وضعیت بیکاری در 16 استان مرزی
با وجود قرار داشتن 16 استان در حاشیه مرزها با جمعیتی بالغ بر 36.5 میلیون نفر؛ اما عدم سرمایه گذاری های مناسب در دهه های اخیر، نبود صنایع اشتغال زا و تمرکز سرمایه گذاری ها در برخی مناطق کشور مانند تهران، باعث مهاجرت اجباری هزاران نفر به داخل کشور به امید یافتن کار و دسترسی به امکانات بهتر شده است. در حال حاضر، بیکاری در برخی از شهرهای مرزی باعث شده تا در ساعاتی از روز که افراد باید در جایی مشغول به کار باشند، از بیکاری در میادین شهرها به وقت گذرانی بپردازند!
توزیع نامتوازن فرصت‌ها و سرمایه گذاری های صورت گرفته در دهه های اخیر برای ایجاد صنایع و اشتغال در استان ها نه تنها باعث مهاجرت اجباری صدها هزارنفر از استان های مختلف به کلانشهرهایی مانند تهران شده است، بلکه باعث شده تا جمعیت باقی مانده در استان های کمتر برخوردار از فرصت سرمایه گذاری های موثر نیز اغلب با بیکاری بالا و نبود فرصت های شغلی مواجه باشند.
این مسئله در دهه های گذشته در مورد بیشتر استان های کشور وجود داشته اما در مورد استان های واقع در مرزهای کشور، وضعیت بدتر است. در حال حاضر، طبق آخرین تقسیمات کشوری، 12 استان کشور در مرزها قرار گرفته که دارای مرز خشکی با کشورهای همجوار است.
36 میلیون نفر در استان های مرزی
علاوه بر آن، 4 استان مازندران و گیلان در شمال و بوشهر و هرمزگان در جنوب دارای مرز آبی با سایر کشورها هستند که می توان آنها را نیز جزو استان های مرزی محسوب کرد. طبق آخرین سرشماری صورت گرفته در سال 90، جمعیت استان های مرزی ایران 36 میلیون و 583 هزار و 828 نفر است که بیش از نیمی از کل جمعیت کشور را تشکیل می دهد.
هرچند هر یکی از استان های واقع در نوار مرزی ایران دارای شرایط جغرافیایی خاصی بوده و از اینرو دسترسی به امکانات، ایجاد صنایع اشتغال زا، سرمایه گذاری ها و همچنین مراودات با کشورهای همسایه نیز متفاوت است؛ اما در عین حال، وضعیت اشتغال در برخی استان ها مانند استان های واقع در غرب کشور مانند کرمانشاه و ایلام و خراسان جنوبی و شمالی در شرق و شمال شرق قطعا با وضعیتی که در گیلان و مازندران و یا هرمزگان وجود دارد، متفاوت است.
اما نقطه اشتراک در همه استان های مرزی کشور و مناطقی که به دلایل گوناگون از سرمایه گذاری های صورت گرفته، سهم چندانی نبرده اند؛ وضعیت نامناسب بازار کار، نبود فرصت های شغلی متناسب با نیازهای امروز جوانان و همچنین مهاجرت اجباری هزاران کارجوی جوان به مراکز کشور مانند پایتخت به امید یافتن شغلی مناسب است.
طبق آخرین اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در استان آذربایجان شرقی 10 درصد، آذربایجان غربی 8.5 درصد، اردبیل 9.1 درصد، ایلام 11 درصد، بوشهر 10.1 درصد، خراسان جنوبی 8.4 درصد، خراسان رضوی 10 درصد، خراسان شمالی 13 درصد، سیستان و بلوچستان 12.2 درصد، کردستان 10.4 درصد، کرمانشاه 14.7 درصد، گلستان 13.7 درصد، گیلان 13.6 درصد، مازندران 10.4 درصد و هرمزگان نیز 13.8 درصد بوده است.
نرخ بیکاری در استان های حاشیه کشور
حمید حاج اسماعیلی درباره وضعیت بیکاری در استان های مرزی کشور و مناطقی که در آنها جوانان مجبور می شوند در جستجوی شغل به مناطق دیگر کشور و حتی خارج از ایران مهاجرت کنند، گفت: احساس می شود از گذشته سیاست گذاران درباره سرمایه گذاری در مناطق گوناگون کشور با دیدگاه های خاصی عمل کرده اند.
این کارشناس بازار کار اظهار داشت: اینکه در سرمایه گذاری ها باید میزان ریسک آن هم در نظر گرفته شود تردیدی نیست، اما به نظر می رسد نزدیک بودن استان های مرزی با کشورهای همسایه به ویژه استان های دارای مرز خشکی و وجود برخی ناامنی ها در گذشته در میزان سرمایه گذاری ها تاثیر مستقیمی داشته است.
حاج اسماعیلی ادامه داد: اینکه کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان دارای بی ثباتی و درگیری های داخلی باشند، می تواند به صورت بالقوه در سرمایه گذاری های صورت گرفته در استان های مرزی همجوار با این کشورها مانند سیستان و بلوچستان، کردستان، ایلام و کرمانشاه تاثیرگذار باشد.
وی خاطرنشان کرد: به صورت کلی در دهه های اخیر سرمایه گذاری های مناسبی که بتواند منجر به انصراف مردم از مهاجرت به سایر استان ها به ویژه تهران شود، صورت نگرفته است. از سویی این مسئله باعث شده تا نرخ بیکاری در مناطق مرزی کشور بالا باشد.
به گفته این کارشناس بازار کار، برای ایجاد تعادل در بازارهای کار کشور علاوه بر لزوم توجه به پتانسیل ها و مزیت های منطقه ای، باید سرمایه گذاری های مناسبی بر اساس میزان جمعیت در استان صورت پذیرد.
حاج اسماعیلی تاکید کرد: هیچگاه در ایران تحقیقی صورت نگرفته که مشخص کند هزینه مهاجرت از استان های مرزی به داخل کشور برای جستجوی کار و دستیابی به امکانات بیشتر چقدر بوده و آیا می شد برای جلوگیری از مهاجرت های بی رویه، سرمایه گذاری با هزینه های کمتر از مهاجرت انجام داد؟
این کارشناس بازار کار معتقد است: همچنین عدم انتخاب مدیران بومی در استان های مرزی نیز در دهه های اخیر در تصمیم گیری ها و میزان سرمایه گذاری های صورت گرفته در نقاط مرزی کشور، تاثیرگذار بوده است.
