سکانداران آینده، نگران شغل
طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران تعداد فارغ التحصیلان دانشگاه های ایران در سال ۱۳۹۱ خورشیدی معادل ۷۱۰ هزار نفر و تعداد دانشجویان در حال تحصیل در دانشگاه های ایران در همان سال چهار میلیون و ۴۳۵ هزار نفر بوده است.
آمارها نشان می دهند بخش بزرگی از این افراد را جوانان تشکیل می دهند که در سنین پایین تر از ۳۵ سال مشغول به تحصیل اند.
جوانانی که برای ساختن آینده ای بهتر برای خود، خانواده و سرزمین مادریشان با ذوق و شوق تلاش و افکار بلندپروازانه شان را پیاده سازی می کنند. در این مسیر این جوانان کوشا با مسائل و مشکلات عدیده ای روبه رو هستند. مسائلی از قبیل مشکلات اقتصادی کشور و بی ثباتی بازار و صنعت و قواعد و دستورالعمل های پیچیده اداری و فنی و نابرابری های برخورداری از منابع قدرت و ثروت متناسب با مهارت های افراد، ناامیدی را میان جوانان تقویت می کند. آینده آنان تحت تأثیر این ناامیدی عمیق نسبت به آینده، تبعات بسیار منفی در جامعه و نظام اسلامی ایران دارد. جوانانی که سکانداران آینده انقلاب اسلامی ایران هستند در موقعیت های بسیار سختی قرار می گیرند و نمی توانند خدمات ارزشمند خود را به بهترین نحو به جامعه ارائه دهند. یکی از اصلی ترین دغدغه های امروز جوانان، مساله بیکاری و متناسب نبودن شغل های توزیع شده با سطح مهارت های جوانان است.
در این شرایط پرسش بسیاری از مسئولان دلسوز نظام این است که چه راهکارهایی می تواند در هموار کردن مسیر خدمت رسانی جوانان مفید باشد و مشکلات آنان را حل کند. به طور طبیعی جوانان تحصیلکرده باید در مسیری قرار گیرند که استعدادهایشان صرف پیشرفت اقتصادی و تکنولوژیک کشور قرار داده شود.
اولا جوانان تحصیلکرده باید مطابق با مهارت های خود شغل مناسب بیابند. ثانیاً آنان باید در ارتقای مهارت های خود کوشش کنند و ثالثا از این توانایی برخوردار شوند که از حقوق قانونی خود آگاهی یابند و اجازه ندهند کارفرمایان باتجربه از بی تجربگی و ناپختگی ایشان در جهت سودآوری شخصی استفاده کنند. در این میان، دولت با سیاستگذاری های ویژه خود نقش مهمی در تحول اوضاع جوانان ایفا می کند. دولت با سرمایه گذاری مستمر در طرح های ملی، سازمان ها و شرکت ها را ترغیب می کند تا به اجرایی کردن طرح ها اقدام کنند.
این شرکت ها نسبت به استفاده از نیروی کار جوان و تحصیلکرده رغبت نشان می دهند، اما به دلیل طراحی نشدن دقیق سلسله مراتب سازمانی و تشکیلات منظم و سالم دچار نشانه هایی از فساد اداری می شوند و نمی توانند نسبت به جذب افراد متناسب با مهارت هایشان اقدام کنند.
در این مسیر موقعیت های شغلی به دست افرادی می افتد که از مهارت کافی برای آن شغل خاص برخوردار نیستند و نمی توانند به طور دقیق دستورالعمل ها و قواعد فنی و اداری را اجرا کنند. بسیاری از جوانانی که شغل متناسب مهارتشان ندارند با مشاهده این فرآیندهای ناسالم دچار سرخوردگی و ناامیدی و به یک نیروی بی انگیزه بدل می شوند که توانایی ایجاد تحول در جامعه را ندارد.
شرایطی که کموبیش در نظام تکنولوژیک و اقتصادی کشور حاکم است از این مساله متأثر شده است. رعایت نشدن دقیق دستورالعمل ها و قواعد فنی و اداری و گزارش نکردن نارسایی دستورالعمل ها ، قواعد و قوانین موجود، برای جوانان مشکلاتی به همراه دارد. علاوه بر این در شرایط توصیف شده، طرح هایی که دولت در آنها سرمایه گذاری کلان کرده است یا به کندی پیش می روند یا شکست خورده و به پیمانکاران خارجی ارجاع داده می شوند.
با کوچک ترین تحریم تکنولوژیک از سوی برخی کشورهای جهان، زندگی بسیاری از جوانان دگرگون می شود زیرا شغل آنان بعضاً به طور مستقیم با تکنولوژی هایی در ارتباط است که با مهارت های آنان گره خورده است. تغییر چنین شرایطی از دریچه نگاه آینده نگرانه، بلندنظرانه و پژوهش محور و با رویکرد تاریخی قابل بررسی است. متخصصان و پژوهشگران سناریونویسی و آینده پژوهی با به کارگیری دانش خود در ارائه راهکار برای کاهش آسیب های آینده ناشی از بی ثباتی تکنولوژیک و اقتصادی کشور کمک زیادی به حل مسائل مطرح شده می کنند.
آنان مدل های جدید علمی را مورد ارزیابی و بازنگری قرار می دهند و با استفاده از این مدل ها به تحلیل وضع موجود و موقعیت جوانان در آینده می پردازند. داده ها و اطلاعات میدانی را جمع آوری می کنند و در ارائه صادقانه داده ها دقت به خرج می دهند. امید است که سیاستگذاران به کاربرد مطالعات آینده نگرانه اهمیت بیشتری نشان دهند و جوانان تحصیلکرده را به پژوهش بیشتر در این حوزه ترغیب کنند، تا شاهد سربلندی مردم کشورمان در عرصه های مختلف تکنولوژیک و اقتصادی باشیم.
جلال نبهانی زاده
