آیا کشت برنج در گیلان به توسعه ی اقتصادی استان کمک می کند؟

^{ناصر عظیمی}

^{کشت برنج در کشاورزی گیلان نقش غالب داشته و هنوز هم دارد. بر اساس آخرین سرشماری عمومی کشاورزی که در سال 1382 انجام گرفته و نتایج آن انتشار یافته، در گیلان 253 هزار هکتار زمین کشاورزی وجود دارد که 160 هزار هکتار از آن را زمین های زیر کشت برنج تشکیل می دهد. به عبارت دیگر بالغ بر 63 درصد زمین های کشاورزی استان(یعنی حدود دو سوم کل اراضی کشاورزی) به کشت برنج اختصاص یافته است.}

 

   ^{آمار دیگری که جهاد کشاورزی استان ارائه می کند و با آمار سرشماری عمومی کشاورزیِ مرکز آمار ایران تفاوت بسیار دارد نیز همین واقعیت را در بر دارد. علیرضا شعبان نژاد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در 7 خرداد 1393 در مصاحیه ای اعلام کرده است که اراضی کشاورزی استان گیلان 430 هزار هکتار است. با توجه به این که همین نهاد سطح زیر کشت برنج را نیز 238 هزار هکتار اعلام کرده است، می توان گفت که با استناد به آمار  جهاد کشاورزی استان نیز سهم زمین های زیر کشت برنج استان نسبت به کل زمین های کشاورزی بیش از 55 درصد کل زمین های کشاورزی استان است}

رمزخوانی رشد در فصل چهارم

بانک مرکزی در روزهای گذشته، گزارش رشد اقتصادی سال 93 را منتشر کرد. بررسی این گزارش نشان می‌دهد که در فصل زمستان تاثیر ارزش افزوده بخش صنعت نسبت به سایر گروه‌ها بیشتر بوده و سهم 7/ 1 واحد درصدی را رشد اقتصادی داشته است. روز گذشته، «شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی» در سال 93 نیز، روی پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی قرار گرفت. این گزارش نشان می‌دهد که رشد شاخص کل، در زمستان سال 93 نسبت به مدت مشابه سال قبل 7/ 9 درصد بوده است که این رقم نسبت به سه فصل قبل بیشتر بوده است. طبق این گزارش، افزایش تولید «صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری»، «صنایع تولید فلزات اساسی» و «صنایع تولید محصولات شیمیایی» اثر قابل‌توجهی در این رشد داشته است.


جدیدترین آمار بانک مرکزی از شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی حاکی از آن است که رشد این شاخص در فصل زمستان 93 نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل 7/ 9درصد بوده است. این رقم نسبت به رشد سه فصل اول افزایش داشته است. براساس آمارها، رشد 4/ 32 درصدی « صنایع تولید وسایل نقلیه غیرموتوری»، رشد 8/ 13 درصدی صنایع تولید فلزات اساسی و رشد 7/ 8 درصدی صنایع تولید محصولات شیمیایی اثر قابل توجهی در رشد این شاخص در زمستان داشته است.

نگاه اقتصادی به آب ضرورت توسعه پایدار

 

^{پدرام سلطانی/ نایب رئیس اتاق ایران}

^{تغییرات اقلیمی با سرعت بی سابقه ای در حال رشد است و این امر تبعات جدی بر طبیعت و زندگی ساکنین زمین خواهد داشت. کشور ایران نیز به همراه دیگر کشورهای جهان دچار تغییر اقلیم و گرمایش زمین شده است. اما مسئله مهمی که در این میان کشور ایران را دچار چالش جدی کرده است، کاهش منابع آب با توجه به مسئله تغییر اقلیم است. کاهش منابع آبی که در حال حاضر به عنوان بحران آب بر سر زبانها افتاده است، نگاه اقتصادی به آب؛ مهمترین عنصر زندگی را ضروری می‌کند.} 

^{ارزش آب در کشورهای خشک و نیمه خشک مانند کشور ما، بیش از کشورهای پر آب است. اصولاٌ علم اقتصاد بر پایه کمیابی منابع شکل گرفته است، بنابراین نگاه اقتصادی به منابع کمیابی چون آب همواره می بایست وجود داشته باشد. متاسفانه تاکنون علی رغم کم آبی در ایران براساس اصول اقتصادی مدیریت بر منابع آب صورت نگرفته است. آب در کشور ما بسیار ارزانتر از کشورهای پر آبی است که هیچگونه محدودیتی در منابع آب شیرین ندارند. هرچند طی یکی دو سال گذشته حساسیت نسبت به این موضوع در بین مردم و مسئولین بوجود آمده است، ولی هنوز برنامه ریزی درست و جامعی برای مدیریت مصرف آب با نگاه علمی و  اقتصادی در کشور صورت نگرفته است. به اعتقاد من در جریان قانون هدفمندی یارانه ها، مهمترین منبعی که  باید در جهت هدفمندی به آن توجه شود و در اولویت قرار گیرد، یارانه پرداختی به آب می باشد چرا که ما محدودیتی به مانند آب در حاملهای انرژی در مقایسه با دیگر کشورها نداریم. یارانه ‌دادن به آب در کشوری که اصلی ترین بحرانش  کم‌آبی است، به‌دور از عقلانیت است.} 

^{در شرایط امروز، مخاطره بحران آب، کمتر از تحریم و مسائل ناشی از آن نیست؛ حتی اگر بحث تحریم به مسائل جدی تر و وخیم تری منجر می شد. بعید نیست مشکلاتی نظیر تنش اجتماعی، نا امنی و جنگ را در دهه های آینده در خصوص آب در منطقه داشته باشیم. ممکن است به واسطه کمبود منابع آب با کشورهای همسایه بر سر حقابه خود دچار بحران و تنش شویم.} 

فرهنگ کار چگونه به توسعه اقتصادی کمک می‌کند؟

^{مطالعات صورت گرفته در حوزه نقش فرهنگ در توسعه اقتصادی نشان می دهد زمانی توسعه درونزا امکان پذیر است که توسط فرهنگی قدرتمند تشویق و پشتیبانی شود. به عنوان نمونه در فرهنگ ژاپنی کار یک اصل مقدس تلقی شده و همین موضوع کشور ژاپن را در بالاترین سطح ساعات کار و بهروری نیروی انسانی  در نتیجه رشد اقتصادی قرار داده است که نقش فرهنگ در توسعه ژاپن را نشان می دهد. در فرهنگ ما نیز عوامل متنوعی نظیر توصیه به انجام فعالیتهای اقتصادی مفید برای جامعه و نکوهش فعالیتهای زیانبار برای اقتصاد جامعه -مانند ربا- وجود دارد . فرهنگ جهادی به عنوان یکی از درخشان ترین بخشهای فرهنگ ما ، می تواند در حوزه  اقتصاد از طریق کمرنگ کردن منفعت طلبی شخصی صرف، زیربنای نوعی شکوفایی در اقتصاد را فراهم آورد. به این صورت که با نهادینه شدن آن یک سرمایه گذار حتی با فرض سود بیشتری در فعالیتهای غیرمفید نظیر واسطه گری، با صرف نظر از مازاد سود، در بخش تولید سرمایه گذاری می کند تا با کمک به اقتصاد ملی و کارافرینی از جنبه های معنوی و برکت این عمل خیر نیز بهره مند شود.}

^{در حوزه مدیریت نیز  نظریه پردازان معتقدند که در حالت عادی افراد کاری را که به آنها محول شده به اندازه و کیفیتی انجام می دهند که در مقابل آن پاداش دریافت می کنند. این قاعده مبتنی بر نظریه های بوروکراسی سنتی بوده و در حالت عادی جاری و ساری است. اما نظریه پردازان جدیدتر با درنوردیدن این قاعده مفاهیم جدیدتری را ارائه کرده اند طوری که دو مدل اساسی مدیریت تعهد بالا و مدیریت عملکرد بالا در مدیریت استراتژیک منابع انسانی مورد توجه قرار گرفته است. مدل مدیریت تعهد بالا در واقع چیزی فراتر از قاعده های سنتی –عملکرد مبتنی برپاداش- بوده و قائل به آنست که در صورتی که کارکنان یا مدیریان از تعهد بالایی برخوردار باشند می توانند عملکرد بالایی را به ارمغان آورند.}

آیا تجارت آزاد میان ایران و عراق شدنی است؟ / خیز برای توسعه دوجانبه

^{غلامرضا حیدری‌کرد‌زنگنه / رئیس کمیته اقتصادی انجمن دوستی ایران و عراق}

 

^ب

 

^{بررسی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های موجود در اقتصاد ایران نشان می‌دهد که این اقتصاد از ظرفیت‌های قابل توجهی جهت حضور در بازارهای فرامرزی برخوردار است، با این حال بررسی عملکرد مولفه‌های کلیدی اقتصاد کلان اعم از رشد اقتصادی و دیگر شاخص‌های توسعه‌یافتگی، نمایانگر این است که با وجود برخورداری از ظرفیت‌های بالا هنوز نتوانسته‌ایم به جایگاه واقعی خود از نظر تجارت بین‌الملل برسیم و سهم مناسب خود را از بازارهای جهانی کسب کنیم.
در کنار پتانسیل‌های انسانی، فرهنگی و ژئوپولتیک، منابع طبیعی نقش پررنگی را ایفا می‌کند. تنوع شرایط اقلیمی (نزدیک به 10 اقلیم مختلف)، برخورداری از 29 میلیون هکتار اراضی مزروعی، 12 میلیون هکتار جنگل، 90 میلیون هکتار مرتع، دسترسی به منابع آبی به میزان 120 میلیارد مترمکعب، دسترسی به ذخایر و گونه‌های متنوع گیاهی و حیوانی، جایگاه والای ایران از نظر دسترسی به منابع نفت و منابع گاز و نیز دسترسی به سایر ذخایر معدنی از ویژگی‌های این پتانسیل و مبین وضعیت مطلوب جهت دستیابی به رشد بالاتر اقتصادی و حضور در بازارهای منطقه‌ای و جهانی است.}

دانلود تحقیق : شناسایی و ارزیابی شاخصهای توسعه پایدار و وضعیت اعمال آنها در طرح توسعه بنادر ایران

^{(مورد کاوی بندر شهید بهشتی چابهار )}

 ^{لینک دانلود : اینجا کلیک کنید
    حجم: 368 کیلوبایت}

 

 

^{اهداف مطالعه این تحقیق انتشار مفاهیم و تعریف توسعه پایدار بنادر به منظور شناسایی مسائل کلیدی و مهم در توسعه پایدار آنها میباشد، همچنین به منظور تعیین برنامه اساسی توسعه پایدار و به طور کلی بررسی مفهومی قابل تنظیم و اجرا ، همچنین گسترش ایده های نوآورانه بعنوان راه حلهای رسیدن به توسعه پایدار بنادر و کاربرد آنها، با یک مطالعه موردی در بندر شهید بهشتی خواهیم پرداخت.}

 

 

توسعه اقتصادی چیست و شاخص های توسعه کدامند؟

^{باید بین دو مفهوم «رشد اقتصادی» و «توسعه اقتصادی» تمایز قائل شد. رشد اقتصادی، مفهومی کمّی است در حالی که توسعه اقتصادی، مفهومی کیفی است.}

^{«رشد اقتصادی» به تعبیر ساده عبارت است از افزایش تولید کشور در یک سال خاص در مقایسه با مقدار آن در سال پایه. در سطح کلان، افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال موردنیاز به نسبت مقدار آن در یک سال پایه، رشد اقتصادی محسوب می شود که باید برای دستیابی به عدد رشد واقعی، تغییر قیمت ها (به خاطر تورم) و استهلاک تجهیزات و کالاهای سرمایه ای را نیز از آن کسر کرد.}

 

^{منابع مختلف رشد اقتصادی عبارتند از: افزایش به کارگیری نهاده ها (افزایش سرمایه یا نیروی کار)، افزایش کارآیی اقتصاد (افزایش بهره وری عوامل تولید) و به کارگیری ظرفیت های احتمالی خالی در اقتصاد.}

    ^{«توسعه اقتصادی» عبارت است از رشد همراه با افزایش ظرفیت های تولیدی اعم از ظرفیت های فیزیکی، انسانی و اجتماعی. در توسعه اقتصادی، رشد کمی تولید حاصل خواهد شد اما در کنار آن، نهادهای اجتماعی نیز متحول خواهند شد، نگرش ها تغییر خواهد کرد، توان بهره برداری از منابع موجود به صورت مستمر و پویا افزایش یافته، و هر روز نوآوری جدیدی انجام خواهد شد. به علاوه می توان گفت ترکیب تولید و سهم نسبی نهاده ها نیز در فرآیند تولید تغییر می کند.}

^{توسعه امری فراگیر در جامعه است و نمی تواند تنها در یک بخش از آن اتفاق بیفتد. توسعه، حد و مرز و سقف مشخصی ندارد بلکه به دلیل وابستگی آن به انسان، پدیده ای کیفی است (برخلاف رشد اقتصادی که کاملاکمی است) و هیچ محدودیتی ندارد.}

توسعه بازار رقابتی

^{امروزه در جهان باوری نوین به‌معنای حمایت از مصرف‌کننده به‌عنوان اصل بی‌چون و چرای حیات اقتصادی درجامعه شکل گرفته است.}

 

^{مسلم این است که برای حمایت از مصرف‌کننده نیز، همانند دیگر مسائل اقتصادی باید روندی اصولی و سازوکاری متناسب با اهداف تعیین شده در نظر گرفته شود تا به این صورت اولا: نقش هدایتگر و متقابل مصرف‌کننده و تولید‌کننده تعریف شود و ثانیا از سیاست‌های غیراصولی که نه تنها وضع مصرف‌کنندگان را بهبود نداده بلکه به شیوه‌های مختلف از جمله تولید کالاهای بی‌کیفیت و نامرغوب، ایجاد الگوی مصرف غلط، افزایش آلودگی، ایجاد بی‌اعتمادی به بازار داخلی و... مصرف‌کننده را در شرایطی بس ناگوارتر از سابق رها کرده است جلوگیری شود.}

 

^{فهم دقیق حقوق مصرف‌کننده مستلزم این است که ابتداباید از کالا و مصرف‌کننده تعریفی درست و نزدیک به واقع داشته باشیم و در کنار آن ضمن شناسایی دقیق و صریح حقوق مصرف‌کنند، راهکارهای اصولی در جهت تحقق آن در پیش گرفته شود. همچنین ضرورت، حساسیت و اولویت این حقوق مورد ارزیابی قرار گیرد و برای آن وزن مشخصی در مقایسه با سایر سیاست‌های کلی تعریف شود.}

حمل و نقل؛ بستر توسعه

منبع: اکونومیست
رشد تکنولوژی در آفریقا را می‌توان در بخش حمل و نقل جاده‌ای و راه آهن مشاهده کرد. برای نمونه، دولت کنیا طی گزارشی اعلام کرده که سیستم جدید حمل‌ونقل ریلی نقش زیادی در افزایش توانمندی‌های اقتصادی این کشور داشته و حداقل به طور سالانه 5/ 1 درصد در رشد اقتصادی موثر است، چراکه هزینه‌های ایاب وذهاب و حمل و نقل را تا60درصد کاهش می‌دهد. 
نخستین مرحله نصب خط راه آهن به طول 609 کیلومتر از بندر مومباسا تا نایروبی در ماه آوریل آغاز و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2017 اجرای این طرح به پایان برسد. قرار است در ادامه مسیر تا کشور کنگونیز ادامه داشته باشد.
از طرفی، طبق گزارش بانک جهانی، بخش تولید در سراسر قاره خواهد توانست سالانه تا 2درصد موجب رشد اقتصادی قاره شود. هرچند که بررسی اولویت طرح‌های ساخت بیمارستان، مدرسه و برق بسیار مهم است ولی دسترسی به همه امکانات ازقبیل بازار، مدرسه و بیمارستان نیازمند داشتن حداقل یک شبکه حمل‌ونقل مناسب است که مردم بتوانند به راحتی به شهرها و روستاهای خود رفت و آمد داشته باشند.
گسترش سیستم حمل‌ونقل دارای اهمیت بسیاری در آفریقا است؛ چراکه برابر گزارش بانک جهانی، هم اینک کشورهای جنوب صحرای آفریقا، سالانه 8/ 6میلیارد دلار برای جاده‌سازی هزینه می‌کنند، ولی رقم واقعی مورد نیاز تا 10 میلیارد دلار برآورد شده است. بسیاری از کشورهای این منطقه توانسته‌اند بودجه مناسبی برای توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای، راه آهن و کشتیرانی به کار بگیرند.
 طبق گزارش بانک توسعه آفریقایی، شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای در آفریقای زیر صحرا، سالانه و طی دهه گذشته با میانگین 7500 کیلومترمربع در حال توسعه بوده و نسبت به یک دهه قبل افزایش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. دراین میان دوکشور تانزانیا ولسوتو به ترتیب با 15درصد و 24درصد شاهد سریع ترین توسعه حمل‌ونقل بوده‌اند.

رونق چگونه و چه زمانی به اقتصاد ایران باز می گردد؟

 

^{آرش پورابراهیمی/ دکترای اقتصاد سیاسی از دانشگاه لیدن هلند}

^{چند روز پس از اینکه بانک مرکزی از کاهش نرخ سود بانکی خبر داد، سهامداران معترض به عملکرد اخیر بازار سرمایه در مقابل ساختمان بورس تجمع کردند; رخدادی که نشان داد عملکرد سیستم اقتصاد ایران در بسیاری از مواقع با چارچوب های متعارف در اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه همخوانی ندارد. از اقتصاد آمریکا گرفته تا چین، تنها انتشار خبر کاهش نرخ بهره برای رشد شاخص بازار سهام کافی است چرا که کاهش جذابیت بخش بانکی سرمایه های بیشتری را راهی تالارهای بورس خواهد کرد اما کاهش نرخ سود بانکی در ایران دوای درد بازار سرمایه نبود. کاهش نرخ سود بانکی و تلاش برای تسهیل وام خرید مسکن و خودرو بخشی از راهکارهایی محسوب می شوند که دولت اخیرا برای رونق بخشیدن به اقتصاد ایران به کار گرفته و حالا دیگر تقریبا مشخص است که تصمیم گیران اقتصادی کشور پس از تحقق نخستین و مهمترین هدف که مهار تورم بود، در اندیشه افزایش رشد و رونق اقتصادی هستند اما به نظر می رسد که تحقق این هدف به مراتب دشوارتر باشد.}

اجماع بر توسعه یک بار و برای همیشه

 

^{محمود سریع القلم}

^{القلمدر رابطه با ابعاد بین‌المللی بحث توسعه باید اشاره کنم که موضوع توسعه‌یافتگی جنبه ریاضی و فرمولی پیدا کرده است. راهی که کره جنوبی در حال طی کردن آن است، همان راهی است که شاید آلمان در یک قرن گذشته رفته و راهی که امروز چین در پیش گرفته، همان راهی است که در قرن نوزدهم قدرت‌های اروپایی و شمال آمریکا رفته بودند. نکته بعدی در این رابطه این است که اگر ما تاریخ توسعه اروپا، غرب اروپا و شمال آمریکا را مطالعه کنیم می‌بینیم که توسعه و رشد از طریق جامعه آغاز شد. در واقع جامعه قدرتمند شد، تولید کرد، ثروتمند شد حاکمیت‌ها را به چالش کشید و بعد در یک پروسه چندقرنه میان حاکمیت‌ و جامعه به یک قرارداد اجتماعی و به یک نظم عمومی دسترسی پیدا کرد، اما همین که می‌‌آییم خارج از غرب را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که در شمال آمریکا حتی ما یک جامعه هم پیدا نمی‌کنیم؛ یک جامعه که در آن مردم گفته باشند ما می‌خواهیم رشد و توسعه پیدا کنیم.}

"صندوق توسعه ملی" چه تفاوتی با "حساب ذخیره ارزی" دارد؟

^{گاهی‌ اوقات از زبان برخی نمایندگان و افراد مرتبط شنیده می‌شود که" کاری نکنید سرنوشت صندوق توسعه ملی به سرنوشت حساب ذخیره ارزی تبدیل شود"! منظور این افراد این است که حساب ذخیره ارزی با برداشت‌های غیر اصولی از بین رفت و به اصلاح سوراخ شد.}

 

 ^{اما "صندوق توسعه ملی" و "حساب ذخیره ارزی" چیست که وجود آن‌ها برای اقتصاد و سرانجام بودجه مهم است؟ و چه تفاوتی باهم داردند؟}

 

 ^{حساب ذخیره ارزی یک حساب دولتی است که اگر دولت پس از دخل و خرج‌های پیش‌بینی شده درآمد زیادی کسب کرد باید آن مبالغ را به حساب ذخیره ارزی واریز کند، بنابراین حساب ذخیره ارزی به عنوان یک قلک دولتی به شمار می‌رود.}

 

 ^{در مورد اینکه برخی‌ها معتقدند حساب ذخیره ارزی همزمان با پایان یافتن دولت هفتم و هشتم از بین رفته است، باید گفت این حساب نیز یک تکلیف قانونی است و ارتباطی با دولت‌ها ندارد اما در دولت آقای خاتمی یک هیئت‌امنایی مشخص شد تا هرکس که از راه می‌رسد نتواند از این حساب پول بردارد که آن هیئت نیز سازوکار خودش را دارد.}

 

 ^{پس از سیاست‌های کلان اقتصادی در قانون برنامه پنجم مقرر شد صندوقی تحت عنوان صندوق توسعه ملی تشکیل شود که 20 درصد از درآمدهای نفتی قبل از هر هزینه‌ای به این صندوق واریز شود بنابراین صندوق توسعه ملی یک صندوق ملی برای حمایت از بخش خصوصی بوده  و حساب ذخیره ارزی یک حساب دولتی است.}

تجربه آلمان در توسعه اقتصادی

^{آلمان با مساحت ۳۴۹.۲۲۳ کیلومتر مربع و با ۸۲ میلیون نفر، پرجمعیت ترین کشور اروپا محسوب می شود. آلمان هم اکنون یکی از صنعتی ترین کشورهای جهان است و به عنوان ثروتمندترین عضو اتحادیه اروپا، موتور اقتصادی حوز ه پولی یورو محسوب می شود. اما کشوری که دیر به صحنه رقابت با کشورهای بزرگ دنیا آمد و دو جنگ جهانی را نیز با شکست پشت سر گذاشته، چه می شود که هم اکنون بزرگ ترین صادرکننده جهان و دومین واردکننده جهان پس از آمریکا است؟}

^{با نگاهی اجمالی به روند توسعه یافتگی این کشور در می یابیم که بزرگ ترین اتفاقات توسعه ای این کشور در نیمه دوم قرن ۱۹ اتفاق افتاده است، ولی برای فهم بهتر مطلب، روند توسعه یافتگی آلمان را با نگاهی کوتاه به قرن های ۱۵ و ۱۶ از سر می گیریم. در قرن های ۱۵ و ۱۶(در زمان فوگرها) سرمایه داری تجاری و مالی در جنوب آلمان از هر نقطه دیگر اروپا پیشرفته تر بود. با باز شدن راه های تجاری آبی به جزایر هند شرقی و آمریکا، مرکز فعالیت تجاری به سواحل اقیانوس اطلس (پرتغال، اسپانیا، هلند، انگلستان و فرانسه) منتقل گردید و آلمان از خطوط اصلی فعالیت دور افتاد. با گسترش روند فوق تا قرن های ۱۷ و ۱۸ اتریش و پروس۱ تنها اهمیت نظامی و سیاسی خود را حفظ کرده بودند و عملا قدرت اقتصادی خود را از دست داده بودند. در این دوره کشورهایی همچون انگلستان و فرانسه به سوی وحدت سیاسی و قدرت مضاعف پیش می رفتند. در انگلستان و فرانسه تجارت با سرزمین های دور سبب توسعه اقتصادی، تجمع سرمایه و خلق سازمان های جدید اقتصادی شد، ولی در آلمان موقعیت جغرافیایی، حمل و نقل و شرایط تاریخی به نفع وحدت سیاسی و توسعه اقتصادی نبود.}

^{اوایل قرن ۱۹ م. تولیدات کارخانه ای آلمان ترکیبی از صنایع دستی و کارگاه ها و کارخانه های متفرق خانوادگی بود. در سال ۱۸۱۵ کالاهای نسبتا ارزان و باکیفیت انگلیسی، بازارهای آلمان را فراگرفت و هزاران واحد صنعتی کوچک و ناکارآمد را به ورشکستگی کشاند. این امر موجب شد تا در سال ۱۸۱۸ آلمان با طراحی یک سیستم تعرفه ای مناسب، در جهت اتحاد ملی بکوشد. دولت آلمان با وضع سیستم تعرفه ای در اتحادیه های گمرکی و حمایت از صنایع نوپا در پی آن بود که از حذف تولید ملی جلوگیری کند.}

این عکس‌ها نشان می‌دهند که افزایش جمعیت و توسعه بی حد و مرز چه بر سر محیط زیست زمین آورده است!

<sup>بحران آب ما را درگیر کرده است، خیلی وقت‌ها آسمان را نمی‌بینیم و در حسرت نسیمی خنک مانده‌ایم، پرستوها با شهرها قهر کرده‌اند، جنگل‌ها را صاف کرده‌ایم و به یاری فناوری حتی شن‌های آغشته به نفت را می‌مکیم، تا ته‌مانده ذخایر انرژی و معدنی زمین را به چنگ آوریم.
زمین تا چه زمانی می‌تواند این توسعه را تحمل کند؟
به تازگی کتابی با عنوان Overdevelopment, Overpopulation, Overshoot منتشر شده است که عکس‌های واقعا تأمل‌انگیزی دارد.
با هم تعدادی از این عکس‌ها را مرور می‌کنیم:

– در جزیره پرجمعیت جاوای اندونزی، مردی مشغول موج‌سواری است، اما موج‌ها آکنده از زباله‌اند:</sup>

ارتش، امنیت و توسعه اقتصادی در ایران معاصر

^{در میان انبوه روایات و داستان‌های آمیخته به افسانه درباره رضاخان، یک اتفاق نظر وجود دارد و آن نقشی است که او در نوسازی ارتش ایران ایفا کرد. البته هرچه زمان جلوتر می‌رود و به شهریور 1320، یعنی زمان اشغال ایران در جنگ جهانی دوم می‌رسیم، این اتفاق به اختلاف می‌رسد؛ جایی که منتقدان می‌گویند ارتش رضاشاه صرفاً برای نمایش‌های داخلی کارآمد بود و در جنگ، به سرعت شکست خورد. در همان دوران سلطنت رضاشاه است که توجه به زیرساخت‌های توسعه اقتصادی، از جمله جاده و راه‌آهن به صورت گسترده و اساسی در دستور کار دولت قرار می‌گیرد و این سوال مطرح می‌شد که آیا میان این دو، یعنی نوسازی ارتش و آغاز روند توسعه اقتصادی، رابطه علیتی هم وجود دارد یا صرفاً وجود شخصیت مقتدری همچون رضاخان بوده که این دو را پدید آورده است؟ آیا سرکوب شورش‌های محلی و تشکیل دولتی که برای نخستین بار می‌تواند «تا حدودی» ادعای حاکمیت بر تمام نقاط کشور (و نه فقط پایتخت) را داشته باشد، محیط لازم را برای گسترش زیرساخت‌ها و آغاز توسعه اقتصادی دولت‌محور در ایران فراهم آورده است؟ اصلاً اکنون و 90 سال پس از روی کار آمدن رضاخان، آیا می‌توان گفت وجود یک ارتش مقتدر و البته به دور از ماجراجویی است که امنیت ایران را در منطقه‌ای مملو از تنش و درگیری رقم زده و اگر این امنیت نبود، شاید همین توسعه اقتصادی را نیز شاهد نبودیم؟ سوال دیگر آن است که آیا هزینه‌های نظامی صورت‌گرفته، به رشد اقتصادی یاری رسانده یا بر آن تاثیر منفی داشته است؟
 
ظهور و سقوط کلنل
نگاهی به القاب و درجه‌های نظامی رضاخان، یعنی میرپنج و سردار سپه، برای هر فرد ناآشنا به تاریخی پیشینه نظامی او را تشریح می‌کند؛ مردی که استعداد نظامی خود را پلکان ترقی سیاسی ساخت و بعد از کودتای 3 اسفند 1299، «سردار سپه» شد. در دوران وزارت جنگ، او با ادغام نیروهای نظامی، ارتش را تشکیل داد و شورش‌های نواحی جنوبی کشور را سرکوب کرد. سردار سپه در سال 1302 به نخست‌وزیری رسید و پس از شروع سلطنت در آبان 1304، در اردیبهشت 1305 تاج‌گذاری کرد.}

معرفی کتاب :اقتصاد ایران؛ توسعه، برنامه‌ریزی، سیاست و فرهنگ

 

^{نویسنده : حسین عظیمی (آرانی)}

 

^{دکتر حسین عظیمی به‌عنوان اقتصاددان توسعه، به تحلیل‌های متفاوت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی خود شناخته شده است. ایشان تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دنیای صنعتی و تئوری‌های علمی ذیربط را می‌شناخت و بر ماهیت و روش علم اقتصاد به‌عنوان علمی اجتماعی تسلط داشت. به همین دلیل معتقد بود که دنیای صنعتی با تحولات فرهنگی و با یافتن بینش و بصیرتی جدید، بذر اولیه دوران تاریخی جدید یا، به عبارت دیگر، تمدن جدید صنعتی را کاشته است. او معتقد بود که ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، و فرهنگی تمدن قدیم و سنتی بشر بر دو مبنای سنت و فرمان استوار بوده است؛ یعنی، در همه‌جا، یا تولید و فرهنگ و... در کار بوده است یا، در غیر این صورت، کسی بوده که فرمانی صادر می‌کرده.}

^{برای نگارش این مجموعه بالغ بر ۸۰۰۰ عنوان مطلب شامل کتاب، پایان‌نامه، نشریه، تحقیق، دست‌نوشته، گزارش، اظهارنظر، یادداشت، نمودار و... دکتر عظیمی بررسی شد. بررسی این آثار از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ منتج به انتخاب مجموعه حاضر -۴۶ اثر- در میان حدود ۵۰۰ اثر شخصی ایشان شد. در بررسی این مجموعه مشخص شد که دکتر عظیمی نگاهی جامع به مجموعه ساختارها و عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور و جهان داشته، به‌طوری که به بیش از ۱۰۰ عامل، ساختار، نهاد، مسئله و... اصلی حوزه‌های فوق به‌طور مبسوط پرداخته است.
سرانجام ۴۶ اثر مهم‌تر از میان حدود ۵۰۰ اثر را برای کتاب اقتصاد ایران: توسعه، برنامه‌ریزی، سیاست و فرهنگ انتخاب کرد. مطالب این مجموعه با توجه به شاخص‌هایی همچون آماده‌بودن، تکراری‌نبودن، حجم مطلب، فضای موجود کتاب و... انتخاب شدند.}

 

 

هند تا 15 سال دیگر، قدرت اقتصادی سوم جهان خواهد بود

 

^{اکنون ژاپن سوم اقتصاد جهان از نظر تولید ناخالص داخلی است و پیش‌بینی شده است که تا سال 2030،‌هندوستان جای آن را بگیرد.}

^{به نظر می‌رسد که تا 15 سال دیگر، نظم نوینی در اقتصاد جهان حکمفرما شود و انگار به تدریج باید برای این کار آماده شد. در جهان 15 سال بعد، آمریکا تسلط کمتری از نظر اقتصادی بر جهان خواهد داشت،‌ تعدادی از بازارهای نوظهور احاطه خود را بر بازار افزایش خواهند داد و برخی از کشورهای اروپایی نیز زیر آنها جای خواهند گرفت.}

^{خبرگزاری بلومبرگ، آمار جدیدی از پروژه انجام شده از اقتصاد کلان در وزارت کشاورزی آمریکا را منتشر کرده است که طی آن، پیش‌بینی شده است که‌ ایالات متحده همچنان در سال 2030 میلادی، با تولید ناخالص داخلی سالانه 24.8 میلیارد دلار بزرگترین اقتصاد جهان باشد. تولید ناخالص داخلی سال 2015 این کشور 16.8 میلیارد دلار تخمین زده شده است. آمریکا به تنهایی 25 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را در سال 2006 انجام می‌داد؛ در صورتی که این رقم در سال 2015 به 23 درصد و در سال 2030 به 20 درصد خواهد رسید که عملا به معنی کاهش تسط آمریکا بر اقتصاد جهان خواهد بود.}

^{تا آن زمان،‌ تولید ناخالص داخلی چین نیز بیش از وضعیت فعلی خواهد بود و به مشارکت بیشتر منطقه آسیا در اقتصاد جهان کمک خواهد کرد. اما مهمترین تغییری که در اقتصاد جهان در سال 2030 رخ خواهد داد، این است که هندوستان جای ژاپن را به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان خواهد گرفت.}

ارتباط توسعه و دموکراسی

 

محمد طبیبیان .

توسعه و دموکراسی از جمله موضوعاتی است که در سال های اخیر در مورد آن بسیار صحبت می شود، شما درخصوص رابطه توسعه و دموکراسی چه نظری دارید؟
توسعه در یک کشور اشاره به بهبود شرایط اقتصادی زندگی مردم و پیش نیازهائی که به آن مربوط می شود دارد. افزایش درآمد، افزایش تولید، افزایش کیفیت زندگی مردم، افزایش خدمات اجتماعی در دسترس، بهبود آموزش، بهبود بهداشت و در مجموع آنچه را به عنوان عوامل تعیین کننده رفاه مردم می شناسیم. ممکن است بعضی افراد این عواامل را تفکیک کنند و بگویند برخی موضوعات اجتماعی است و برخی فرهنگی یا سیاسی. در حالی که آنچه به رفاه عمومی آحاد جامعه مربوط می شود را می توان در چارچوب علم اقتصاد بررسی کرد. امروزه اقتصاد بخش عمومی به انتخاب جمعی و اجتماعی نیز
توجه داشته و فراگرد های سیاسی را نیز مورد مطالعه قرار می دهد.

همچنین تا زمانی که بهبود در مبانی کارکرد اقتصاد نداشته باشید، سیستم بهداشت و درمان نمی تواند توسعه پیدا کند، سیستم آموزش نمی تواند توسعه پیدا کند، نمی توانید موسیقی، تئاتر و فرهنگ بهتری داشته باشید. مجموعه این موضوعات از زمانی که اقتصاد به عنوان یک رشته مطرح شد و به امر سرو سامان دادن نظام اقتصادی، به عنوان زیربنای نظامات دیگر پرداخت، مطرح گردید. به این دلیل است که اقتصاد وتوسعه اقتصادی یک علم انسانی تلقی می شود.

توسعه به یک تغییر دیدگاه در مورد انسان مربوط می شود که از قرن هفدهم آغاز می گردد . آدام اسمیت (1723-1790) که به عنوان اولین اقتصاددان مطرح است، تلاش کرد به این پرسش پاسخ دهد که: چه ترتیب و سازماندهی اقتصادی است، که می تواند انسان را ارتقاء دهد و جایگاه فرد انسانی را بهبود بخشد و حقوق فرد انسان را از جنبه های مادی پایدار نماید.

بررسی رابطه انتقادهای اخیر دژآگه با توسعه ایران ....توسعه در آفساید/فوتبال نشانگری برای توسعه

^{سخنان انتقادی اخیر اشکان دژآگه، ملی‌پوش فوتبال ایران نسبت به سیاست‌های فدراسیون فوتبال در حالی است که بسیاری از کارشناسان، فوتبال را نمونه کوچکی برای بررسی روند توسعه در کشور می‌دانند.}

<sup>نه لباسی مناسبی برای تمرین دارد و نه فضا را برای رشد فوتبال مهیا می‌داند. نه‌تنها گله از بخش تجهیزات و لجستیک تیم ملی فوتبال می‌کند که، از رعایت نکردن ترتیبات رسمی توسط مسوولان تیم ملی نیز گله‌مند است. معتقد است این روزها، رعایت پروتکل‌ها در سطح بین‌المللی جز لاینفک قاعده بازی فوتبال شده است اما در ایران و در میان مدیران ایرانی جایی ندارد. از رفتن کی‌روش، سرمربی تیم ملی شاکی است و بر این باور است فوتبال ایران فرصت بزرگی را از دست خواهد داد تا جایی‌ که حسرت روزهای با کی‌روش ماندن برای ما ایرانیان برجای خواهد ماند.

وقتی دژآگه حسرت با کی‌روش ماندن تیم ملی را یادآوری می‌کند، گویی به ناگزیر توسعه‌نیافتگی ایران، از بابت تاکید برخی روشنفکران بر آن و حسرت توسعه در سرزمین ایران و فرصت‌های از کف رفته را متذکر می‌شود.

محسن رنانی، یکی از کارشناسان اقتصادی بازی فوتبال را آزمایشگاه کوچکی برای توسعه‌پذیری ایران می‌داند و با صراحت از قاعده بازی در فوتبال برای قاعده بازی در جامعه استفاده می‌کند.</sup>

پیشرفت اقتصادی و سقوط قیمت

^{والتر بلاک}
 

 

<sup>نگاهی به آمار بیش از دو سال گذشته، نشان می‌دهد که قیمت نفت از چهار دلار در هر گالن به کمتر از دو دلار رسیده است. یعنی در این دوره زمانی هر گالن نفت، حدود ۵۰ درصد کاهش قیمت را تجربه کرده است. الگوئی مشابه نیز در مورد قیمت هر بشکه نفت خام وجود دارد. 

اما چه عاملی باعث این تغییر شدید در قیمت‌ نفت شده است؟ چند تئوری در این‌باره وجود دارد. اول اینکه احتمالا حرص و اشتهای شرکت‌های نفتی، افول کرده است. وجدان سرمایه‌دارانی که از راه فروش این محصول کسب سود می‌کردند بیدار شده است. به‌جای دریافت هزینه بالا از مردم، کاری که در همه این سال‌ها به آن مشغول بوده‌اند، حالا طرفدار اخلاقیات شده‌اند و دیگر هزینه‌های ما را به خاطر سود خودشان بالا نخواهند برد. 

اگر شما این نظریه را قبول داشته باشید، احتمالاً بهره‌ هوشی شما تک رقمی است. می‌توانید مطمئن باشید که مدیران و مالکان شرکت‌هایی که کار رساندن نفت به مصرف‌کنندگان را برعهده دارند هیچ تغییری در روش کار خود نداده‌اند. آنها هم‌چنان به دنبال این هستند که به ارزان‌ترین قیمت خرید کرده و به بالا‌ترین قیمت بفروشند. (همان کاری که همه ما، در هر شغلی که هستیم انجام می‌دهیم. پس خیلی به خود فخر نکنید که اگر ما بودیم این کار را نمی‌کردیم.)</sup>