صنعت گردشگری در افغانستان
این مهم به گونه ای است که امروزه درآمد حاصل از این صنعت پر منفعت اما خاموش، با صنایع مهم و بزرگ جهان مثل صنعت نفت مقایسه می گردد و گفته می شود که در برخی موارد بیشتر از آن صنایع می باشد. و این بدان دلیل است که آدم ها سفر و گردشگری را بیش از هر امر دیگری می پسندند و حاضر اند که برای بازدید از مکان های تاریخی و مناظر طبیعی جهان سفرهای سخت و پر هزینه را تحمل نمایند. امروزه بیش از 200 میلیون نفر در سراسر جهان از همین رهگذر به کار مشغول هستند و بدون شک افغانستان با داشتن مناطق ویژه گردشگری می بایست در میان کشورهای جهان سرآمد همه باشد؛ زیرا کشوری که هم بهره مند از مناظر زیبا و جذاب طبیعی بوده و هم برخوردار از مکان ها و آثار بیاد ماندنی تاریخی است، می تواند یکی از کشورهای مورد توجه توریستان و جهانگردان واقع گردیده و سالانه توریستان بین المللی زیادی را تشویق و ترغیب نماید تا از این سرزمین دیدن نمایند و از این بابت سالانه هم دولت و هم مردم ما درآمدهای زیاد و هنگفتی را بدست آورند. ولی متاسفانه بدلایلی این صنعت در افغانستان فعال نیست و هیچ جهانگرد خارجی بصورت رسمی از افغانستان دیدن نمی کند و شاید تعداد زیادی از جهانگردان از مناظر طبیعی جذاب و آثار تاریخی افغانستان آگاهی نداشته باشند.
الف- جاذبه های توریستی افغانستان
1- مناظر طبیعی: افغانستان یک سرزمین کوهستانی بوده و بر اساس بعضی بررسی ها یک سوم وسعت جغرافیایی آن را کوه ها تشکیل می دهند. کوه ها و قله های معروفی که بعضا شهرت جهانی داشته و موجب شده است تا از افغانستان به یکی از مناطق کوهستانی جهان تعبیر شود. سلسله کوه های پامیر، هندوکش، بابا، فیروزکوه، سیاه کوه و... همه و همه منظره های زیبا و جذاب طبیعی را بوجود آورده اند. وجود دریاهای خروشان که بدلیل وضعیت خاص جغرافیایی و ارتفاع بلندشان، بعضا آبشار گونه های جذاب را بوجود می آورند، بر زیبایی و جذابیت این مناظر می افزاید.
برخی از این منظره ها به حدی جذاب است که وقتی انسان با آن ها مواجه می شود، هرگز نمی تواند از آن دل کنده و آن را ترک نماید؛ در این میان منظره زیبا و جذاب «بند امیر» که حیرت انسان را بر می انگیزد و قدرت خالق و آفریننده اش را به انسان یادآور می شود و یا شکارجای ظاهر شاه در «کهمرد» و یا هم دره «اژدر» و... که هرکدام بی‌نظیر و بی‌مانند است.
2- مکان ها و آثار تاریخی: در کنار جاذبه های طبیعی، بناها و آثار تاریخی زیادی که در مناطق مختلف افغانستان وجود دارد بر جاذبه های توریستی کشور افزوده است؛ بناهایی که هر کدام از ویژگی و جذابیت خاص برخوردار می باشد و می تواند سالانه پای هزاران توریست و جهانگرد را به افغانستان باز نماید.
آثار تاریخی زیبا که هر کدام بازگو کننده بخشی مهم از تاریخ این سرزمین بوده و از جاذبه های فوق العاده ای برخوردار می باشند؛ از جمله مجمسه های بودا، شهر ضحاک، شهر غلغله، چهل ستون و قلعه بربر در بامیان، مسجد جامع هرات، قلعه تاریخی هرات، مناره ها و آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در هرات، بالاحصار، قبر سلطان محمود، آرامگاه سنائی و... در غزنی، خرقه مبارکه و باغ بابا در قندهار و تنگی شادیان و زیارت سخی در مزار و... همه و همه نشان از توانمندی این سرزمین در صنعت توریسم دارد که متاسفانه امروزه به آن توجه لازم صورت نمی گیرد.
ب- عملکردها در باب صنعت توریسم
متاسفانه بدلیل بی توجهی مسئولان امر، آنچنان که لازم بوده است کاری در باب معرفی و توسعه صنعت توریسم در افغانستان صورت نگرفته و به همین جهت این صنعت نتوانسته توسعه پیدا نماید.
البته بعد از روی کار آمدن نظام جدید بصورت مقطعی کارهایی صورت گرفته است که بدلیل عدم استمرار و سکتگی در اجرای پروژه ها این کارها موثر واقع نشده است.
شاید یکی از دلایل اصلی این سکتگی ها در دوره جدید، جابجایی افراد بوده باشد؛ به عنوان نمونه وقتی وزیر فعلی اطلاعات و فرهنگ برای بار اول این مسئولیت را به عهده گرفت، برخی کارهای مقدماتی را انجام داد؛ از قبیل اعلام بند امیر به عنوان پارک ملی، تعمیر مجسمه های بودا و...، ولی بعد از کناره گیری ایشان از این پست کارهای شروع شده او بسان دیگر کارهای فرهنگی که آغاز یافته بود، با سکتگی و ایست کشنده مواجه شد و از آن جمله صنعت توریسم بطور کلی به فراموشی سپرده شد.
اکنون با روی کار‌آمدن دوباره ایشان، ممکن است دوباره به این صنعت مهم توجه صورت گیرد؛ چنانچه برنامه هایی که الان روی دست گرفته شده مثل تخصیص هزینه برای بازسازی و رسیدگی به بناهای تاریخی غزنی و اقدام به بازگرداندن آثار هنری و فرهنگی به سرقت رفته و... را می توان از جمله اهداف و نیات نیک وزیر فعلی اطلاعات و فرهنگ در قسمت شکوفایی صنعت توریسم در افغانستان دانست.
ج- مشکلات موجود بر سر راه توسعه توریسم
اگرچه مشکلات بر سر راه انکشاف صعنت توریسم افغانستان مربوط به امروز نیست و ریشه در گذشته های دور دارد و اصلا به یک معنی می توان گفت که در گذشته تاریخی افغانستان به صنعت توریسم توجه صورت نگرفته است، ولی برخی از مشکلات موجود را می توان در امور ذیل دسته بندی نمود:
1- نا امنی: یکی از اصلی ترین مشکلات موجود بر سر راه توریسم افغانستان نبود امنیت است. بسیار واضح است که با وجود تهدیدات امنیتی، هیچ جهانگرد بین المللی حاضر نخواهد شد تا به افغانستان سفر نماید و متاسفانه که مشکل امنیت، صنعت توریسم را مثل همه ی حوزه های دیگر با مشکل مواجه ساخته است.
2-نبود اطلاع رسانی موثر: آنچنان که قبلا نیز اشاره گردید، عدم اطلاع رسانی موثر از جاذبه های توریستی افغانستان و توانمندی های طبیعی و تاریخی کشور موجب شده است که جهانگردان بین المللی از وجود آن ها بی اطلاع بمانند. ضعف اطلاع رسانی در حدی است که موجب شده تا بسیاری از مردمان ساکن در افغانستان هم از وجود برخی از آن ها باخبر نباشند. این مسئله باعث شده است که گردشگران و توریستان جهانی هیچ گونه توجهی نسبت به افغانستان نداشته باشند.
3- عدم حفاظت از منابع توریستی و آثار تاریخی: بدلیل مشکلات نا امنی که در کشور حاکم بوده و همچنین بدلیل بی توجهی دولت، بسیاری از بناهای تاریخی افغانستان در حال تخریب شدن است و بسیاری دیگر نیز توسط قاچاقبران بین المللی از افغانستان خارج و به تاراج برده شده اند. اگرچه در برخی موارد وزیر فعلی شروع به بازسازی بناهای تخریب شده نموده و همچنین برای بازگرداندن آثار به سرقت رفته نیز اقدام صورت گرفته است.
4- نبود امکانات و تسهیلات برای توریستان: اگرچه دولت اقدام به بازسازی برخی آثار تاریخی نموده، اما هرگز برای تهیه و تدارک تسهیلات رفاهی و اقامتی برای توریستان اقدام خاصی صورت نگرفته است.
نبود تسهیلات و امکانات لازم موجب شده تا آن عده از جهانگردان که از وجود این آثار و مناظر اطلاع پیدا نموده اند، اشتیاق لازم برای بازدید از آن ها را نداشته باشند؛ زیرا در شرایط فعلی هیچگونه امکانات رفاهی که بتوان با استفاده از آنها به این محل ها مسافرت نمود، وجود ندارد.
د- راه های توسعه صنعت توریسم در افغانستان
1- ایجاد تسهیلات و امکانات لازم: اولین و لازمی ترین کاری که باید برای توسعه این صنعت در افغانستان صورت گیرد، آماده نمودن امکانات لازم می باشد تا جهان گردان اطمنان نمایند که با مسافرت به این مناطق با مشکل موجه نمی گردند.
2- جلوگیری از تخریب و نابودی جاذبه های توریستی: اگر بخواهیم کشور مثل افغانستان که اکثر زیر ساخت های اقتصادی اش نابود شده است و بدلیل فقر شدید نمی تواند سرمایه گذاری های کلان نماید را با یک هزینه کم صاحب یک سرمایه کلان و در آمد میلیاردی سازیم، آسان ترین راه این است که از تخریب و نابودی داشته های ملی جلوگیری نموده و جاذبه های توریستی افغانستان را دوباره بازسازی نماییم.
3- اطلاع رسانی: سومین مرحله برای توسعه این صنعت، اطلاع رسانی می باشد که می توان در قالب سسیمینارهای علمی- تحقیقاتی، تورهای ورزشی و ... به آن مبادرت ورزید. یکی از کارهای خوبی که در همین اواخر شاهد آن بودیم؛ راه اندازی یک دوره مسابقات ورزشی تحت عنوان «راه ابریشم» بود که از سوی بنیاد بیات و با همکاری موسسه اکوتوریسم در بامیان راه اندازی شده بود. خوبی این گونه مسابقات این است که علاوه بر ایجاد سرگرمی سالم برای مردم و معرفی ورزشهای مرسوم افغانستان، معرف جاذبه های جهانگردی و توریستی افغانستان نیز می باشد.
با در نظرداشت این مطلب که امروزه ورزشهای زمستانی یکی از سرگرمی های پرطرفدار در جهان می باشد و از طرفی به علت برخورداری افغانستان از کوههای بلند و برف گیر، می توان در کنار راه اندازی مسابقات ورزشی در رشته های زمستانی نظیر اسکی، به معرفی جاذبه های توریستی افغانستان اقدام نمود و البته که قبل از آن باید امکانات و بستر مناسب فراهم گردد.
4- برگزاری اجلاس های مهم در کنار این مناظر زیبا: از آنجا که افغانستان به لحاظ سیاسی در متن توجه جهانیان قرار دارد و هر از چندی اجلاسهای مهم سیاسی – نظامی در مورد افغانستان برگزار می گردد این اجلاس ها از سوی رسانه های خبری بصورت کامل پوشش داده می شود، می توان این اجلاس ها را در کنار این مناظر زیبا برگزار نمود.
به جای برگزاری این اجلاس ها در کابل که ویرانه های بیش نیست و هیچ جذابیتی نیز ندارد، می توان متناسب با وضعیت جوی این اجلاس ها را در ولایت های دیگر برگزار نمود و از این طریق به معرفی ظرفیت های توریستی افغانستان اقدام کرد.
