معادن افغانستان - ناکامی دیگر
در سال 2010، وزارت دفاع امریکا و زمین شناسان آمریکایی تخمین زدند که افغانستان دارای یک تریلیون دلار ذخایر معدنی دست‌نخورده میباشد که شامل رگه‌های فراوان آهن، مس، کوبالت، طلا و فلزات صنعتی از جمله لیتیوم هست. ژنرال دیود پتریوس، فرمانده کل آنوقت نیروهای آیالات متحده مستقر در افغانستان گفت: "پتانسیل‌های بزرگی برای این کشور جنگ‌زده وجود دارد که حالا باید حاصل میداد و نیازمندی‌های مالی و شغلی این کشور را بوجه احسن تکافو میکرد."
طی سالهای گذشته، پیشرفت در این عرصه بسیار ضعیف بوده و نگرانی‌های هم در حال افزایش هست که 488 ملیون دلاراز کمک‌های آیالات متحده برای استخراج و تقویه روند قانونی سازی و اصلاحات در روند استخراج قانونی معادن، در واشنگتن و کابل حیف و میل خواهد شد. جان ساپکو، بازرس ویژه آیالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار) هم از تلاشهای ناموفق آمریکا برای کمک به افغانستان در عرصه صنایع معدنی در ماه گذشته گزارش می‌دهد.
یافته‌های این اداره نشان می‌دهد که باوجود سرمایه‌گذاری ملیون‌ها دلارآمریکا برای توسعه زیرساخت‌ها و کتشاف مهارت‌های فنی در اینعرصه، دولت افغانستان هنوزهم فاقد ظرفیت‌های فنی برای پژوهش معادن بوده و بدون همکاری و حمایت خارجی حتی نمی‌تواند قراردادهای را پرداخت و یا اداره نماید. توانایی دولت افغانستان برای خودکفایی در عرصه معادن و هیدروکربن‌ها بسیار ناچیز بنظر میرسد و بسیاری پروژه‌های تمویل شده از سوی آیالات متحده ناتکمیل باقی مانده اند.
برای افغانستان بسیار مهم است تا سریع‌تر و هوشمندانه‌تر به جلو حرکت کند. این کشور به کمک‌های خارجی وابسته است، که با خروج نیروهای آمریکایی، روند آن هم روبه کاهش است. دولت نیازمند هست تا عوایدش را خود کسب نماید. براساس برخی از برآوردها، انکشاف معادن در اینکشور بیشتر از 2 ملیارد دلارسالانه عواید از درک امتیازات و مالیات خواهد داشت، درحالیکه ارزش مجموعی ذخایر نفت و گاز در اینکشور بالاتر از 220 ملیارد دلاربرآورد شده است.
کمک‌های آیالات متحده از طریق یک شاخه ویژه وزارت دفاع تحت نام نیروهای عملیات کسب‌وکار و ثبات که 11 پروژه با هزینه 283 ملیون دلاررا اداره میکرد، و همچنان اداره توسعه بین المللی آیالات متحده که سه پروژه با هزینه 206 ملیون دلاررا اداره میکند، اجرا میشد، اما این عملیات در ماه مارچ سال جاری از سوی کنگره آیالات متحده متوقف شد. نیروهای عملیات کسب‌وکار و ثبات قراردادهای را برای اکتشاف معادن و بررسی زمین لرزه‌سنج‌ها پرداخت میکرد و اداره توسعه بین المللی آیالات متحده هم در عرصه اصلاح مقررات معدنکاری و تقویه وزارت معادن و نفت کمک میکند.
اما گزارش بازرس ویژه نشان می‌دهد که آیالات متحده فاقد یک استراتژی کلی در اینعرصه بوده و نیروی عملیات کسب‌وکار و ثبات هم نتوانستنه اند برنامه‌های چندین ساله یا دستورالعمل‌های مستند برای انتخاب و ارزیابی پروژه‌ها آماده سازند. هماهنگی اندکی بین این دو اداره وجود داشته، چون نیروهای عملیات کسب‌وکار و ثبات در عوض پاسخگویی به سفارت آمریکا در کابل، به وزارت دفاع آیالات متحده پاسخگو بوده است. بطور مثال، سفیر آمریکا در کابل زمانی از یک پروژه 39.6 ملیون دالری نیروهای عملیات کسب‌وکار و ثبات در عرصه بازسازی خط لوله گاز طبیعی باخبر شد که مقامات افغانی از او بابت همکاری و حمایت آیالات متحده تشکری نمودند.
گزارش ساپکو همچنان اداره توسعه بین المللی آیالات متحده را نیز متهم به تساهل در پروژه‌های باقی مانده از نیروهای عملیات کسب‌وکار و ثبات از جمله مناقصه‌های معادن و هیدروکربن نموده است. این گزارش همچنان می‌رساند که این پروژه‌ها به دولت افغانستان واگذار شده اند، اما با توجه به ضعف سازمانی در دولت افغانستان، خطر قابل توجه‌ی وجود دارد که سرمایه‌گذاری‌های آیالات متحده به هدر خواهند رفت.
در اینگزارش همچنان آمده است که برخی از پروژه‌های مستقل تحت اداره دولت افغانستان، از همین حالا آغشته با فساد شده است. همچنان تذکر یافته است که اتهاماتی بر دولت افغانستان وارد شده که قراردادهای کوچک استخراج معادن برخلاف قوانین افغانستان به جنگ‌سالاران و اعضای پارلمان کشور داده شده است.
مقامات آمریکایی با برخی از اتهامات بازرس ویژه مخالفت مینمایند، از جمله استدلال‌های که نیروی عملیات کسب‌وکار و ثبات باید جدا عمل کند و نسبت به اداره توسعه بین المللی آیالات متحده خطرات بیشتری را متحمل شود، و میگویند آنها درحال حاضر برای اصلاح بعضی از نقاط ضعف که آنها بدان اشاره نموده اند، تلاش می‌ورزند. رئیس جمهور افغانستان، محمد اشرف غنی نیز تمایل بیشتری برای مقابله با مشکلات مدیریتی و فساد در اینعرصه و سایر عرصه‌ها نشان داده است، اما او در تلاش برای تکمیل دولت‌اش و رقابت با حتی متحدان دولتی اش قرار گرفته است.
اگر هرگونه امیدی برای مدیریت گنجینه بومی افغانستان در آینده وجود داشته باشد، نظارت دقیقی از چگونگی مصرف کمک‌های آیالات متحده نیز باید شامل آن باشد. این واقعاً یک شهکار بسادشوار در اینمیدان جنگ خواهد بود، و مشکل تر از آن، این خواهد بود که بودجه بازرس ویژه آیالات متحده برای بازسازی افغانستان در کابل، طوریکه وزارت خارجه آمریکا تصمیم دارد، حدود 40 درصد کاسته شود.
- See more at: http://blog.daneshnamah.net/199-afghan-minerals-another-failure.html#sthash.XL99eAt3.dpuf
