سرنوشت بورس و مذاکرات در لوزان
گفت و گو با "سعید لیلاز"
*یکی از مسائلی که این روزها در رابطه با اثرات توافق هسته ای بر اقتصاد ما به ویژه در بازارهای پولی مطرح کشور مطرح است، بروز یک موج هیجانی مثبت در این بازارهاست که در یک بازه زمانی کوتاه مدت نرخ ارز و شاخص بورس را تحت الشعاع قرار داده و بعد از مدتی این موج فروکش خواهد کرد. به عقیده شما، با اعلام توافق هسته ای باید انتظار واکنش هیجانی این بازارها را داشت؟
ابتدا این را بگویم که در این خصوص باید آثار توافق را به لحاظ "ابعاد" و همچنین "دامنه"، از هم تفکیک کرد. برهمین اساس معتقدم ابعاد آنچه که به تبع توافق می تواند در بازار ارز و بورس رخ دهد متفاوت خواهد بود. از سوی دیگر "دامنه" تبعات این توافق هم تا حدود زیادی به رویکرد دولت بستگی دارد؛ به ویژه در بازار ارز که دولت منابع ارزی حاصل شده از محل توافقات را چگونه آزادسازی خواهد کرد.
با شناختی که از دولت و رویکردهای اقتصادی آقای روحانی و چهره های اقتصادی کابینه دارم، به نظر نمی رسد که دولت یکباره اقدام به آزادسازی این منابع ارزی و تزریق آنها به اقتصاد کند چرا که این امر می تواند تبعات منفی ای به همراه داشته باشد.
اما به سوال بازگردیم. در خصوص آثار روانی و هیجانی توافق در بازارها معتقدم که تاکنون مصالحه قریب الوقوع بخش مهمی از آثار روانی خود را تخلیه کرده و نمی توان انتظار آثار هیجانی بیشتری را داشت. در حدود 18 ماه فعالیت دولت آقای روحانی، حدود 250 هزار میلیارد تومان به میزان نقدینگی کشور اضافه شده اما در همین مدت نرخ دلار که یک تابعی از نقدینگی هم هست، نه تنها افزایش نیافته که کاهش هم پیدا کرده است. بنابراین نمی توان انتظار کاهش یکباره نرخ دلار را به تبع اعلام توافق هسته ای داشت.
*با این حساب به نظر شما حداکثر حاشیه نوسان قیمت ارز بعد از اعلام توافق چقدر خواهد بود؟
احتمالا در صورت توافق هسته ای، نرخ دلار نزدیک به 100 تا 200 تومان کاهش یابد.
در صورتی که دولت تصمیم بگیرد که بعد از توافق، منابع ارزی آزاد شده را یکباره به بازار تزریق کند، نوسان نرخ ارز بیشتر خواهد بود اما به نظر بعید است که دولت چنین اقدامی انجام دهد. باتوجه به تدبیر دولت، احتمالا ورود ارز از سوی دولت به اقتصاد به نحوی کنترل می شود که نوسان نرخ دلار حدود 3000 تا 3200 تومان باشد.
*اما در مورد بازار سرمایه. آیا بازار سرمایه هم به طور مستقیم تحت تاثیر نتیجه مذاکرات قرار می گیرد؟ یا همانطور که خودتان اشاره کردید دامنه رویکرد دولت در این بازار هم مستقیم و محسوس خواهد بود؟
در مورد بورس، قدرت اثرگذاری دولت برای بهبود اوضاع کمتر از بازار ارز است. اما مسئله ای که در خصوص این بازار مطرح است، انتظار بازار داخلی است. بازار داخل ماههاست که منتظر توافق هسته ای است. این بخش در 18 ماه گذشته به صورت مستقیم مشارکت داشته و همواره در انتظار نتیجه مذاکرات بوده است. در صورت اعلام توافق، مشارکت اقتصادی بازار داخل افزایش قابل ملاحظه ای خواهد داشت که این امر به نوبه خود می تواند به بهبود اقتصاد و وضعیت بازار سرمایه منتهی شود.
البته باید این را هم گفت که در حال حاضر بازار سرمایه یک طلب حدودا 40 هزار واحدی دارد تا به شاخص 100 هزار واحدی سالهای قبل برسد. براین اساس اگر شاخص کل بورس تا پایان سال جاری به 100 هزار واحد برسد، تازه به شاخص های قبلی رسیده ایم.
اما در صورت اعلام نتیجه مثبت از مذاکرات، می توان انتظار داشت که شاخص بورس ظرف یک بازه زمانی کوتاه مدت چند ماهه به 80 هزار واحد برسد.
*این رشد چند ده هزار واحدی در بازه زمانی کوتاه مدت حاصل تبعات روانی ناشی از توافق خواهد بود؟
این رشد را نباید به عنوان تبعات روانی توافق احتمالی تلقی کرد. در حال حاضر ما با یک نقدینگی 700 هزار میلیارد تومانی روبرو هستیم که بخش کوچکی از این نقدینگی می تواند به سمت بازار سرمایه حرکت کند. اگر بخواهیم شاخص کل بورس را برمبنای نقدینگی اقتصاد کشور بسنجیم، این شاخص در حال حاضر باید بیش از 100 هزار واحد باشد که نیست.
در این خصوص عملکرد دولت می تواند اثرگذار باشد به ویژه در خصوص نرخ سود بانکی. اگر نرخ سود بانکی در یک بازه کمتر از 6 ماهه ابتدا به 20 درصد و پس از آن به 18 درصد کاهش یابد، می توان انتظار داشت که شاخص کل بورس تا پایان سال جاری ابتدا به 80 هزار واحد و پس از آن به 100 هزار واحد برسد.
