جهانگیر کرمی : سرنوشت روسیه پس از تحریم/ مبادلات تجاری ایران و روسیه ۱۰ برابر می‌شود؟

^{* حدود دو سال است که روسیه در تحریم قرار دارد و به همین دلیل، رشد اقتصادی و وضعیت شاخص‌های اقتصادی روسیه نیز مطلوب نیست. با توجه به این شرایط، فکر می‌کنید تحریم‌ها چقدر روی اقتصاد روسیه اثر گذاشته است؟}

^{در حال حاضر تحریم علیه یک‌سری مقامات و افراد بلندپایه روسیه و نیز برخی از شرکت‌های خاص و بانک‌های روسیه صورت گرفته است. در واقع کسانی که به نوعی درگیر با موضوع اوکراین بودند و همین‌طور شرکت‌ها و بانک‌هایی که ارتباط با قضیه اوکراین داشتند، در تحریم قرار گرفتند.}

^{تحریم‌ها با هدف فشار بر روسیه برای عقب‌نشینی در موضوع اوکراین صورت گرفته است و تاکنون که تقریبا یک‌سال و نیم از تحریم‌ها می‌گذرد، از ابعاد مختلف تاثیر زیادی روی اقتصاد روسیه داشته است. برای مثال، رشد اقتصادی روسیه که قرار بود در سال‌های 2014 و 2015 به بیش از یک درصد برسد، این اتفاق نیفتاده و آمارهای جهانی نشان می‌دهند که رشد اقتصادی روسیه کمتر از یک درصد مانده است.}

ارزش روبل روسیه به بالاترین رقم در پنج ماه گذشته رسید

 

^{ارزش پول ملی روسیه (روبل) روز جمعه به بالاترین میزان خود طی پنج ماه گذشته رسید.
بر اساس گزارش های منتشر شده، افزایش مداوم ارزش روبل روسیه علاوه بر خوشحال کردن مقامات این کشور، باعث سردرگمی تحلیلگران شده است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه از مسکو، ارزش روبل روسیه عصر جمعه در برابر دلار به رقم 50 و 27 صدم و در برابر یورو به 53 و چهار دهم افزایش یافت. این رقم ها بالاترین ارزش روبل از ماه دسامبر تا کنون شمرده می شود.
«گرمان گرف» رئیس «سبربانک» روسیه که بزرگترین بانک دولتی این کشور شمرده می شود در این باره گفت این بانک دیگر به حمایت های دولت نیاز نخواهد داشت.
وی افزود:‌ «در صورتی که هیچ حادثه خاصی رخ ندهد، ما به کمک های دولت نیازمند نخواهیم بود. به عقیده من تا اواسط سال، روند پرداخت وام این بانک از سر گرفته خواهد شد.»
کارشناسان اقتصادی در این باره اعلام کردند افزایش ارزش روبل ارتباط چندانی با پویایی های بازار نفت ندارد و بیشتر از قراردادهای بزرگی که واحد پولی آن روبل است تاثیر می پذیرد.}

ارز روسیه در سال 2014 بیش از 40 درصد ارزش خود را از دست داد

 

^{طعنه داستان این است که در روزهایی که آمریکا، رقیب دیرین روسیه سریع‌ترین رشد تولید ناخالص فصل سوم سال در 11 سال گذشته را رقم زده است، روسیه در حال دست و پنجه نرم کردن با چالش‌های اقتصادی فراوان است. 16 دسامبر، «سه‌شنبه سیاه» روسیه بود و 23 دسامبر روز اعلام رشد پنج‌درصدی ایالات متحده. همان طور که داده 23 دسامبر آخرین داده خوب از یکسری داده خوب آمریکایی در تمام سال 2014 بود، داده 16 دسامبر نیز آخرین داده بد از یکسری داده بد روسی در سال جاری میلادی بود. اقتصاد «فدراسیون روسیه» در جریان بحران مالی جهانی در کنار اقتصادهای قوی دنیا گرفتار بحران شد، اما نه‌تنها نتوانست به طور کامل از این بحران فاصله بگیرد، بلکه با جاه‌طلبی‌های پوتین گرفتار تحریم شد و دست آخر از سقوط ریاض-ساخته بهای نفت ضربه خورد.}

روند نزولی روبل و یورو ادامه دارد\ اما این کجا و آن کجا

^{ارزش یورو در مقابل دلار آمریکا اکنون به همان سطحی رسیده که در زمان نخستین عرضه این پول درسال ۱۹۹۹ در آن قرار داشت. آخرین کاهش ارزش یورو باعث شده که اکنون هر یورو معادل ۱.۱۷۴ دلار آمریکا ارزش داشته باشد و گفتنی است آخرین باری که ارزش یورو تا این حد پایین آمده بود به نه سال قبل باز می گردد. با توجه به سیاست های مدنظر بانک های مرکزی اروپا و آمریکا می توان انتظار داشت که روند کاهش ارزش یورو همچنان ادامه داشته باشد. روبل روسیه نیز این روزها در حال تجربه کاهش ارزش است به طوری که ارزش واحد پولی روسیه نسبت به دلار در سال جاری میلادی به میزان ۱۶ درصد کاهش یافته است. روبل روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز کاهش ارزشی ۴۱ درصدی را تجربه کرد.}

^{هرچند که یورو و روبل در کاهش ارزش مشترکند اما عواقب آن برای اقتصادهای منطقه یورو و روسیه کاملا متفاوت است. بانک مرکزی اروپا به طور خود خواسته تلاش می کند تا با سیاست های پولی انبساطی از ارزش یورو بکاهد تا بدین ترتیب جلوی منفی شدن تورم در منطقه یورو را بگیرد، به مزیت رقابتی صنایع منطقه یورو بیافزاید و کسب و کار در این منطقه را رونق ببخشد}

خنده امریکا به وضعیت اقتصادی روسیه

ارزش روبل روسیه حدود 6 درصد کاهش یافت و از زمان سخنرانی پوتین در 2 اکتبر، حدوداً نصف شده است. قیمت نفت، که اقتصاد پوتین به آن وابسته است، حدود یک سوم کاهش یافته است. بانک مرکزی روسیه به منظور حل این مشکل نرخ بهره را به رقم بی سابقه 17 درصد رساند. 
 
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در سخنرانی ای که اوایل اکتبر در مسکو داشت لحنی از خود راضی درباره تحریم های واشنگتن و متحدین اروپایی اش در قبال روسیه داشت. پوتین این تحریم ها را «کاملاً احمقانه» دانست و گفت که این تحریم ها تنها به تجارت غربی ها آسیب می زند. اما حالا اقتصاد روسیه از درون در حال فروپاشی است. با کاهش قیمت نفت و سقوط ارزش روبل پوتین در حال زجر کشیدن است. سوالی که در واشنگتن مطرح است این است که آیا استراتژی رئیس جمهور باراک اوباما مبنی بر تحریم اقتصادی و منزوی کردن روسیه تاثیر داشته است؟ 
 
مایکل مک فال، سفیر سابق ایالات متحده در مسکو می گوید: «کار دشواری است که نقش تحریم ها را به صورت جداگانه بررسی کنیم. اما آن چه که به وضوح مشخص است، تاثیر قیمت نفت است. شکی نیست که تحریم ها عدم قطعیت درباره اقتصاد روسیه را افزایش داده است. وزیر توسعه اقتصادی روسیه در این رابطه گفته است که روبل سریع تر از آن چه که شاخص های اقتصاد کلان مطرح می کنند، سقوط می کند.» 

برنامه روسیه برای مقابله با کاهش ارزش روبل

^{مقامات بانک مرکزی روسیه قرار است فردا (پنج شنبه) در مورد شیوه مقابله با بحران ارزی در این کشور تشکیل جلسه بدهند. ارزش روبل روسیه در سال جاری میلادی حدود سی درصد کاهش یافته که اصلی ترین عامل آن نیز تحریم های غرب علیه روسیه بوده است. تحلیل گران پیش بینی کرده اند که بانک مرکزی روسیه احتمالا نرخ بهره را  افزایش خواهد داد. نرخ بهره فعلی معادل ۹.۵ درصد است و در میان گمانه زنی ها در مورد نرخ بهره جدید ارقامی بین ۹.۷۵ تا ۱۲ درصد شنیده می شود. گفتنی است که نرخ تورم اکنون در اقتصاد روسیه به ۹.۱ درصد رسیده و وزارت توسعه اقتصادی روسیه نیز برآورد کرده که بعید است تا سه ماهه نخست سال آینده میلادی بهبودی در وضعیت قیمت ها ایجاد شود. اگر بانک مرکزی روسیه نرخ بهره را به میزان قابل توجهی افزایش دهد، آنگاه از رونق اقتصادی در روسیه کاسته خواهد شد و با توجه به اینکه اقتصاد این کشور همین حالا نیز در آستانه رکود قرار گرفته، چنین اقدامی عواقب جانبی منفی به همراه خواهد داشت.}

روبل چه زمانی جانشین دلار می‌شود؟

 

با توجه به حجم معاملات بین ایران و روسیه از یک سو و شرایط سختی که تحریمهای سالهای اخیر به معاملات دلاری ایران تحمیل کرده است چند ماه پیش بود که پیشنهاد ورود به پیمان پولی دوجانبه بین ایران و روسیه مطرح شد تا با تایید بانک مرکزی، روبل جایگزین دلار در معاملات بین این دو کشور شود.

بر این اساس اسدالله عسگر‌اولادی - رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه - در اوایل مهرماه با اعلام این موضوع عنوان کرد که قرار است بانک مرکزی نظر کارشناسی خود را برای اجرای این طرح را ظرف دو ماه آینده اعلام کند.

بانک مرکزی در حالی در نقطه اصلی این پیمان قرار گفته و به نتیجه رسیدن این طرح و درخواست بازرگانان به طور گسترده ای وابسته به تصمیم نهایی آن است که جدای از هر دوره سیاسی، در سالهای اخیر که به ویژه تحریم ها علیه ایران تشدید شده و معاملات خارجی به طور جدی تری تحت تاثیر قرار گرفته گام محکمی در زمینه پیمانهای پولی برنداشته است هر چند که مقامات این بانک تاکید دارند که موضوع بکارگیری ارزهای ملی‌(محلی)‌ در تجارت با کشورهای طرف عمده تجاری ایران از سال 1390 به کرات در بخش ارزی بانک مرکزی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته و مکاتبات متعددی با سازمانهایی چون وزارت اقتصاد، ‌وزارت امور خارجه و شورایعالی امنیت ملی انجام شده است.

دلایل منفی شدن مجدد تراز تجاری

محمد لاهوتی اعلام کرد: حجم واردات غیر نفتی کشور ما همیشه از صادرات غیرنفتی بیشتر بوده است. اما از زمان محدودیت‌های ارزی و ممنوعیت بعضی از کالاها خصوصا کالاهای اولویت ۱۰ با کاهش واردات در سال گذشته و ادامه روند آن در سه ماهه اول امسال، صادرات از واردات پیشی گرفت که این حالت با بازگشت بازار و قوانین به حالت قبل مجددا منفی شد.

وی افزود : بهبود وضعیت ارزی کشور و مثبت شدن رشد اقتصادی و آمارهای ارائه شده بیانگر افزایش سرمایه‌گذاری در بخش صنعت است، به همین علت تقاضای ارز برای واردات مواد اولیه صنعتی و خط تولید افزایش یافته است.

لاهوتی خاطر نشان کرد: اگر روند رشد اقتصادی ادامه پیدا کند حتما فاصله واردات از صادرات بیشتر خواهد شد که چنانچه مسئولان به دنبال یکسان‌سازی تراز تجارت هستنند باید به صادرات توجه ویژه ای داشته باشند تا افزایش متناسب با واردات را داشته باشیم.

محک بانک مرکزی در حذف دلار و حاکمیت روبل

 پیمانهای پولی دوجانبه روشی برای انجام تجارت بین دو کشور بدون دخالت دلار به عنوان پول واسط است که تا کنون بیش از 50 مورد از این پیمانها بین کشورهای مختلف منعقد شده و خود را از تلاطم و دردسرهایی که ممکن است حاکمیت دلار در مبادلات آنها ایجاد کند رهانیده‌اند.

با این وجود در حالی که در سالهای اخیر تحریمها علیه کشورمان تشدید شده و در راس تمامی حوزه‌ها سیستم تعاملات بانکی خارجی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و موجب مسدود شدن حسابهای دلاری و یورویی ایران و عدم امکان استفاده از آنها در تجارت فرامرزی با شرکای تجاری شده است، به اعتقاد کارشناسان و برخی مسئوولان، بانک مرکزی به منظور کاهش این فشارها به طور جدی برای امضای پیمان پولی دوجانبه با هیچ کشوری وارد مذاکره نشده است.

کارشناسان در عین حال که عنوان می‌کنند اقتصاد ایران قدرت حذف کامل دلار را ندارد، بر این عقیده‌اند که نباید از پیمانهای پولی غافل ماند، چرا که در شرایط ویژه‌ای مانند امروز می‌تواند در رفع بسیاری از مشکلات و موانع پولی و ارزی گره گشا باشد.