درس‌های یک نوبلیست برای اقتصاد ایران

شاید برایتان پیش آمده باشد که از رفتار برخی روزنامه ها تعجب کنید که چرا بدون دریافت هرگونه هزینه ای روزنامه را به قیمت گیشه، درب منزل تحویل شما می دهند. این مثال کار دیگری بود که تیرول به پژوهش در زمینه آن پرداخت.

اگر از دولت بپرسید که دغدغه های ضد انحصاری شما چیست، به شما خواهند گفت باید جلوی ادغام بنگاههای مختلف در یک صنعت را بگیریم تا با وجود بنگاههای مختلف از مزایای رقابت تاحدودی بهره مند شویم. این دقیقا به معنای نگرانی از «ادغام افقی» است. نگرانی که همه اقتصاددانان آن را مقبول می شمارند. اما تیرول پا فراتر گذشت و از مخاطرات «ادغام عمودی» سخن گفت.

منظور از ادغام عمودی زمانی است که یک بنگاه زنجیره تولید یک محصول را به دست می گیرد. یعنی در آن یک شرکت، تامین کننده یا مشتری خود را می خرد و کل یا بخشی از فرآیند محصول از مواد اولیه تا تبدیل آن به محصول نهایی را در اختیار خود می گیرد.

چرا تیرول برنده نوبل اقتصادی شد؟

^{امسال، اقتصاددانان فرانسوی در اقتصاد جهان کولاک کرده‌اند. حدود پنج ماه پیش توماس پیکتی با کتاب «‌سرمایه» خود دوباره روح «سرمایه» مارکس را زنده کرد و پس از آن یک اقتصاددان دیگر از فرانسه توانست، نوبل اقتصادی 2014 را نصیب خود کند، آن هم بدون هیچ شراکتی!}

^{ژان تیرول، 61‌ساله، خبر برنده شدن خود را قبل از آنکه مادر 90‌ساله‌اش هم به او خبر دهد از چند نفر شنیده بود، اما خبری که مادرش داد برای او بسیار هیجان‌انگیزتر از هر چیز دیگر بود. «او 90 سالش است و من اول از او خواستم که قبل از اینکه بگوید کنار من بنشیند.» او این نکته را به تلویزیون بلومبرگ گفت.}

^{تیرول جایزه نوبل اقتصادی سال 2014 را به خاطر این کار گرفته که حکومت‌ها چگونه می‌توانند صنایع از بانکداری گرفته تا ارتباطات را در شرایط غیررقابتی طوری تنظیم کنند که انحصار درست نشود.تنظیم‌کنندگان مقررات می‌توانند از تحقیق تیرول برای تشویق بنگاه‌های پرقدرت استفاده کنند تا هم مولدتر شوند و هم آنکه مانع از آن شوند تا رقبا و مشتریان آنها را تحت فشار قرار دهند.}

راهکارهای جدید تیرول در زمینه مقررات / منع‌کننده انحصار و تبانی

 

^{بعد از سال‌ها تحقیق و شرکت در بسیاری از همایش‌های بین‌المللی و انتشار مقالات تحقیقی در دفاع از آزادی‌های اقتصادی، بسیار خوشحال شدم که شاهد تفوق جمیع اندیشه‌هایی باشم که در مورد بهینه بودن آنها در میان انواع اندیشه‌های مستاصل ناشی از شرایط سال‌های اخیر مورد تاکید و تمجید مراکز آکادمیک و فرهنگی بنیاد نوبل قرار گرفت. این خود می‌تواند به کلیه ممالکی که درگیر مجادلات اقتصادی در گزینش سیاست‌های اقتصادی بهینه هستند کمک چشمگیری کند. پروفسور ژان تیرول استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تولوز فرانسه به واسطه تحقیقات مفیدش در زمینه قدرت بازارها و کنترل دولتی آنها برنده جایزه نوبل ۲۰۱۴ در زمینه علم اقتصاد شد.
از عقاید او می‌آموزیم که چون صنایع گوناگون و متفاوتی در هر اقتصادی موجود است، کنترل مفید شرکت‌ها و صنایع مربوطه آنها می‌باید متفاوت باشند. در برخی از آنها یک بنگاه تولیدی متفوق و در برخی دیگر تعداد بسیار قلیلی حاکم هستند. از اواسط سال‌های ۱۹۸۰ میلادی او به تحقیقات در زمینه شکست برخی از بازارها و چگونگی کنترل اقتصادی صحیح کارتل‌ها و شرکت‌های انحصاری پرداخت. دستورالعمل‌های او صنایع متفاوتی را از بانک‌ها گرفته تا صنایع ارتباطات تلفنی در بر گرفته است. قبل از تمایز نظرات مفید او، اکثر تئوری‌های مطروحه آن زمان در تقویت رقابت بازارها مختصر می‌شد به ارائه یکسری سیاست‌های واحد در کنترل انحصارات و تبانی آنها. مثلاً تثبیت کردن قیمت‌ها که از یک طرف در کنترل قیمت‌ها موثر بود و از طرف دیگر با کاهش هزینه‌های تولیدی، سود سرشار و نهایتاً نوعی تفوق در بازار ایجاد می‌شد.}

مروری بر فعالیت‌های علمی ژان تیرول

 

 

 

 

 

 

 

 

 

^{جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۱۴ به استاد اقتصاد دانشگاه فرانسوی تولوز، ژان تیرول، تعلق گرفت. این اقتصاددان ۶۱‌ساله به علت کارهای تحقیقاتی خود در زمینه اقتصاد خرد و به ویژه بحث‌های مرتبط با سازماندهی صنعتی موفق به کسب با‌ارزش‌ترین جایزه در علم اقتصاد شده است.
ژان تیرول متولد شهر ترویز فرانسه در سال ۱۹۵۳ است. او موفق به کسب مدرک دکترای خود از دانشگاه MIT در سال ۱۹۸۱ شده است. تیرول پیش از پیوستن به دانشگاه تولوز، از سال ۱۹۸۴ تا سال ۱۹۹۲ در دانشگاه MIT به تدریس مشغول بود. او بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در زمینه اقتصاد و فاینانس در رزومه خود دارد. همچنین تیرول مولف کتاب‌هایی است که از جمله آنها می‌توان به کتاب تئوری‌های سازماندهی صنعتی و نظریه بازی‌های او اشاره کرد. برای نشان دادن اهمیت کارهای تیرول دانستن این امر کافی است که کتاب تئوری‌های سازماندهی صنعتی‌اش از اصلی‌ترین کتاب‌ها در این شاخه از اقتصاد است. به طور کلی پژوهش‌های تیرول بازه وسیعی از شاخه‌های سازماندهی صنعتی، قاعده‌مندی و کنترل، تئوری‌های سازمانی، نظریه بازی‌ها، فاینانس، اقتصاد کلان و اقتصاد و روانشناسی را دربر می‌گیرد.}

مروری بر نظریه‌های تیرول از زبان دانشجوی ایرانی دانشگاه تولوز

^{بالاخره انتظار چندساله به پایان رسید و نوبل امسال اقتصاد به ژان تیرول، اقتصاددان فرانسوی و استاد مدرسه اقتصاد تولوز رسید. تیرول از معدود کسانی است که اکثریت ناظران معتقد بودند اگر وی به سرنوشت یار و همکار دیرینش ژان ژاک لافونت که در سن 57‌سالگی درگذشت دچار نشود، دیر یا زود نوبل از آن او خواهد بود. طی سالیان اخیر هر چه بیشتر و بیشتر رسم بر این شده که کمیته نوبل، جایزه هر سال را بین دو یا سه اقتصاددان تقسیم کند. اینکه تیرول به تنهایی نوبل امسال را خواهد گرفت به این معنی است که تاثیر شگرفی که او در توسعه شاخه‌ای مهم از علم اقتصاد یعنی سازماندهی صنعتی داشته با هیچ‌یک از همکاران وی در این شاخه که در قید حیات هستند قابل مقایسه نیست. 
اهمیت میراث علمی که وی بر جا گذاشته در این است که از همان دهه 80 میلادی وی از معدود اقتصاددانانی بود که از آغاز تحقیقاتش به جای اتخاذ فرض تکراری و خسته‌کننده رقابت کامل و بی‌نهایت بودن عرضه‌کننده‌ها، تصمیم گرفت به جنگ پیچیدگی‌های مدل‌سازی رقابت بین بنگاه‌های دارای انحصار چندجانبه از یک‌سو و نهاد قانونگذار از سوی دیگر برود و سازماندهی صنعتی جدید را متولد کند.} 

معرفی ژان تیرول . برنده نوبل اقتصاد 2014

 

^{ژان مارسل تیرول متولد نهم آگوست سال 1953 در حومه شهر تروی، در جنوب شرق پاریس در کشور فرانسه است. تیرول پس از دریافت مدرک مهندسی و فارغ‌التحصیلی از دانشگاه اکول پلی‌تکنیک (École Polytechnique) در سال 1976 و ادامه تحصیل در دانشگاه دافین پاریس برای دریافت مدرک دکترا از موسسه تکنولوژی ماساچوست (MIT) به آمریکا رفت و در سال 1981 موفق به اخذ این مدرک شد. او تا سال 1984 به عنوان پژوهشگر فعالیت می‌کرد. از سال 1984 تا 1991 به عنوان استاد مدعو در دانشگاه MIT تدریس می‌کرد و پس از فعالیت به عنوان استاد و برخی فعالیت‌های علمی دیگر در چند دانشگاه و موسسه، تیرول اکنون استاد و رئیس هیات‌مدیره بنیاد ژان ژاک لافونت در مدرسه اقتصاد تولوز و مدیر علمی موسسه اقتصاد صنعتی است و هنوز با دانشگاه MIT در ارتباط است. از حوزه‌های مطالعاتی تیرول 61ساله می‌توان به اقتصاد خرد، نظریه بازی‌ها و سازماندهی صنعتی، بانکداری و مالی و اقتصاد و روانشناسی، همچنین زمینه‌هایی مانند پرداخت، صنعت بانکداری و کارمزد کارت‌های اعتباری اشاره کرد. او همچنین موفق به اخذ مدارج افتخاری از دانشگاه‌های متعددی شده است.}