تحلیل اکونومیست از آینده بزرگترین اقتصاد قاره سیاه / نیجریه با فسادِ بالا و امنیتِ پایین
پنج و نیم دهه پیش، وقتی که نیجریه با یک انتخابات سراسری به دوران استعماری خود خاتمه داد، بسیاری انتظار داشتند که این کشور به سرعت به قدرت اول قاره آفریقا تبدیل شود. این کشور دارای جمعیت زیاد، دانشگاههای بسیار و منابع طبیعی فراوان بود. این کشور تپههای بزرگی از بادام زمینی را صادر میکند، از بزرگترین تولیدکنندگان پنبه جهان است و بزرگترین صادرکننده نفت در قاره آفریقا به شمار میرود.
هفتهنامه اکونومیست در شماره اخیر خود، پروندهای درباره آینده نیجریه منتشر کرده است که در ادامه، چکیده آن را میخوانید.
با همه مزیتهایی که نیجریه در قاره آفریقا دارد، اما از مشکلاتی نیز رنج میبرد. نیجریه در سال 1966 گرفتار یک کودتا شد و سال بعدش نیز جنگ داخلی در این کشور در گرفت. در این سالها فساد نیز در این کشور رواج سریعی یافت. بعد از دههها حکمرانی نادرست و دزدی، بزرگترین اقتصاد آفریقا و پرجمعیتترین کشور این قاره، این کشور بسیار به تجزیه نزدیک شده است. در ژانویه امسال، نیروهای جهادی در شمال شرقی این کشور قدرت گرفتند. بسیاری پیشبینی میکنند که انتخابات امسال مانند انتخابات دوره قبل که منجر به کشته شدن 700 نفر شد، با درگیری همراه نباشد.
با این حال باید گفت که نباید نسبت به نیجریه خیلی ناامید بود چون دست کم سه دلیل برای این کار خوشبینی وجود دارد؛ یکی از دلایل خود بوهری است که احتمال انتخاب مجدد او در انتخابات امسال وجود دارد. با این که او یک ارتشی دیکتاتور بوده که سابقه زیر پا گذاشتن حقوق بشر را هم دارد، اما در بازگشت دوباره خود، چهرهای دموکرات و صادق از خود نشان داده و به مقامات رسمی هشدار داده است که اگر تخلف مالی از کسی ببنید، بدون رأفت با او برخورد خواهد شد.
دلیل دیگر برای خوشبینی به آینده نیجریه، خود انتخابات پیش رو است؛ پشت سر گذاشتن یک انتخابات ناآرام، به مقامات رسمی و مردم نیجریه این درس را داده است که باید یک انتخابات تمیز برگزار کنند. سومین دلیل خوشبینی نیز رشد سریع طبقه متوسط نیجریه است؛ برای همین دلایل است که احتمال کمتری وجود دارد که نیجریه در آینده مثل اواسط دهه 1990 میلادی، دارای یک استبداد گروهی باشد.
در دهه گذشته، رشد اقتصادی نیجریه به طور میانگین بیش از 7 درصد بوده و این فرصت را برای جوانان نیجریه به وجود آورده که یک زندگی واقعا خوب را تجربه کنند. بسیاری از آنها توانستهاند خارج از حیطه دولت، کسب و کارهای خود را به راه بیندازند. تلفنهای هوشمند و شبکههای اجتماعی نیز به این رشد کمک کرده و نیجریه را شفافتر کرده است.
بزرگترین وظیفه بوهری در مقام اداره دولت نیجریه، این است که فساد را کاهش دهد و امنیت را در این کشور ارتقا ببخشد. در حقیقت، این دو مسئله به هم ارتباط نیز دارند. در اوایل سال جاری میلادی، سه استان شمالی نیجریه درگیر گروه تروریستی بوکوحرام بود. این گروه به سرعت توانست در این کشور پیشروی کند چون هیچ کس جلوی آن نایستاد. مقامات نیجریه به دشمن اسلحه میفروختند؛ در حالی که خود نیروهای نظامی کشور دارای تجهیزات معیوب بودند.
برای مبارزه با فساد در نیجریه، مقامات این کشور باید دو راه را به موازات هم طی کنند؛ فرصتهای فساد اقتصادی را کاهش دهند و مجازاتهای اعمال فسادآمیز را شدت بخشند. اولین قدم این است که درآمدهای حاصل از فروش نفت به صورت شفاف و درست ذخیره و خرج شود. طبق تخمینهایی که زده شده، یکسوم از درآمدهای نفتی نیجریه قبل از این که به سرمایه تبدیل شود، دزدیده میشود.
راه دیگر برای مبارزه با فساد، این است که دولت نقش خود را در اقتصاد کاهش دهد. نیجریه دارای نهادهای ناظر بسیار زیادی است که مقامات آن برای فعالیتهای اقتصادی از فعالان این حوزه رشوه طلب میکنند.
با همه این حرفها، باید گفت که نیجریه بزرگترین کشور در قاره آفریقا است و به همین دلیل، توانایی زیادی در رسیدن به رشد اقتصادی بالا دارد. این کشور دارای چندین همسایه در اطراف خود است و میتواند به عنوان موتور محرکه آفریقا و روحیهدهنده مردم این قاره ظاهر شود.