معمای کاهش سرمایه‌گذاری خارجی

دکتر مهدی نصرتی 

روز چهارشنبه گذشته گزارش جهانی سرمایه‌گذاری سال 2015 به‌طور رسمی از سوی آنکتاد منتشر شد. موضوع عجیب و معماگونه در گزارش آنکتاد این است که به‌‌رغم رویکرد مثبت دولت به سرمایه‌گذاری خارجی و بهبود فضای بین‌المللی، آمار جذب سرمایه ایران برای دومین سال متوالی با کاهش بسیار چشمگیری مواجه شده‌است. طبق گزارش‌های آنکتاد، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب شده در ایران در سال 2014 نسبت به سال قبل 31درصد کاهش داشته است. این در حالی است که سال گذشته نیز این آمار با کاهش 35 درصدی جذب سرمایه‌گذاری خارجی نسبت به سال 2013 مواجه شده بود.

 

چه تئوری و نظریه‌ای می‌تواند این موضوع معماگونه و غامض را توضیح دهد؟ آیا اصولا کاهش آمار جذب سرمایه به تغییر دولت و روی کار آمدن دولت جدید ربط داشته‌است؟ پاسخ این است که بله، دقیقا و قطعا همین گونه است. اما چرا با وجود رویکرد دولت و فضای نسبتا مناسبی که از زمان روی کار آمدن دولت جدید حاصل شده‌است سرمایه‌گذاری خارجی در دو سال متوالی کاهش شدیدی داشته است؟ پاسخ خیلی ساده و البته تلخ است. موضوع به نحوه محاسبه آمار سرمایه‌گذاری خارجی مربوط است.

بعد از روی کار آمدن دولت جدید در دو سال قبل نگارنده طی مطلبی با عنوان «هفت‌سنگ اقتصادی پیش روی دولت» به چالش‌های پیش روی دولت پرداخت و اشاره شد که اولین و مهم‌ترین چالش اقتصادی پیش روی دولت، مساله آمارها و ارائه تصویری صحیح از وضعیت فعلی اقتصادی کشور است. اگر نگوییم بسیاری از آمارهای تولید شده در دولت قبلی مخدوش بود، حداقل باید گفت که مبنا و روش محاسبات آماری در دولت قبل با استانداردهای شناخته شده و مقبول تفاوت داشت. چطور امکان داشته است در اقتصادی که رشد منفی شش درصدی داشته است و در معرض شدیدترین و بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های خارجی بوده است، آمار سرمایه‌گذاری خارجی هرسال رشد چشمگیری داشته باشد؟ البته در این بین ذکر یک نکته ضروری است: هرچند مرجع انتشار آمار سرمایه‌گذاری خارجی، یک مرجع معتبر جهانی به نام آنکتاد است اما واقعیت این است که آنکتاد برای تهیه گزارش خود از کشورهای عضو، استعلام می‌کند و آمارهای دریافتی را عینا در گزارش خود درج و منتشر می‌کند.

 

خوشبختانه دولت جدید، رویه دولت قبلی در تولید آمار را ادامه نداده‌است اما همان گونه که پیش‌بینی می‌شد، در معرض اتهام قرار گرفته است که مدیریت اقتصادی مناسبی انجام نداده است. به هرحال لازم است دولت در زمان مناسب، آمارهای سال‌های قبل را پالایش کرده تا سری‌های زمانی اصلاح شود تا حداقل انجام پژوهش‌های علمی با استناد به آمارها ممکن شود. تا آن زمان، از استادان و دانشجویان اقتصاد درخواست می‌شود در استفاده از سری‌های زمانی متغیرهای اقتصادی چندسال اخیر بسیار محتاط باشند.

 

مشاور سرمایه‌گذاری خارجی