پایان طولانی ترین جنگ تاریخ آمریکا و آینده مبهم افغانستان
طولانی ترین جنگ تاریخ آمریکا به پایان رسید. با حضور تعداد اندکی از مقامات افغان و خارجی (آمریکا و حامیان ناتوی آن) در یک محفل کوچک و خاموش، پرچم نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت (آیساف) پائین آورده شد و در جای آن پرچم ماموریت پشتیبانی مصمم (Operation Resolute Support - ORS) که وظیفه آن کمک، مشوره دهی و نظارت از نیروهای امنیتی افغان در امر مبارزه با دهشت فگنی و شورشیان طالب پس از سال 2014 میباشد، برافراشته شد.
سخنگوی طالبان، پایان ماموریت ناتو و آیساف را ماموریت شکست نامید. اما پرسش کلیدی هنوز هم بی پاسخ مانده که طولانی ترین جنگ تاریخ آمریکا، چه دستاوردی برای افغانستان داشته و آینده افغانستان با افزایش ناامنی، بلاتکلیفی اقتصادی و بی ثباتی سیاسی چگونه خواهد بود؟
شکی نیست که افغانستان نسبت به دوره رژیم خونخوار طالبان، در حالت بسیار خوبتر با استاندارد زندگی بالاتری قرار دارد. میلیاردها دالر کمک های خارجی، همکاریهای تخنیکی و فداکاری هزاران تن طی این جنگهای وحشیانه، راه را برای یک افغانستان مرفه اما شکننده هموار ساخته است. میلیون ها دختر حالا به مکتب میروند، صدها هزار افغان هم به دانشگاهها و موسسات تحصیلات عالی میروند، افغانستان دارای یک حکومت، پارلمان، قوه قضائیه و جامعه مدنی فعال است و حضور زنان هم در همه حوزه های زندگی گسترده است. سفارت این کشور در بیش از 140 کشور جهان تاسیس شده و تقریباً با تمامی ملل جهان روابط دپلوماتیک را برقرار ساخته است. افغانستان دیگر کشور منزوی، تحریم شده و محکوم تحت تسلط رژیم طالبان نیست.
افغانستان طی بیش از یک دهه اخیر، اوسطاً 9.25 درصد نرخ رشد اقتصادی داشته و درآمد سرانه آن هم امروز از 120 دالر به 640 دالر افزایش یافته است. دارای ارز قوی بوده و بکمک ملیونها دالر کمکهای خارجی یک دستور کار قوی برای کاهش فقر هم روی دست دارد.
با این همه، افغانستان اکنون با خروج نیروهای آمریکایی و ناتو، انتخابات طولانی و زمانگیر، سقوط دو رقمی در نرخ رشد اقتصادی، بلاتکلیفی فزونی در توافقات حکومت وحدت ملی، رشد جنگهای نیابتی بین همسایگان و نخبگان فاسد و ازهم پاشیده با یک اقتصاد جنایی، حالا با یک منجلاب سراشیبی مواجه شده است. برای مواجهه با این روال، نخبگان سیاسی و اقتصادی افغانستان باید به یک اجماع اساسی برسند، چون بدون اجماع آنها، جذب و اداره کمکهای خارجی، حمایت دوامدار سیاسی، سیاست مجزا و جنگ نیابتی منطقوی نمیتواند ادامه بیابد. آنها باید اداره کشور را به دست بگیرند و برخی تصامیم دشواری را برای خودشان اتخاذ نمایند و مسیر آینده را برای ثبات، امنیت و رفاه کشورشان هموار سازند.
نخستین اولویت دولتمردان و سیاستگذاران افغان باید ثبات داخلی و وحدت کشور باشد. هیچ کشور همسایه و همکاران بین المللی، به یک افغانستان منقسم، ضعیف و شکننده ارزشی قایل نخواهند شد. دولت جدید افغانستان باید یک اجماع ملی را یا از طریق لویه جرگه و یا هر راه دیگری برای مبارزه با دهشت فگنی، صلح و ثبات سراسری در کشور و دستورکار جدی برای اصلاحات اقتصادی ایجاد نماید.
بدون اجماع ملی فراگیر در سه حوزه کلیدی؛ مبارزه با دهشت فگنی، روند صلح و دستورکار قوی برای اصلاحات اقتصادی - رویکردهای پراکنده و تکه تکه برای هر یک ازین مشکلات وجود خواهد داشت. این تنها وضعیت شکننده کنونی کشور را ادامه میدهد. الآن زمانیست برای نخبگان افغانستان تا بالاتر از تنش ها و گیرودارهای سیاسی، رقابت برای ثروت اندوزی، و تنشهای قومی، قد بر افرازند، در غیر آن بزودی محکوم به فنا شده، همانند رژیم های قبلی نیست و نابود میشوند.
در مواجهه با جامعه بین الملل، افغانستان باید چهره تازه‌ی برای خود بسازد. یک شریک مستقل و قابل اعتبار در امر مبارزه با دهشت فگنی و افراط گرایی، همانند سایر کشورهای که آیالات متحده در راستای مبارزه با دهشت فگنی و افراط گرایی آنها را پشتیبانی سیاسی، نظامی و اقتصادی فراهم مینماید.
با این همه، افغانستان باید یکی ازین سه گزینه را در برابر جامعه بین المللی برگزیند:
1- یک شریک استراتژیک برای آمریکا و ناتو در منطقه: در حالی که رئیس جمهور جدید افغانستان اخیراً موافقت نامه دوجانبه امنیتی را با آیالات متحده امضا نمود، وضعیت امنیتی کشور کماکان مخاطره آمیز و اقتصاد کشور هم شکننده باقی مانده است. اگر افغانستان یک شریک استراتژیک برای آیالات متحدهو ناتو باقی بماند، هر دو جناح باید گامهای جدی را برای بیرون کشیدن این کشور ازین منجلاب سراشیبی بردارند. حمایت نظامی و اقتصادی افغانستان باید فراتر از ظرافت و لفاظی های دیپلماتیک، و همراه با قاطعیت باشد. این همکاری هزینه و قربانی زیادی خواهد داشت. گروه های نیابتی منطقوی حملات خود را افزایش داده اند و این روال تا زمانیکه اقدامات جدی امنیتی و اقتصادی برای ریشه یابی علل و عوامل دهشت فگنی و بازخیزی خشونت گرایی، روی دست گرفته نشوند، ادامه خواهد داشت.
2. آینده با کشورهای منطقه و جهان اسلام: از سوی دیگر، افغانستان با قربانی مشارکت راهبردی با آیالات متحده و ناتو، می تواند روابط قوی دیپلماتیک و نزدیکی را با کشورهای منطقه دنبال کند. این به معنی درخواست صلح در بدل خط دیورند و عمق روابط استراتژیک با پاکستان، تضمین منافع هند در افغانستان، طرد پناهگاه های افراط گرایان روسی و آسیای مرکزی و در نهایت تعادل میان منافع ایران و عربستان سعودی در کشور است. اگر چه دست یابی به چنین دیپلماسی پیچیده و چند وجهی فاقد اعتماد، اعتبار و ظرفیت مورد نیاز در درون دولت افغانستان و در میان کشورهای همسایه میباشد. از سوی دیگر هیچ یک از همسایگان افغانستان بجز هند، به اندازه آیالات متحده و همکاران وی در طول 14 سال گذشته، به این کشور کمک و همکاری ننموده است.
3. اتحاد با چین، هند و روسیه: بسیاری از استراتژیستها و کارشناسان روابط بین الملل بر این باورند که آینده افغانستان با سه همسایه کلیدی قدرتمند آن وابسته است؛ چین، هند و روسیه و این کشورها باید به نوعی به یک اجماع منطقه‌ی برای رسیدگی به معضله امنیتی و اقتصادی افغانستان پسا2014 برسند. اما هر یکی ازین کشورها منافع متضادی درین کشور دارد، و افغانستان هم تهدید بزرگی برای همه این کشورها بوده است. اگرچه، پشت درهای بسته، دپلومسی نهانی بین هر سه این کشورها در رابطه با سرنوشت افغانستان پسا 2014 جریان داشته، اما آنها تاهنوز هم به یک اجماع کلی برای کمک نظامی و سیاسی با افغانستان دست نیافته اند.
آینده سیاسی و اقتصادی افغانستان شکننده، نامشخص و تلخ است. کسری اخیر بودجه، اتکای بیش از حد بر کمکهای نظامی آمریکا و ناتو، نخبگان فاسد و از هم گسیخته، فساد گسترده و ناامنی فزونی و بازخیزی طالبان، همه تهدیدات بزرگی برای آینده یک افغانستان باثبات و صلح آمیز میباشند. برای سال های آینده، افغانستان نیازمند حمایت اقتصادی، سیاسی و نظامی بین المللی و منطقه‌ی برای ایستادن بروی پاهای خود است. تا آنجا که جامعه بین المللی باید از افغانستان حمایت کند، افغانستان هم باید به همان اندازه خود را متحد برابر و معتبر برای همکاران خود ثابت نماید. افغانستان هیچ گزینه‌ی بجز جستجوی همکاری و انتخاب یکی از گزینه های بالا را ندارد.
نوشته: تمیم عاصی
برگردان: ابتهاج عبیدی - See more at: http://blog.daneshnamah.net/103-end-longest-american-war-uncertain-future-afghanistan.html#sthash.vqhpvO2G.dpuf
