شرط کارایی نرخ سود در ایران
کاهش نرخ سود بانکی در صورتی که منجر به افزایش توان تسهیلاتدهی بانکها و هدایت منابع به سمت تولید و صنعت شود و منجر به خروج پول از بانکها و انحراف به سمت کارهای غیرمولد و دلالی و سوداگری و... نشود، میتواند منجر حمایت از تولید و کاهش هزینه تولید شود.
اما اگر مجموعهیی از سیاستهای کاهش نرخ سود و سپرده قانونی، کاهش مطالبات معوق و بدهی دولت و... منجر به افزایش سپرده و توان تسهیلاتدهی بانکها و رشد منابع مورد نیاز و در دسترس واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی نشود، نمیتوان تنها با اتکای به کاهش نرخ سود بانکی، شاهد رشد تسهیلات و توان بانکها و حمایت از تولید بود.
در صورتی که کاهش نرخ سود بانکی همزمان با توانمندسازی بانکها و افزایش قدرت تسهیلاتدهی آنها همراه باشد باعث تامین نیاز صنایع و معادن کشور با نرخ سود بانکی کمتر و کاهش هزینههای مالی شرکتها و واحدهای تولیدی خواهد شد و در آن صورت، واحدهای صنعتی موفق به تامین سرمایه در گردش و منابع مورد نیاز برای توسعه واحدهای خود میشوند.
کاهش سود بانکی و افزایش تسهیلات بانکها با هدف حمایت از تولید، در صنایع معدنی و حوزههایی که نیازمند سرمایه بالایی هستند باعث میشود تا هزینههای تولید کاهش یابد و فشار کمتری به بنگاهها وارد شود.
کاهش نرخ سود بانکی حرکتی مثبت برای حمایت از تولید است و میتواند به کاهش هزینههای تولید و تامین منابع سرمایه در گردش بنگاهها کمک کند و زمانی که نرخ تورم زیر 16درصد است نرخ سود بالا باعث میشود تا وجوه و نقدینگی جامعه به سمت سپردهگذاری برود اما با کاهش نرخ سود بانکی بخشی از نقدینگی به سمت شرکتهای بورسی، تولید و فعالیتهای مولد حرکت میکند لذا باید تمهیدات و سیاستهایی را در نظر گرفت که نقدینگی و پولی که از سپردهها خارج میشود به سمت تولید و بورس حرکت کند و جذب فعالیتهای غیرمولد نشود.
برای آنکه وجوه و نقدینگی به سمت تولید حرکت کند لازم است که برنامه بانکها در جهتی تقویت شود که سپردهها را جذب و به سمت تولید هدایت کند و مردم در مقایسه با تورم 16درصدی احساس کنند که سپردهگذاری با نرخ 20درصدی به سود آنها خواهد بود و بانکها نیز تسهیلات خود را به سمت تولید و صنایع هدایت کنند و با کاهش بدهی دولت، مطالبات معوق و ایجاد تنوع در خدمات و سپردهها و... زمینهساز جذب نقدینگی به بانکها و هدایت نقدینگی به سمت تولید و رشد اقتصادی شوند. همچنین باید مراقبت کرد تا مانند چند سال گذشته نرخ سود بانکی کمتر از نرخ تورم نباشد زیرا این قضیه موجب زیان سپردهگذاران خواهد شد و این مساله دور از عدالت است و ما در گذشته شاهد بروز این مساله بودهایم.
از سوی دیگر باید مراقبت کرد که نقدینگی جذب فعالیتهای غیرمولد و موسسات غیرمجاز نشود. ایراد دیگری که ممکن است پایین بودن نرخ سود بانکی ایجاد کند، حرکت سرمایهها به سمت سفتهبازی و دلالی است که باعث میشود تا منابع از سمت فعالیتهای مولد اقتصادی خارج شود و به سمت فعالیتهای غیرمجاز و غیرمولد حرکت کند و جذب خرید و فروش و سفتهبازی و دلالی شود.
در ارتباط با تعیین نرخ سپرده قانونی بانکها در شورای پول و اعتبار باید توجه داشت که به نظر نمیرسد کاهش نیمدرصدی سپرده قانونی به تجهیز یا افزایش منابع در بانکها کمک زیادی کند و نهایتا منجر به حمایت از بخشهای تولیدی کشور شود و کاهش نیمدرصدی نمیتواند به ایجاد تحول در افزایش منابع و توان تسهیلاتدهی بانکها منجر شود.
اگر کاهش نرخ سپرده قانونی بانکها و همچنین کاهش نرخ جریمه اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی، کاهش مطالبات معوق و بدهی دولت به بانکها، احیای سپردههای یک تا 5 سال و آزادی عمل مدیران بانکها حداقل در برخی عقود و به صورت یک مجموعه در نظر گرفته شود میتواند منجر به توان تسهیلاتدهی بانکها، جذب منابع و سپردههای بیشتر و در نتیجه حمایت بیشتر از تولید خواهد شد. اما با یک اقدام محدود مانند کاهش نیمدرصدی سپرده قانونی نمیتوان انتظار تقویت توان تسهیلاتدهی بانکها را داشت. در ارتباط با چگونگی تامین مالی طرحهای معدنی و صنایع معدنی باید توجه داشت که برنامه اصلی ایمیدرو برای اجرای پروژههای بزرگ معدنی تامین مالی از طریق مشارکت و جذب سرمایهگذاران خصوصی و خارجی است و توانستهایم مبلغ 20هزارمیلیارد تومان را ظرف یکسالونیم گذشته جذب پروژههای بزرگ کنیم و برنامه ما در سال94 جذب و تشویق سرمایهگذاران بخش خصوصی برای اجرای پروژههای جدید است و در این راستا مجموعه ایمیدرو تمام تلاش خود را برای تشویق سرمایهگذاران به کار خواهد برد.
در صورتی که برنامههای بانکها و بانک مرکزی در جهت تشویق انتشار اوراق مشارکت طرحهای صنعتی و معدنی و جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی باشد میتواند طرحهای صنعتی و معدنی را از طریق سرمایههای خارجی و داخلی حمایت کند و به صورت مستقیم شاهد سرمایهگذاری داخلی و خارجی در اینگونه طرحهای بزرگ باشیم. براین اساس در کنار سیاستهای پولی و بانکی و کاهش نرخ سود بانکی، باید مشوقهای دیگری در جهت رشد سرمایهگذاری خارجی و داخلی در صنایع و معادن کشور را شاهد باشیم و علاوه بر تسهیلات بانکها با نرخهای سود 20 تا 24درصدی شاهد جذب منابع ارزانقیمت خارجی در کشور و مشارکت مردم در اینگونه طرحها باشیم و سرعت تحول و رشد و پیشرفت طرحهای صنعتی و معدنی و بازدهی آنها را شاهد باشیم.