قدم به قدم به سمت مرگ سازمان اوپک

^{41 سال پیش در روز 16 اکتبر سال 1973 میلادی، بعد از اینکه آمریکا در جنگ یوم کیپور از کشور اسرائیل حمایت کرد کارتل نفتی اوپک که کشورهای در حال توسعه و مالک نفت در آن عضو هستند فروش نفت را به اسرائیل و متحدانش ممنوع کرد. این سیاست که در سال‌های اوج قیمت نفت اجرا شد زمینه را برای کوتاه آمدن کشورهای غربی در جنگ فراهم کرد و در آن زمان از این سیاست و نتایج آن به عنوان اولین پیروزی جهان سوم بر قدرت‌های غربی یاد کردند.}

^{اما با گذشت بیش از چهار دهه از آن زمان، به نظر می‌رسد از آن قدرت زیاد و اثر‌گذاری بالای اوپک در عرصه جهانی خبری نیست. افول قدرت اوپک در جهان به دنبال سرمایه‌گذاری‌های کلانی که در زمینه انرژی‌های نو انجام شده است و تنش‌های سیاسی و ژئوپولتیکی که در خاورمیانه وجود دارد سبب شد بازار نفت دنیا از انحصار اوپک خارج شود. افول اوپک در عرصه صنعت نفت دنیا مقوله‌ای است که در سال‌های اخیر بارها به آن پرداخته شده است و هر یک از تحلیلگران دلیل خاصی برای این افول در نظر می‌گیرند ولی در سه عامل با یکدیگر اتفاق‌ نظر دارند؛ اول: مهم‌ترین دلیل را می‌توان از بین رفتن همبستگی کشورهای عضو اوپک و عدم پایبندی به قوانین و سیاست‌های تدوین‌شده در جلسه دانست. بی‌اعتمادی اعضا به این سازمان باعث شده است تا اوپک کنترل خود را روی بازار نفت از دست بدهد.
دوم: سرمایه‌گذاری‌های کلان آمریکا در تولید انرژی‌های نو و اثربخشی این سرمایه‌گذاری‌ها در کنار افزایش تولید گاز طبیعی شیل در این کشور که می‌تواند آمریکا را به یک صادر‌کننده گاز تبدیل کند.}

بازار سیاه رشد میکند

 ^{در ایران با این که قانون مالیات به شکل مدرن و البته کمی دیر در میانه دهه 40 شمسی تصویب شد اما از آن زمان تا حدود 10 سال پیش تغییر اساسی در ساختار مالیاتی انجام نشده بود. این در حالی است که اتفاقاتی از جمله دو شوک بزرگ نفتی،انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در این مدت واقع شد که هر کدام می توانستند نظام مالیاتی را دگرگون سازند. این در حالی است که مقدار مالیاتی که در ایران پرداخت نمی شود حدود نیمی از حجم اقتصاد کشور را در بر می گیرد.}

^{براساس نظر برخی تحلیلگران، مهمترین چالش موجود در سیستم مالیاتی کشور ترکیب نامناسب تولید ملی و توزیع درآمد است. بخش خدمات بیشترین سهم را از درآمد ملی کشور به خود اختصاص داده است. این بخش حدود نیمی از اقتصاد کشور را در بر گرفته و به تنهایی ارزش افزوده ای هم تراز با نفت و صنعت و کشاورزی ایجاد کرده است. همچنین با اینکه حدود 30 درصد از ارزش افزوده ایجاد شده در بخش مشاغل بوده اما کمتر از 10 درصد مالیات پرداختی توسط این بخش صورت گرفته است.}

^{اشخاص حقوقی که سهمی معادل 20 درصد از محصول ناخالص داخلی را در اختیار دارند 70 درصد از پرداخت مالیات را به خود اختصاص داده اند. این بخش به دلیل شفافیت فعالیت های مالی، بیشترین بار مالیاتی را به دوش کشیده و در مقابل عدم شفافیت گردش مالی فعالان اقتصادی در بخش مشاغل و عدم دسترسی به اطلاعات آنها در بخش خدمات یا عدم ثبت بسیاری از فعالیت ها، باعث افزایش فرار مالیاتی در این بخش شده است. البته در این میان بخش بخش کشاورزی که کمتر از 10 درصد از درآمد ملی را ایجاد کرده، معمولا از پرداخت مالیات معاف بوده است.}

تصیم ایران قیمت نفت را افزایش داد

بلومبرگ گزارش داد: تصمیم احتمالی ایران برای کاهش سقف تولید نفت اوپک، قیمت نفت در بازارهای جهانی گران شد.

بلومبرگ گزارش داد: به دنبال تصمیم احتمالی ایران برای کاهش تولید نفت اوپک تا سقف یک میلیون بشکه در روز، قیمت نفت دریای برنت برای تحویل در ماه ژانویه تا 38 سنت افزایش یافت و به قیمت 80.74 دلار در هر بشکه رسید.

بیژن زنگنه و علی النعیمی وزیران نفت جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چهارشنبه هفته جاری و پیش از آغاز به کار یکصد و شصت و ششمین نشست اوپک در وین درباره تغییر و تحولات قیمت در بازار جهانی نفت دیدار و گفتگو می‌کنند.

پیگیری‌های مهر نشان می‌دهد مهمترین محور این دیدار و گفتگوی دوجانبه دستیابی به یک نظر مشترک به منظور دفاع از قیمت‌های نفت در بازار جهانی است و از سوی دیگر، پیش بینی می‌شود وزیر نفت ایران در این دیدار که قرار است پشت درهای بسته انجام شود، پیشنهاد کاهش 500 هزار تا یک میلیون بشکه ای سقف تولید نفت اوپک را مطرح کند.

قاچاق خاک ایران به خارج از کشور

رحیم سجادی معاون وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد: اکثر کشاورزان خرده‌مالک بوده و دارای اراضی کوچک با قطعات یک و چند هکتاری هستند و از آنجا که این اراضی کوچک بوده و برای اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار و استفاده هر یک از آنها از یک چاه هزینه‌هایشان را بالا می‌برد این کشاورزان از طرح آبیاری تحت فشار استفاده نمی‌کنند. 

وی با بیان این‌که چاه‌ها باید در این طرح برقی باشند، افزود: در طرح تجمیع کشاورزان زیر منبع آب و یک چاه درصددیم تا با جمع‌کردن حدود 10 کشاورز یا کمتر حول محور یک چاه هزینه‌های آبیاری تحت فشار آنها را به حداقل ممکن کاهش دهیم به گونه‌ای که در این طرح استفاده از آب چاه برای هر یک از کشاورزان در ساعات مشخصی ممکن است. 

معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب، خاک و صنایع ادامه داد: از آنجا که سقف هزینه‌های آبیاری برای حمایت از سوی دولت بسته است با تجمیع کشاورزان امکان حمایت دولت و پرداخت 85 درصد از هزینه‌های تحت فشار از سوی وزارت جهاد کشاورزی فراهم می‌شود، چرا که هزینه آبیاری قطر‌ه‌ای برای باغات و ردیفی در زراعت هکتاری 6.5 میلیون تومان و هزینه آبیاری بارانی هکتاری پنج میلیون تومان پیش‌بینی شده است. 

منافع رشد اقتصادی برای طبقات فرودست در گفت‌وگو با جواد صالحی اصفهانی

^{شکاف فقر} 
 

^{جواد صالحی‌اصفهانی می‌گوید وضع زندگی طبقات فرودست در یک سال و نیم گذشته بهتر شده است / عکس: سعید عامری}

 

 

 ^{از میان اقتصاددانان ایرانی مقیم خارج از کشور، کمتر کسی به اندازه دکتر جواد صالحی‌اصفهانی تحولات هرروزه اقتصاد ایران را پیگیری می‌کند و بر آنها مسلط است؛ آنقدر که بخشی از پژوهش‌های او در دانشگاه محل تدریس و تحقیقش، همواره به اقتصاد ایران اختصاص دارد. صالحی‌اصفهانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه «هاروارد» است، سابقه تدریس در دانشگاه‌های آکسفورد و پنسیلوانیا را هم دارد، اما در سال‌های اخیر در موسسه پلی‌تکنیک ویرجینیا یا همان «ویرجینیا تک» به تدریس اقتصاد مشغول بوده است. در طول مصاحبه درباره دلایل کاهش «تورم روستایی» در یک سال و نیم اخیر، از تسلط او بر جزیی‌ترین آمارهای منتشرشده توسط مرکز آمار و بانک مرکزی ایران شگفت‌زده می‌شوم؛ اتفاقی که در مورد بسیاری از اقتصاددانان و اقتصادخوانده‌های داخلی به‌ندرت مشاهده می‌شود. صالحی‌اصفهانی معتقد است دلیل اصلی کاهش نرخ تورم در مناطق روستایی ایران، نه سیاست‌ها یا برنامه‌های دولت، بلکه کاهش قیمت جهانی مواد غذایی است که اثر خود را بر تورم روستایی، بیش از مناطق شهری نشان داده است. با این حال می‌گوید: وضع زندگی روستانشینان و طبقات فرودست جامعه ایران در یک‌ سال ‌و نیم اخیر بهبود یافته که دلیل آن «افزایش درآمدهای واقعی» آنها بوده است.}

^■■■

گفت‌وگو با فرهاد نیلی درباره امکان‌سنجی استقرار ساز و کار دولت رفاه در ایران

 ^{چندی پیش نشستی در کمیسیون علمی-راهبردی چشم‌انداز مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد که یکی از سخنرانان آن دکتر فرهاد نیلی، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بود. فرهاد نیلی نتایج پژوهشی در زمینه فقر، نابرابری و رفاه در ایران را ارائه کرد. او با اشاره به فعالیت‌هایی که بعد از انقلاب در حوزه رفاه اجتماعی صورت گرفته، سه دهه بحث نافرجام در مورد تقدم عدالت بر رشد و تقدم توزیع بر تولید را علت اقدامات منفعل، کوتاه‌مدت و غیرمنسجمِ معطوف به توزیع دانست و موثرترین خط‌مشی برای نجات خانوارهای فقیر از دام فقر را گسترش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش درآمدزایی این فعالیت‌ها عنوان کرد. رئیس پژوهشکده پولی و بانکی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را به لحاظ نظری یکی از قوی‌ترین پشتوانه‌های حقوقی یک دولت رفاه می‌داند، ولی معتقد است سخن از تاسیس دولت رفاه در ایران بسیار زودرس است. این استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه شریف که سمت مشاور رئیس بانک مرکزی را نیز بر عهده دارد معتقد است باید با ایجاد یک گفت‌وگوی شفاف میان دولت و مردم، توهم دولت رفاه را از بین برد.}

کاریکاتور/ کودکان کار

 

 

6.1 میلیارد دلار از دارایی‌ ایران آزاد شد/ سررسید آخرین قسط توافق ژنو

^{طبق توافق ایران و گروه 1+5 امروز (دوم آذرماه) آخرین قسط 2.8 میلیاردی دور دوم مذاکرات درحالی سررسید شد که هنوز بانک مرکزی ایران دریافت قسط پنجم را تأیید نکرده است.}

تیم مذاکره کننده ایرانی در راستای مذاکرات با 1+5 طی ماه‌های گذشته با غرب به توافق رسید که در ابتدا 4.2 میلیارد دلار از دارایی‌های نفتی ایران که در کشورهای غربی در پی تحریم‌ها بلوکه شده بود در قالب چند قسط آزاد شود و در اختیار ایران قرار گیرد.

بعد از اتمام سررسید قسط‌های 4.2 میلیارد دلاری و ادامه مذاکرات ایران با 1+5 توافق دیگری انجام شد با این محور که 2.8 میلیارد دلار دیگر از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد شود اما این‌بار در قالب 6 قسط.

بر همین اساس قرار بر این شد تا 2.8 میلیارد دلار دیگر از منابع ارزی کشور در شش قسط آزاد شده در اختیار بانک مرکزی قرار گیرد. آن‌طور که در مذاکرات توافق شده بناست مبلغ دو میلیارد و 800 میلیون دلار از دارایی‌های بلوکه شده در چهار قسط 500 میلیون دلاری و دو قسط 400 میلیون دلاری در فواصل زمانی حدود سه‌هفته‌ای آزاد شود و در اختیار ایران قرار گیرد.

از ابتدای دور دوم توافق ژنو تا امروز رسماً شش قسط سررسید شده و بانک مرکزی دریافت چهار قسط را تأیید کرده است بنابراین با احتساب دریافت چهار قسط از کل مبلغ 2.8 میلیارد دلار باید گفت که 1.9 میلیارد دلار به حساب بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز شده است.

مرز تمرچین کجاست و چه اهمیتی دارد

^{پایانه مرزی تمرچین دروازه اقتصادی ایران با اقلیم کردستان عراق است. دروازه ای که می تواند باتوجه به پتانسیل های اقلیم کردستان نقش مهمی در رونق اقتصادی کشور و به خصوص استان آذربایجان غربی داشته باشد. ظرفیتی که به اعتقاد کارشناسان فعالان اقتصادی ایران به خصوص بخش خصوصی باید بیشترین استفاده را از آن بکنند. هفته گذشته اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در بازدید از مرز تمرچین در جمع خبرنگاران گفت:« بعضی از گزارشات رسیده در اویل فعالیت دولت تدبیر و امید حاکی از این بود که بعضی از روزها کامیونداران مجبور بودند که 70 روز در نوبت ورود و یا خروج از کشور باشند که خوشبختانه پس از بررسی های بعمل آمده و رفع نواقصات موجود پس از یکسال یکی از منظم ترین مرزها را در مرز تمرچین پیرانشهر شاهد هستیم که روز به روز به تعداد کامیون های صادراتی و وارداتی افزوده شده است تا جائیکه روزانه تردد کامیون به حدود 800 دستگاه ارتقاء پیدا کرده است.»}

^{مرز تمرچین پیرانشهر در سال 86 به عنوان مرز مجاز رسمی زمینی شناخته شد و تنها مرز رسمی استان با کشور عراق است. این پایانه مرزی تا شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی 160 کیلومتر و تا شهر اربیل مرکز اقلیم کردستان 140 کیلیومتر فاصله دارد همچنین فاصله نزدیکترین شهرها به این مرز، پیرانشهر در ایران و چومان در عراق است که به ترتیب در 11 و 25 کیلومتر گمرک تمرچین جای گرفته اند.}

کارشناسان نظر می دهند: سازمان برنامه به چه کار اقتصاد ایران می آید؟

^{سازمان مدیریت و برنامه ریزی، همواره نهادی به شمار می آمده که با رشد درآمدهای ارزی کشور به حاشیه کشیده شده و اکنون قرار است پس از احیای مجدد بار دیگر وظایفش را اجرایی کند. برای بررسی بهتر وظایف این سازمان و همچنین فرد مورد نظر برای ریاست این سازمان در دوره جدید خبرگزاری خبرآنلاین با فعالان بخش خصوصی،گفتگو کرده و از آنها در خصوص ویژگی های رئیس آینده این سازمان سوالاتی را مطرح کرده است.}

^{سازمان رئیس مقتدر می خواهد}

^{محمد مهدی راسخ/  رئیس کمیسیون امور اجتماعی و تشکل ها اتاق بازرگانی}

^{از دیدگاه من ریاست سازمان برنامه باید به کسی داده شود که اولا از نظر تحصیلات سابقه درخشانی داشته باشد و در رشته اقتصاد یا برنامه ریزی به خصوص در اقتصاد تحصیلات آکادمیک داشته باشد. نکته دوم اینکه از تجربه کافی برخوردار باشد و حداقل 25 سال سابقه کار در مسائل مختلف کشور داشته باشد. از سوی دیگر این فرد باید اشراف کاملی به برنامه ریزی های کلان در کشور و سازمان دهی کارآمد داشته باشد. رئیس منتخب قاعدتا باید شخصیتی در حد معاون و وزیر کشور داشته باشد. به صراحت عنوان می کنم که آقای نیلی می توانند گزینه مناسبی برای ریاست سازمان برنامه باشند زیرا ایشان هم تحصیلات خوبی در زمینه اقتصاد دارند و هم تجربه بسیار درخشانی در سازمان برنامه و بودجه داشته اند و از دیدگاه من فردی شایسته برای به کرسی نشستن در این سمت به حساب می آیند.}

تهرانی‌ها رکورددار درآمد و هزینه

 

^{بانک مرکزی اعلام کرد: یک خانوار شهری ساکن در استان تهران از نظر متوسط درآمد ناخالص سالانه با حدود 403 میلیون و 57 هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با حدود 155میلیون و 484هزار ریال کمترین درآمد را دارا بوده اند.}

نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران در سال 92  که از 79 شهر و با مراجعه به 12300 خانوار نمونه انجام شده نشان میدهد که در این سال متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار شهری حدود 284462 هزار ریال (ماهانه حدود 23705 هزار ریال) بود که نسبت به سال قبل 31.4 درصد افزایش داشته است.

از کل این مبلغ 26.3 درصد (حدود 74724 هزار ریال) سهم گروه هزینه خوراکی ها و آشامیدنی ها می باشد که نسبت به سال 91 معادل 31.5 درصد افزایش داشته است.

* درآمد ایرانی ها در سالی که گذشت چقدر بود؟

در سال 92 بررسی متوسط درآمد پولی و غیرپولی ناخالص سالانه یک خانوار شهری حدود 276867 هزار ریال (ماهانه حدود 23072 هزار ریال) بود که 69.2 درصد آن را درآمد پولی ناخالص و 30.8 درصد را درآمد غیرپولی تشیکل داده است.

هند جای ایران در بازار فرش را گرفت/ کاغذ پاره ها با صادرات ایران چه کرد؟

^{بازار فرش جهانی از اختیار ایران خارج شده است. گزارش ها نشان می دهد طی سه سال گذشته، چین، هند و ترکیه به رقبای جدی ایران در بازار فرش بدل شده اند. گزارشی که چندی پیش از صادرات کالاهای غیرنفتی منتشر شد نیز این موضوع را تایید می کند. براساس آخرین گزارش ها میزان صادرات فرش ایران سالیانه 314 میلیون دلار بوده است. در سه ماه اول سال جاری نیز میزان صادرات 23 درصد رشده داشته ولی این میزان رشد در شرایطی در قیاس با سه ماه ابتدای سال 92 صورت گرفته بود که در آن دوره زمانی میزان صادرات فرش ایران به کمترین حد رسیده بود. در همین حال یکی از تجار فرش ایران خبر داده که هند نیز به رقیبی جدی و حتی برتر از ایران در بازارهای جهانی بدل شده است.} 

^{فخرالدین عامریان که بزرگترین صادرکننده فرش دستباف ایرانی به آمریکای جنوبی است ، درباره آمار صادرات فرش از ایران گفت:«فرش ایرانی فرهنگ تمدن و تاریخ ایران را به جهان معرفی می کند و فرش در سال های نه چندان قبل دومین کالای صادراتی ایران پس از نفت بود و در جهان هم رتبه اول را داشتیم و حدود یک میلیارد دلار صادرات فرش داشتیم. در حالی که با بی تدبیری برخی ها این هنر صنعت در حال نابودی است و کشور هند با بیش از یک ونیم میلیارد دلار صادرات فرش محل بازار فرش جهان را به خود اختصاص داده و همه موفقیت هندی ها در این رشته به خاطر حمایت دولتشان است.»}

روبل چه زمانی جانشین دلار می‌شود؟

 

با توجه به حجم معاملات بین ایران و روسیه از یک سو و شرایط سختی که تحریمهای سالهای اخیر به معاملات دلاری ایران تحمیل کرده است چند ماه پیش بود که پیشنهاد ورود به پیمان پولی دوجانبه بین ایران و روسیه مطرح شد تا با تایید بانک مرکزی، روبل جایگزین دلار در معاملات بین این دو کشور شود.

بر این اساس اسدالله عسگر‌اولادی - رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه - در اوایل مهرماه با اعلام این موضوع عنوان کرد که قرار است بانک مرکزی نظر کارشناسی خود را برای اجرای این طرح را ظرف دو ماه آینده اعلام کند.

بانک مرکزی در حالی در نقطه اصلی این پیمان قرار گفته و به نتیجه رسیدن این طرح و درخواست بازرگانان به طور گسترده ای وابسته به تصمیم نهایی آن است که جدای از هر دوره سیاسی، در سالهای اخیر که به ویژه تحریم ها علیه ایران تشدید شده و معاملات خارجی به طور جدی تری تحت تاثیر قرار گرفته گام محکمی در زمینه پیمانهای پولی برنداشته است هر چند که مقامات این بانک تاکید دارند که موضوع بکارگیری ارزهای ملی‌(محلی)‌ در تجارت با کشورهای طرف عمده تجاری ایران از سال 1390 به کرات در بخش ارزی بانک مرکزی مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته و مکاتبات متعددی با سازمانهایی چون وزارت اقتصاد، ‌وزارت امور خارجه و شورایعالی امنیت ملی انجام شده است.

کالاهای ایرانی به چند کشور صادر می‌شود؟

^{آمارهای گمرک از تجارت ایران در 7 ماه نخست سال جاری نشان می دهد که هم بازارهای صادراتی ایران در حال گسترده تر شدن است و هم کشورهایی که مبدا واردات هستند تعدادشان افزایش یافته است.}

^{در 7 ماه ایران به 156 کشور صادرات داشته است تا سطح روابط تجاری کشور به اندازه 158 کشور گسترده شده باشد.}

^{افزایش تعداد بازارهای هدف، این امکان را به صادرکنندگان می دهد که درصورت بهبود شریط تولید صادراتی، به افزایش پایگاه های خود در این کشورها بپردازند و در گام بعدی سطح تجارت خود را با شرکا افزایش دهند.}

^{در حال حاضر با وجود تعدد کشورهای مقصد برای کالاهای ایران اما سهم عموم این کشورها از صادرات ایران بسیار اندک است.}

^{طبق آمارهای گمرک در 7 ماه نخست امسال چین، عراق، امارات، افغانستان و هند 5 خریدار اصلی کالاهای ایرانی بوده‌اند که سهم آن ها از کل صادرات 68.73 درصد بوده است. با این حساب درآمد اصلی صادرات کالای ایران از 5 کشور به دست می آید و 152 کشور دیگر مجموعا سهم 31.27 درصدی در صادرات ایران دارند.}

^{با این وجود تنها میزان صادرات به امارات در میان این 5 کشور با افزایش مواجه شده است و 4 کشور دیگر نسبت به مدت مشابه سال گذشته خرید کمتری از ایران داشته‌اند. این موضوع که صادرات ایران با افزایش 19 درصدی مواجه شده است، نشان دهنده گسترش بازارهای ایران در سایر کشورها است که نشانه خوبی محسوب می شود.}

چینی‌ها فرشته نجات هوای تهران شدند

همزمان با آغاز بازگشایی فاینانس و خطوط اعتباری چین در طرح های صنعتی و اقتصادی ایران، دور جدید همکاری جدید صنعت برق ایران و چین به منظور طراحی، ساخت، نصب و راه اندازی نیروگاه‌های برق خورشیدی به ویژه در پایتخت کلید خورده است.

بر این اساس دور جدید مذاکرات هیات برقی چین در تهران به منظور ساخت ۳۰۰ مگاوات ظرفیت جدید نیروگاه خورشیدی در استان تهران آغاز شده است و توافق‌هایی برای عملیاتی کردن این پروژه برقی بین دو طرف حاصل شده است.

یکی از مهمترین اهداف ساخت و بهره برداری از نیروگاه‌‎‌های خورشیدی در استان تهران کاهش آلودگی ها به ویژه در نیمه دوم سال جاری است و از این رو سرمایه گذاری چینی ها در ساخت ۳۰۰ مگاوات برق خورشیدی می تواند در بلند مدت از انتشار بخشی از آلاینده‌های نیروگاهی جلوگیری کند.

سید علی بربند مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق استان تهران در گفتگو با مهر با تاکید بر اینکه مهمترین سیاست احداث نیروگاه های برق خورشیدی در استان تهران کاهش آلودگی هوای پایتخت است، گفت: تولید برق پاک از محل نیروگاه های خورشیدی در مقایسه با نیروگاه های حرارتی هیچگونه آلایندگی زیست محیطی به همراه ندارد.

رییس مرکز تحقیقات علمی کشور: دانشگاه‌های ایران صرفه اقتصادی ندارند

به اعتقاد محمد ابویی اردکان، رییس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، ظرفیت خالی دانشگاه‌ها اساسا مشکل اقتصادی دانشگاه‌های امروز ایران نیست؛ مشکل اصلی کنترل مرکزی دولت بر این نهادهاست که امکان اقتصادی عمل کردن را از آنها می‌گیرد. به اعتقاد ابویی که دانشیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران است، اگر رقابت در بازار دانشگاه‌های ایران وجود داشت، کشور ما که بهشت دانشگاه‌های معتبر جهان برای سرمایه‌گذاری است، پر می‌شد از دانشگاه‌هایی که هم محصولات باکیفیتی دارند و هم به نهادهایی سودده بدل می‌شدند.

میزان صندلی‌های خالی دانشگاه‌ها در سال تحصیلی جاری نسبت به سال پیش 15درصد افزایش یافته؛ نشانه‌یی از تغییرات جمعیتی ایران که حالا وضعیت اقتصادی دانشگاه‌ها را دچار بحران کرده است. در ادامه همین روند، می‌توان هم آینده‌یی تیره را برای دانشگاه‌ها تصور کرد و هم چشم‌اندازی موفق‌تر. به نظر شما کدامیک محتمل‌تر است؟

اگر شرایط اقتصادی موجود دانشگاه‌ها را از زاویه دید رشد طبیعی ببینیم، منطقی به نظر می‌رسد در کشوری که تقاضا برای آموزش عالی در بازار آن وجود دارد، عرضه هم افزایش یابد؛ یعنی کشور برای پاسخ به تقاضایی که زمانی وجود داشته از مسیر مشخصی حرکت کرده است. از حدود 20سال پیش فشار زیادی روی دانشگاه‌ها حس شد و در نتیجه آن، طی 10سال به سرعت بر ظرفیت دانشگاه‌ها اضافه شد؛ اما از 4-3سال پیش، این ظرفیت به صورت مازاد عرضه، در حال نمایان شدن است که رویدادی طبیعی در هر سیستم اقتصادی است. اما آنچه از این پس شاهد خواهیم بود ورود دانشگاه‌های کشور به عرصه رقابت است که در نتیجه آن دانشگاه‌های بی‌کیفیت از چرخه بازار آموزش کشور حذف می‌شوند چرا که از نظر اقتصادی رقابت‌پذیر نخواهند بود.

سعید لیلاز: بود و نبود سازمان برنامه در اقتصاد ایران بی اهمیت است

^{پس از انحلال این سازمان و تبدیل آن به دو معاونت در دولت محمد احمدی نژاد، دولت تدبیر و امید احیا سازمان را یکی از اولویت های مهم خودش اعلام کرده بود. این در حالی است که در ابتدای ترین روزهای حضور دولت حسن روحانی، زمزمه​های احیاء این سازمان به گوش می​رسید و در نهایت در 19 آبان 1393 با دستور رئیس جمهور و تصویب هیات وزیران با ادغام دو معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی و توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور احیا شد. سعید لیلاز، تحلیل گر اقتصادی بر این باور است که بود و نبود سازمان مدیریت و برنامه ریزی تفاوت چشمگیر و روشنی در سمت و سوی دولت و عملکرد کمی و کیفی اقتصاد کشور نسبت به سایر کشورهای دیگر ندارد. گفت وگوی لیلاز در خصوص جزئیات احیا سازمان برنامه با خبرگزاری خبرآنلاین را در ادامه می خوانید.}

^{احیا سازمان مدیریت و برنامه ریزی چه تاثیری بر روند حرکتی اقتصاد کشور می​گذارد؟}

^{تجربه اقتصاد و مدیریت اقتصاد ایران در 70 سالی که از تاسیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی و دوره​های کوتاه مدت انحلال این سازمان نشان می​دهد که بود و نبود سازمان مدیریت تفاوت چشمگیر و روشنی در سمت و سوی دولت و عملکرد کمی و کیفی اقتصاد کشور نسبت به سایر کشورهای دیگر ندارد. همانطور که تاریخ نشان می​دهد این سازمان بارها منحل شده است و برای چندمین بار است که منحل و بعد از گذر زمان دوباره احیا می شود.}

^{از سوی دیگر آمارها نشان می دهند که در پایان این 70 سال متوسط رشد اقتصاد ایران با متوسط رشدی که مثلا در ترکیه اتفاق افتاده تفاوت چندانی نکرده است با این تفاوت که کشور ما دارای ذخایر بی شمار نفتی است و ترکیه از این ذخایر بی نصیب است. بنابراین از دیدگاه من شرایط اقتصادی کشور حتی با وجود چنین سازمانی تغییر محسوسی نخواهد کرد و خیلی هم با کشورهای دیگر متفاوت عمل نخواهیم کرد و متوسط رشد اقتصادی کشور معادل آن چیزی بوده که در تمام دنیا به وقوع پیوسته است و شاهد رشد عجیب و غریبی نبوده ایم.}

آیا "اپل" از کل اقتصاد ایران بزرگتر است؟

 

^{برخی از شرکت های مشهور جهانی به حدی گسترش یافته اند که به تنهایی می توانند با اقتصاد برخی از کشورها رقابت کنند. بزرگترین شرکت جهان از نظر ارزش کل سهام، شرکت اپل (Apple) است که ارزش کل سهام آن امسال با 147 میلیارد دلار افزایش به 652 میلیارد دلار رسیده است. به همین خاطر گفت که ارزش سهام اپل با تولید ناخالص داخلی (GDP) بسیاری از کشورهای جهان قابل مقایسه است. ارزش اسمی اقتصاد ایران در سال 2013 طبق برآوردهای صندوق بین المللی پول و بانک جهانی حدود 368 میلیارد دلار بوده و بنابراین حداقل از نظر اسمی، ارزش کل سهام اپل از ارزش اقتصاد ایران بیشتر است. البته ایران تنها کشوری نیست که در مقایسه با شرکت اپل، در جایگاه پایین ترین قرار می گیرد و کشورهایی مانند سوئیس، سوئد، دانمارک، آرژانتین، لهستان، بلژیک، امارات متحده عربی و بسیاری از دیگر اقتصادهای کوچکتر نیز از نظر تولید ناخالص داخلی وضعیت بدتری از ارزش سهام شرکت اپل دارند.}

نقدینگی و تبعات آن بر اقتصاد ایران

^{حجم نقدینگی کشور در سال 1384 بالغ بر 80 هزار میلیارد تومان بوده، که در خردادماه 1393 به 600 هزار میلیارد تومان رسیده است. یعنی میزان رشد نقدینگی در این بازه زمانی، حدوداً 7.5 برابر شده است. برای کنترل تورم و اثرگذاری منفی آن بر اقتصاد، ابتدا بایستی نقدینگی کنترل شود. همچنین بر کنترل خلق اعتبار بانک ها نیز باید نظارت شود. یعنی اگر هدف کنترل تورم است، به جای کنترل نقدینگی که مجموع پول چاپ شده دولت و خلق اعتبار بانک هاست، باید بر کنترل خلق اعتبار بانک ها، تاکید بیشتری شود.}

^{در صورت کنترل فعالیت بانکها و جلوگیری از خلق بی رویه پول و نقدینگی، در بلندمدت می توان به کنترل نقدینگی، کاهش نرخ تورم و به تبع آن رشد اقتصادی مناسب دست یافت.}

آیا روحانی خواهد توانست لژیونرهای اقتصادی را به ایران بازگرداند؟

^{جناب آقای مجید حجّتی لاری از نویسندگان و پژوهشگران ارزنده کشورمان در مطلبی مفصل و دقیق، مسئله جذب مهاجران و سرمایه داران ثروتمند ایرانی خارج از کشور ذیل سیاست های دولت یازدهم را بررسی نموده و به این پرسش که «دولت روحانی چگونه خواهد توانست لژیونرهای اقتصادی را به ایران بازگرداند» پاسخ داده است.}

^***

^{۱. سرآغاز}

^{کوچ و جابجایی بیش از حد معمول ایرانیان صاحب سرمایه، به کشورهای پیشرفته جهان، موضوعی است که بسیاری از آگاهان و دلسوزان را به اندیشه و تأمل واداشته است. نخبگان اقتصادی به سبب مواجهه با برخی تنگناها و مشکلات، ترجیح داده اند فعالیت های خود را در محیطی با شرایط مطلوب تر ادامه دهند که این امر در طول سه دهه گذشته خسارت های سنگینی را بر پیکره اقتصادی، تولیدی و بازرگانی کشور وارد آورده است.}

^{هر چند میل به مهاجرت و زندگی در هرجای این کره خاکی، مقوله ای کاملاً شخصی و فردی است و هیچ نهاد یا سازمانی حق ندارد فردی را به زندگی در یک مکان مشخص مجبور کند، با این وجود سازماندهی برخی مشوق ها جهت به حداقل رساندن این نوع پدیده امری کاملاً منطقی و درست است. در این راستا دولتمردان به اقتضای آگاهی و دلواپسیشان نسبت به موضوع، مواضع و راهکارهای مختلفی را اتخاذ نمودند. در این نوشتار برآنیم که به واکاوی پدیده مهاجرت صاحبان سرمایه و دلائل و اثرات آن و نیز نقش دولت تدبیر و امید در این زمینه بپردازیم.}