید.برنامه ای که با اهداف و آرمانهای بالاتر و بزرگتر و با پشتوانه ای به نام چشم انداز 20 ساله کشور که به تایید مقام معظم رهبری رسیده بود می رفت تا ایران را به کشوری توسعه یافته ،برخوردار از توان بالای فناوری و علمی، سرآمد در منطقه و با محوریت اقتصاد مبتنی بر دانایی تبدیل کند ولی  در آستانه اجرا ، دولت دچار تغییر و تحولات اساسی شد . رییس دولت وقت اعتقادی به این برنامه نداشت و اهداف آن را کوچک شمرد و وقعی به آن ننهاد. برنامه چهارم توسعه به محاق رفت و در عمل ، اجرایی نشد . نه تنها برنامه مذکور کنار گذاشته شد بلکه طی اقدامی بی سابقه و غیر مترقبه ، مهمترین نهاد برنامه ریزی و توسعه در کشور توسط رییس جمهور وقت منحل و تبدیل به یکی از معاونت های رییس جمهوری شد.}

^{در واقع می رفت که سازمان وظایف اصلی خود را فراموش کند . تیمی جدید سرپرستی سازمان منحله را عهده دار شد که در اولین گام، اقدام به برکناری مدیران باسابقه و کارشناسان باتجربه کرد، نظام برنامه ریزی با بزرگترین چالش خود پس از انقلاب مواجه شده بود.}

^{در هنگامه ای که کشور ، بالاترین درآمدهای نفتی را تجربه کرده بود ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی به عنوان ناظر و تنها متولی توسعه در کشور ، منحل شد و آثار و پیامدهای این انحلال دیری نپایید که گریبانگیر کشور شد .}

^{ایرانی که طبق سند چشم انداز بیست ساله و قانون برنامه چهارم توسعه قرار بود کشوری توسعه یافته و دست یافته به جایگاه اول اقتصادی ، علمی و فناوری در مقیاس منطقه ای باشد الزام هایی پیش رو داشت با اینحال پیش شرط های اولیه آن یعنی مبانی چشم انداز با بی اعتنایی صرف مواجه شد و دولت وقت ، بزرگترین و مهمترین نهاد متولی توسعه در کشور را از نفس انداخت.}

^{از نفس انداختن سازمان می توانست  دلایل متعددی داشته باشد اکنون که قریب به ده سال از انحلال این نهاد بزرگ تصمیم سازی در کشور می گذرد شاید بتوان به دلایل پیدا و پنهان آن بیشتر پرداخت.}

^{یکی از مهمترین دلایلی که کارشناسان با سابقه به آن اشاره می کردند پیش داوری های عقیدتی از سوی برخی افرادی بود که عنوان می کردند این سازمان آمریکایی است و تحصیلکرده های غربی درآن فعالیت میکنند. این ایده سبب شد تا افکاری برای محدود کردن اختیارات سازمان مطرح شود از جمله وظیفه توسعه استانی به استانداری ها محول شد که بعدها صدمات جبران ناپذیر آن از جمله اجرای طرح های غیر اقتصادی و نیز هدر رفت منابع بر همگان مسجل شد.}

^{همچنین وظیفه معاونت فنی نیز که نقش مهم و بی سر و صدایی در استاندارد کردن بسیاری از فعالیت های عمرانی کشور از قبیل ساخت و سازها و نظارت بر انتخاب و عملکرد مهندسین مشاور و پیمانکارها و.. داشت  دچار ابهام شد و همین مسیله ضربه جبران ناپذیری بر پیکره طرح های عمرانی وارد کرد.}

^{اگر بخواهیم در مورد مهمترین رسالت سازمان برنامه صحبت کنیم بهتر است بگوییم در طول قریب به 70 سال این سازمان سعی کرد تا درآمد نفت را که درآمدی تجدید ناپذیر است به ظرفیت های ماندگار و پایدار به صورت زیربنایی در بخشهای مختلف از جمله صنعت، کشاورزی، بازرگانی و... تبدیل کند . آنچه پس از انحلال با بی اهمیت شدن سازمان و بی توجهی به الزامات برنامه های توسعه رخ داد این موضوع اصلی را با مخاطره مواجه کرد و دیگر آینده سازی ملاک تصمیم گیری نبود.}

^{با وجود سازمان برنامه ای که خاصیت خود را از دست داده آنچه قربانی شد آینده و آیندگان بود .کشور در گرداب روزمرگی دچار شد به همین دلیل با وجود شرایطی که قیمت های بالا و بی سابقه نفت در طول سال های 88-85 بوجود آمد ، کمبودهای فراوانی را شاهد بودیم و این درآمدهای بالا نتوانست کمکی به رشد و توسعه کشور باشد.}

^{اکنون دولت عزم خود را بر احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی جزم کرده با اینحال پس از گذشت دو سال از روی کار امدن دولت تدبیر و امید تغییرات ماهوی در ان ایجاد نشده است .}

^{کارشناسان قدیمی از آنجا رفته اند و علیرغم تصور عموم مبنی بر بازگشت آنها به سازمان چنین دعوتی از سوی محمد باقر نوبخت صورت نگرفته است. مدیران محمود احمدی نژاد هنوز بر سر کار هستند .کارشناسان دارای توان و تجربه 20 تا 25 سال که به راحتی مسایل را می شناسند و صاحب نظر هستند ، از سازمان رفته اند و در نیروهای انسانی شکاف بزرگی دیده می شود . از طرفی ساختار تشکیلاتی به صورت صوری طراحی شده ولی به صورت عینی و ملموس ضعیف و شکننده است.}

^{سبک مدیریتی سازمان از پس از انحلال ، فاقد تحلیل کارشناسی است و دیگر به توان آنها متکی نیست و همین امر کیفیت تصمیم گیری ها را با افت شدید مواجه کرده است .}

^{در واقع می توان گفت شرایط فعلی با وجود احیای صوری نشانی از سازمانی پویا و تصمیم ساز برای هدف بزرگی چون دستیابی به توسعه ندارد.}