نسخه رییس اتاق بازرگانی برای مریض های بستری اقتصاد/ نیازمند استراتژی توسعه صنعتی هستیم

^{غلامحسین شافعی را در طبقه هفتم اتاق بازرگانی ایران ملاقات کردم. می‌توان گفت او از لحاظ حضور در صحنه و فعالیت‌های مرتبط با بخش خصوصی، نفر اول بخش خصوصی ایران است و با سمت گرفتن محمد نهاوندیان در ریاست‌جمهوری، به عنوان رییس اتاق بازرگانی ایران انتخاب شد. این فعال بخش خصوصی 63 ساله، تاجر زعفران است و همزمان ریاست اتاق بازرگانی مشهد را هم برعهده دارد. همکاران شافعی در اتاق بازرگانی مشهد می‌گویند با اینکه وی این روزها خیلی پرمشغله و با ترافیک کاری روبه‌رو است، اما فعالان اقتصادی مشهد را رها نکرده و از آنها همچون گذشته حمایت می‌کند. شافعی در طول این سال‌ها، چه قبل از فعالیت به عنوان رییس اتاق بازرگانی ایران و چه امروز، همواره تاکید داشته که اقتصاد کشور از نبود یک نقشه راه و استراتژی توسعه صنعتی رنج می‌برده است. به اعتقاد وی، «به دلیل این‌که ما تاکنون استراتژی توسعه صنعتی نداشته‌ایم، حرکت‌هایمان با چشم بسته انجام شده است.»} 

^{* بیش از یک‌سال و نیم از فعالیت دولت یازدهم می‌گذرد. در این مدت اتفاقات مختلفی در حوزه اقتصاد افتاده است و دولت نیز اعتقاد دارد که اقتصاد کشور تا حدودی از رکود خارج شده است. شما به عنوان فردی که در رأس بخش خصوصی کشور فعالیت دارید، فکر می‌کنید تا به امروز چقدر از خواسته‌هایی که از دولت انتظار می‌رفت، تامین شده است؟}

^{به نظر من در مورد مسایل اقتصادی اتفاق مثبت را می‌شود در اقتصاد کلان کشور مشاهده کرد و توانستیم یک مقداری ثبات را در اقتصاد کلان کشور ایجاد کنیم. برای مثال، در طول یکی دو سال گذشته در ارتباط با نرخ ارز شاهد بودیم که تنش‌های گذشته مهار و ثبات ایجاد شده است. در زمینه بعد نظارتی دولت بر سیستم بانکی کشور نیز اقدامات مثبتی انجام شده، اما کافی نیست و این رویه باید با قوت و قدرت بیشتری ادامه پیدا کند.}

تاثیرگذار‌ترین اقتصاددانان سال 2014 / نگاهی به فهرست منتشر‌شده از سوی هفته‌نامه اکونومیست

^{در طول چند دهه گذشته، هر جا سخن از سیاستگذاری در سطح کلان به میان آمده، نام اقتصاددان‌ها نیز در کنار سیاستگذاران دیده شده است. هرچند ممکن است سیاستمداران همواره توجه بیشتری را به خود جلب کرده باشند، اما اقتصاددانانی که به مناصب و پست‌های مشورتی یا مدیریتی دست یافته‌اند نیز مورد توجه بوده‌اند. از روسای بانک‌های مرکزی به ویژه فدرال‌رزرو گرفته تا مشاوران روسای جمهور همه به نحوی مستقیم یا غیر‌مستقیم در بهروزی یا عدم بهروزی مردم کشورشان، نقشی تعیین‌کننده داشته‌اند. از همین رو هفته‌نامه اکونومیست در کنار دیگر منابع مهم خبری مانند وال‌استریت ژورنال، نیویورک‌تایمز و واشنگتن‌پست فهرستی از تاثیرگذار‌ترین یا بانفوذترین اقتصاددانان سال را منتشر کرده است که در آن شاخص‌ها و معیارهای مختلفی را در نظر می‌گیرد. این رده‌بندی سالانه تهیه نمی‌شود و تنها یک تجربه است. مهم‌ترین شاخصه فهرست منتشر‌شده از سوی این هفته‌نامه این است که اکونومیست بر مبنای نظرات علمی و نه لزوماً پست‌های سیاسی و بازخورد رسانه‌ها و میزان شهرت و محبوبیت، اسامی پرنفوذترین اقتصاددانان جهان را معرفی می‌کند. افراد منتخب از میان یک لیست اولیه 450‌نفره از اقتصاددانانی که عمدتاً نویسنده کتاب، برنده جایزه نوبل و استاد اقتصاد هستند، اعلام شده‌اند. منبع اکونومیست برای دسترسی به این فهرست، سایت معتبر آیدیاز است که از روش طبقه‌بندی «ریپک» یا همان مقالات پژوهشی اقتصاد بهره می‌برد. در واقع این هفته‌نامه با رجوع به سایت آیدیاز و بررسی معیارهایی چون تعداد مقالات آکادمیک و اظهارنظرهای مهم و تاثیر‌گذار و همچنین مشورت‌های مهمی که احیاناً هر کدام از این اقتصاددانان به مقامات سیاسی مربوطه ارائه داده‌اند، به این فهرست رسیده است. اما نکته مهم در مورد این فهرست آن است که این هفته‌نامه تعمداً افرادی را که در منصب‌های سیاسی قرار دارند کنار گذاشته است. حال آنکه اگر کمی با دنیای اقتصاد و سیاست ارتباط داشته باشیم، با خود خواهیم گفت بدون شک قدرتمندترین اقتصاددان در عرصه سیاست، جانت یلن، رئیس بانک مرکزی آمریکاست که سیاستگذاری پولی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را در دست دارد. اما چرا اسامی روسای بانک مرکزی در این لیست وجود ندارد، در حالی که باقی مقامات فدرال‌رزرو، بانک مرکزی اروپا و بانک انگلستان در این لیست حضور دارند؟}

استاد دانشگاه تهران توضیح می‌دهد: چگونه اقتصاد آسیای مرکزی به تسخیر چین در آمد؟

 ^{استاد دانشگاه تهران معتقد است که «چین از طریق طرح‌های متعدد و سرمایه‌گذاری عظیم، فضای آسیای مرکزی را در تسخیر ارتباطات اقتصادی و حتی فرهنگی خود گرفته است.»}

 

^{«شرایط بین‌المللی یک تغییرات جدی را طی می‌کند و نظام بین‌المللی به سمت تکثر و قطبیت حرکت می‌کند.»}

^{وی افزود: «از طرفی، نقش بازیگران و قدرت‌های منطقه‌ای دارد افزایش می‌یابد و تعاملات بین‌منطقه‌ای به شدت گسترش پیدا کرده است. به عبارتی، هم حوزه اروپا و آمریکا و هم حوزه شرق آسیا گرایش‌های بسیار جدی در این 20 سال اخیر به سمت حوزه اوراسیای مرکزی پیدا کردند.»}

^{استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: «در حوزه اوراسیای مرکزی، دو سه منطقه خیلی جدی‌تر مورد توجه بوده است؛ قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی و حوزه دریای خرز. هر سه منطقه برای ما اهمیت حیاتی و امنیتی دارند.»}

^{به گفته کرمی، «چین امروزه از طریق طرح‌های متعدد و سرمایه‌گذاری عظیم در منطقه آسیای مرکزی و خطوط انتقال انرژی و خطوط ارتباطی و کمربند اقتصادی راه ابریشم، فضای آسیای مرکزی را در تسخیر ارتباطات اقتصادی و حتی فرهنگی خود گرفته است.»}

^{وی متذکر شد: «چین در حوزه دریای خزر تبدیل به یک موضوع بسیار اساسی شده است، چراکه حداقل انرژی بخش شرقی دریای خزر از طریق 4 خط انتقال انرژی به سمت چین است.»}

هفته بی رمق بورس تهران!

 ^{در پایان معاملات این هفته در بورس اوراق بهادار، شاخص کل با ۹۳۵ واحد کاهش نسبت به هفته قبل به ۶۵،۶۳۴ واحد رسید. ارزش کل معاملات سهام و حق تقدم نیز با کاهش ۴۰ درصدی حدود ۷،۶۳۲ میلیارد ریال بود.}

 عملکرد بازار بورس اوراق بهادار تهران

 ^{در پایان معاملات روز چهارشنبه ۹ اردیبهشت ۱۳۹۴، بورس تهران در دقایق اولیه به دلیل اخبار مثبت از جمله کاهش قطعی نرخ سود بانکی، کار خود رو با روند افزایشی آغاز نمود و در نهایت شاخص کل با ۱۲۵ واحد مثبت به ۶۵،۶۳۴ واحد رسید.}

^{نمادهای، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (۱۱۲ واحد)، پالایشگاه نفت بندرعباس (۴۹ واحد) و پتروشیمی مبین (۳۶ واحد) بیشترین تأثیر مثبت را بر شاخص گذاشتند. شاخص بازار فرابورس نیز با ۴ واحد افزایش به ۷۴۲ واحد رسید.}

داستان نرخ سود بانکی از آغاز تا پایان/پرونده

^{آغاز داستان نرخ سود از دولت نهم و ونزوئلا}

^{کاهش نرخ سود از سال 85 و در دولت نهم کلید خورد و تا پایان سال 86 نیز ادامه داشت. پیامد این تصمیم اشتباه کاهش سود تسهیلات بود.}

^{این تصمیم اشتباه پیامدهای زیانبار فراوانی برای اقتصاد کشوربه دنبال داشت. تفاوت معنادار نرخ سود تسهیلات بانکی و نرخ سود سپرده ها با نرخ تورم دو رفتار اقتصادی منطقی را از جانب جامعه رقم زد؛ نخست اینکه صف دریافت تسهیلات به شدت طولانی شده و هر فرد عادی در جامعه از مقایسه نرخ تورم و نرخ سود تسهیلات نتیجه می گرفت که دریافت تسهیلات ارزان قیمت کاملا به صرفه است حتی اگر این تسهیلات را بلا فاصله در قالب سپرده به شبکه بانکی بازگرداند چرا که بدین ترتیب می توانست از اختلاف غیر منطقی نرخ سود تسهیلات و سپرده ها سود ببرد.}

^{رفتار دوم خارج شدن بخش عمده ای از سپرده ها یا کوتاه شدن زمان ماندگاری سپرده ها در شبکه بانکی بود. نتیجه این خروج منابع افزایش نقدینگی سرگردان در جامعه و حمله این نقدینگی به بازارهای مستعد فعالیت های سفته بازانه بود.}

^{جهش شدید قیمت مسکن، طی سال های 86 تا 89 محصول ورود بی رویه منابع خارج شده از شبکه بانکی به حوزه مسکن بود که آثار و تبعات آن همچنان نیز کم و بیش باقی است.}

^{از روزی که غلامحسین الهام سخنگوی دولت دستور رییس  جمهوری وقت در خصوص کاهش   نرخ سود را از ونزوئلا اعلام کرد نمایش افزایش بی رویه نقدینگی و تورم در جامعه آغاز شد تا جائیکه در پایان دوره دولت دهم تورم به 40 درصد و نقدینگی به  مقدارغیر قابل باوری رسیده بود.} 

^{شروع رقابت بین بانک ها بر سر افزایش نرخ سود}

^{این روند شاید به دلیل همین پیامدهای ناگوار در سال های بعدی دولتهای نهم و دهم ادامه نیافت و نرخ سود دیگر توسط دولت کاهش نیافت. در عوض اما محمود بهمنی، رئیس کل وقت بانک مرکزی بهمن ماه سال 90 با استفاده از فرصت سفر خارجی هیات دولت، شورای پول و اعتبار را در غیبت وزرای عضو تشکیل داد و با صدور مصوبه ای تعیین نرخ سود سپرده های بانکی را در اختیار بانکها قرار داد. این تصمیم گرچه سرآغاز رقابتی مخرب بین بانکها در بالا بردن نرخ سود شد اما نقدینگی فراوانی نیز به شبکه بانکی بازگرداند.}

^{دولت یازدهم اما ابتدای فعالیت خود برای جمع آوری نقدینگی سرگردان در جامعه سیاست انقباضی در پیش گرفته و با افزایش نرخ سود سپرده ها به هدایت منابع به بانک ها کمک کرد.}

هزینه تحریم ایران برای اقتصاد ایالات متحده و اروپا

^{مطالعات بسیار کمی وجود دارد که هزینه‌های تحریم را برای کشورهای تحریم‌کننده اندازه‌گیری ‌کند. در مورد ایران، تحریم‌هایی از سوی ایالات متحده، اروپا و سازمان ملل به دلیل برنامه هسته‌ای وضع شده و این تحریم‌ها در سال‌های اخیر تشدید یافته است. این گزارش با هدف برآورد هزینه تحریم ایران برای آمریکا و اروپا نگاشته شده است.
• آمریکا تابحال بزرگترین بازنده تمام تحریم‌های اعمال شده بر ایران است. از سال 1995 تا 2012، آمریکا بین 7/134 و 3/175 میلیارد دلار درآمد بالقوه صادرات به ایران را از دست داده است.}

محمد مروتی از عوامل اقتصادی موثر بر کاهش قیمت نفت می‌گوید

 ^{داستان سقوط قیمت نفت و تحلیل نقش‌آفرینی عربستان یا تولید نفت شیل بر آن، تکراری‌تر از آن شده که بتوان حرف جدیدی درباره‌اش بر زبان آورد و شاید همین بهانه باعث شد به سراغ محمد مروتی برویم؛ اقتصاددان جوان ایرانی که دکترای خود را با رساله‌ای درباره اقتصاد منابع طبیعی به پایان برده و نفت از زمینه‌های اصلی پژوهش او به شمار می‌رود. او که هم‌اکنون محقق پسادکترا در دانشگاه استنفورد است، با بهره‌گیری از اقتصاد خرد و نظریه بازی، تفسیری اقتصادی و قابل پذیرش از بازار نفت ارائه می‌دهد که در آن از تئوری‌های متداول توطئه خبری نیست. مروتی استراتژی بهینه عربستان را در بازار نفت، نوسان تولید می‌داند که ریسک تولیدکنندگان رقیب را افزایش می‌دهد. بر همین اساس او رفتار عربستان را در افزایش تولید و کاهش قیمت نفت منطقی و قابل پیش‌بینی ارزیابی می‌کند، ولی این احتمال را که انتخاب زمان کنونی ممکن است به صورت ضمنی اهداف سیاسی نیز داشته باشد، رد نمی‌کند. او مفهوم وابستگی و همکاری استراتژیک را در بازار نفت فاقد معنا می‌داند؛ چرا که در این بازار برخلاف بازار گاز، کمبود به سرعت می‌تواند جبران شود. مروتی ضمن اشاره به لزوم حفاری مداوم در منابع نفت شیل برای حفظ تولید، می‌گوید از کاهش تعداد دکل‌های فعال حفاری در آمریکا طی ‌ماه‌های اخیر نمی‌توان در کوتاه‌مدت هیچ نتیجه‌گیری کرد؛ اگرچه در نهایت به شرط باقی ماندن قیمت نفت در سطوح پایین فعلی، تولید نفت از منابع شیل کاهش خواهد یافت. مروتی همچنین مفهوم مازاد تولید یا مازاد مصرف نفت در بازار را نیز، به لحاظ اقتصادی و در بلندمدت، بی‌معنا می‌داند؛ چرا که «هر مازاد عرضه یا تقاضایی، در قیمت‌ها منعکس می‌شود و نهایتاً در مدت کوتاهی خود را در بازار نشان می‌دهد».} 

^■■■

  ^{در ایران، بعد از سقوط قیمت نفت، اغلب تحلیل‌ها از تاثیر عوامل سیاسی بر این پدیده حکایت می‌کنند. از جمله تاثیر عربستان به عنوان نقش‌آفرین اصلی بازی مطرح و حتی گفته می‌شود این کشور با همکاری آمریکا در این راستا قدم برداشته است تا به کشورهایی مثل ایران و روسیه فشار وارد کند. البته تحلیل‌های دیگری هم وجود دارند و بعضاً ترکیبی از چند عامل موثر بر کاهش قیمت نفت مطرح می‌شود. ارزیابی شما از این تحلیل‌ها چیست؟}

^{به نظر من مساله سقوط قیمت نفت لزوماً سیاسی نیست و توضیح اقتصادی می‌تواند این مساله را تبیین کند. فرض کنیم یک Dominant Producer (تولیدکننده غالب) مثل عربستان وجود دارد که می‌تواند در بازار، قیمت نفت را تعیین کند. سوال مهم این است که قیمت را چقدر باید تعیین کند. مثلاً 100 دلار بهتر است یا 60 دلار؟ جواب بدیهی نیست. چرا که اگر قیمت نفت کم باشد، در مقدار ثابتی از فروش نفت، قاعدتاً درآمد نفتی کم خواهد بود.}

این عکس‌ها نشان می‌دهند که افزایش جمعیت و توسعه بی حد و مرز چه بر سر محیط زیست زمین آورده است!

<sup>بحران آب ما را درگیر کرده است، خیلی وقت‌ها آسمان را نمی‌بینیم و در حسرت نسیمی خنک مانده‌ایم، پرستوها با شهرها قهر کرده‌اند، جنگل‌ها را صاف کرده‌ایم و به یاری فناوری حتی شن‌های آغشته به نفت را می‌مکیم، تا ته‌مانده ذخایر انرژی و معدنی زمین را به چنگ آوریم.
زمین تا چه زمانی می‌تواند این توسعه را تحمل کند؟
به تازگی کتابی با عنوان Overdevelopment, Overpopulation, Overshoot منتشر شده است که عکس‌های واقعا تأمل‌انگیزی دارد.
با هم تعدادی از این عکس‌ها را مرور می‌کنیم:

– در جزیره پرجمعیت جاوای اندونزی، مردی مشغول موج‌سواری است، اما موج‌ها آکنده از زباله‌اند:</sup>

کلانتری:کوچ‌اجباری‌در سرنوشت‌میلیون‌ها‌ایرانی

^{بحران آب در ایران هنوز برای بسیاری از اقشار جامعه به یک باور تبدیل نشده است؛ چرا که به باور انبوهی از مردم، این سرزمین همیشه با مشکل کم‌آبی دست‌وپنجه نرم کرده و حالا هم وضع بحرانی نیست!}

<sup>همین نگاه تا چندی پیش در بدنه مدیریتی کشور هم دیده می‌شد و کسی باور نداشت که مشکل داریم. بحث گسترده کردن جمعیت تازه و بیشتر ایرانی در عرصه‌های خاکی ایران هم یکی از همین استدلال‌ها بود که در دوره‌های اخیر مطرح می‌شد. اما حالا با تغییر رویکردهای مدیریتی کشور برخی مسائل اندک‌اندک روشن شده و برخی مسئولان متوجه وخامت اوضاع شده و کارهایی را برای مدیریت این بخش شروع کرده‌اند.

آن‌طور که عیسی کلانتری، مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری در امور آب، کشاورزی و محیط‌زیست در این خصوص می‌گوید، در سال‌های گذشته وزارت نیرو جرأت اعتراف به واقعیت را نداشت؛ اما حالا بحران خشکسالی به اندازه‌ای رسیده که مسئولان متوجه قهقرای کشور شده‌اند، زیرا درحال حاضر ٧٠‌درصد جمعیت کشور با سرانه زیر ٩٠٠ مترمکعب آب در‌ سال زندگی می‌کنند و این از نظر استانداردهای جهانی یعنی رخداد فاجعه بزرگ. عیسی کلانتری که به تازگی سمت مشاوره از معاون اول دریافت کرده است، غروب شنبه به بنیاد ملی امید ایرانیان رفته بود تا  در جمع خبرنگاران، کارشناسان و پژوهشگران از همین واقعیت‌ها و وضع آبی کشور گزارشی دقیق دهد.

♦♦♦ در ادامه گزارش این نشست را می‌خوانید:</sup>

محمود جامساز توضیح داد: چرا هدفمندی یارانه‌ها منحرف شد؟/پرداخت یارانه باهیچ منطق‌ اقتصادی منطبق نیست

^{حدود 53 ماه از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها می‌گذرد؛ قانونی که آمد تا اقتصاد ایران را سامان ببخشد، اما نه‌تنها بر بار مشکلات اقتصاد کشور افزود، بلکه امروز همچون کودک معلولی می‌ماند که تاکنون راه درمانی برای آن پیدا نشده است.}

^{هدفمندی یارانه‌ها قرار بود براساس یک منطق درست، کسانی را که بی‌دلیل منابع ملی را هدر می‌دادند، متنبه کند و از سوی دیگر، پول ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی میان اقشار ضعیف جامعه که بهره‌ای از این منابع ملی نداشتند، توزیع شود. به عبارتی، این روند می‌خواست توزیع منابع ملی در کشور را سامان بخشد و از هدررفت آنها جلوگیری کند و در عین حال، جامعه از شکل مصرف‌گرایی خارج و به سمت تولید هدایت شود.}

^{اما با وجود اهداف متصور شده از آن، اجرای این قانون از همان ابتدا به انحراف رفت و در حال حاضر تنها چیزی که از اجرای هدفمندی یارانه‌ها دیده می‌شود، واریز 45 هزار و 500 تومان در هر ماه به حساب مردم است؛ اتفاقی که باعث شده که دولت ماهانه با کسری هنگفتی در بودجه روبه‌رو شود.}

^{در همین رابطه، محمود جامساز، کارشناس اقتصادی  درباره دلایل به انحراف رفتن قانون هدفمندی یارانه‌ها اظهار داشت: «مساله عدم تحقق اهداف قانون هدفمند کردن یارانه‌ها چندان هم شگفت‌آور نیست، زیرا بخش عمده‌ای از برنامه‌های اقتصادی کشور اعم از برنامه‌های توسعه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و همچنین سیاست‌های کلان نظام که رویکردها و اهداف مشخصی را در نظر داشت، به همین سرنوشت عدم دستیابی به اهداف منجر شدند.»}

^{به اعتقاد وی، «بدون شک علت اصلی این موضوع را می‌توان در نظام اجرایی و بروکراسی کشور از یک‌سو و مدیریت ناکارآمد اقتصادی و رژیم اقتصادی حاکم جست‌وجو کرد که یک اقتصاد دولتی سرمایه‌داری نفتی است.»}

گفت‌وگو با محمد اکبرپور درباره موفقیت‌های آکادمیک‌اش

^{جاه‌طلبی خوب است} 

<sup>گفت‌وگوی ای‌میلی با  اقتصاددان جوان ایرانی که سابقه شاگردی «الوین راث» برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۲ را دارد، در اولین روزهای سال جدید اتفاق افتاد. محمد اکبرپور دانشجوی دکترای اقتصاد پیش از اینکه تحصیلات خود را به اتمام برساند، از دانشگاه استنفورد (بیزینس اسکول) و دپارتمان‌های اقتصاد ام‌آی‌تی، شیکاگو، پرینستون و برکلی پیشنهاد کار دریافت کرده است. گفت‌وگو با او از ابتدای مسیر تحصیلی آغاز شد و تا کارهای پیش روی وی ادامه یافت. در این بین  او درباره دلایل گرایش خود به اقتصاد، شاخه پژوهشی طراحی بازار و برخی مسائل کاربردی ایران در این حوزه از جمله مساله سربازی، کارآفرینی و نوآوری در ایران با توجه به تجربه دره سیلیکون آمریکا و وظیفه دولت‌ها در این حوزه به نکات جالب و قابل تاملی اشاره داشت که در ادامه می‌خوانیم.

 ■■■
 
آقای اکبرپور لطفاً از مسیر تحصیلی‌تان تا الان برای ما بگویید و اینکه چطور شد رشته اقتصاد را انتخاب کردید؟
سلام و ممنون از وقت و پرسش‌های شما. قبل از شروع گفت‌وگوی‌مان من فقط یک جمله برای رفع مسوولیت بگویم و آن این است که من به تجربه فهمیده‌ام نظر آدم‌ها در مورد مسائل گوناگون در طول زمان تغییر و تکامل پیدا می‌کند. بنابراین حرف‌هایی که من امروز می‌زنم ممکن است ۱۰ سال دیگر تغییر یا تکامل پیدا کرده باشند و تنها تضمینی که می‌توانم بدهم این است که در محدوده دانش فعلی‌ام بهترین پاسخ‌ها را به سوالات شما بدهم.</sup>

فردای اتاق بازرگانی درگفت‌وگو با پدرام سلطانی

^{برنامه گروه ائتلاف برای فردا در راستای رسیدن به اهدافی که وعده ‌آنها را به بخش خصوصی داده است، چیست؟ آیا در اتاق هشتم شاهد اصلاح ساختار خواهیم بود؟}

^{برای اینکه  بتوانیم به اهداف‌مان برسیم باید با یک برنامه‌ریزی اجرایی، فازبندی و مقطع‌بندی اقدامات و همین‌طور اولویت‌بندی امور مسیر را مشخص کنیم. باید در ابتدای مسیر برای اهدافی که تعیین شده برنامه‌ریزی کنیم تا متوجه شویم با کدام منابع، نیروی انسانی، هزینه و چه فرآیندهایی می‌توان کار را ملموس کرد. این موضوع هم شامل هیات رئیسه و هیات نمایندگان شده و هم مسوولان اجرایی اتاق را در‌بر می‌گیرد.}

 ^{موضوع دوم این است که با شناختی که از اتاق داریم باید بتوانیم ظرفیت‌های اتاق را متناسب با برنامه‌هایی که داریم اصلاح کنیم. یعنی ساختار اتاق تهران نیاز به اصلاحاتی دارد. در منابع انسانی اتاق باید متناسب با ماموریت‌ها و برنامه‌ها جابه‌جایی‌ یا تغییراتی رخ دهد. همچنین در اتاق تهران نیاز به بهره‌گیری بیشتر و ماموریت‌محورتر از مشاوران و کارشناسان زبده داریم. معنای این جمله این است که نمی‌شود همه اهداف را در برنامه‌های روزمره اتاق وارد کرد و به نتیجه رساند. تعدادی از اهداف هستند که باید خودشان تبدیل به پروژه شوند و این پروژه را کسانی که تخصص آن موضوع را دارند دنبال کنند. باز برای اینکه بحث را روشن‌تر کنم مثالی می‌زنم. مثلاً یکی از برنامه‌های ما اصلاح قانون تامین اجتماعی است. ما در ظرفیت فعلی اتاق کسانی که این آسیب‌شناسی را انجام دهند و بعد متناسب با آن اصلاحات را شناسایی و مکتوب کرده، به ادبیات بوروکراتیک تبدیل و سپس آن را به جریان بیندازند، به میزان کافی نداریم. بنابراین باید این موضوع را تبدیل به پروژه‌ای کنیم که در همکاری و هماهنگی با اتاق ایران انجام شود. همین‌طور کمیسیون‌های اتاق از نظر موضوع، ماموریت، شیوه طرح و رسیدگی به کارها مناسب اقتصاد امروز کشور نیستند. آنها را هم باید حوزه ماموریت‌شان را مشخص‌تر و محدودتر کنیم. تجربه من به عنوان مسوول کمیسیون‌ها در اتاق ایران این بود که ساختار کمیسیونی فعلی ما ساختار کم‌فایده است و باید اصلاح شود. کار دیگری که باید در اتاق به آن توجه کنیم این است که با احصای نقاط ضعفی که در فرآیندها و وظایف اتاق در بخش اجرا وجود داشته است آنها را با تدوین دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های جدید و موثر از آن حالت قبل خارج کنیم. به‌طور مثال در امور بین‌الملل در دوره گذشته فعالیت‌های زیادی داشتیم اما این فعالیت‌ها نتایج و اثراتش برای اعضای اتاق ملموس نبوده و حتی بعضاً اعتقاد بر این بوده که این فعالیت‌ها، فعالیت‌های بی‌هدف یا بدون برنامه‌ای است. اگر مشخص نباشد که در اعزام و پذیرش هیات‌ها چه اقداماتی باید پیش از کار، چه اقداماتی در حین کار و چه اقداماتی پس از کار باید انجام شود، صرفاً تبدیل به یک ملاقات خواهد شد.}

ابعاد کاهش نرخ سود بانکی و ضمانت بانک ها برای پایبندی به نرخ ها

^{موضوع نرخ سود سپرده های بانکی از اواخر سال گذشته و پس از آنکه مسئولان اقتصادی دولت از ضرورت کاهش نرخ سود با توجه به کاهش نرخ تورم سخن گفتند، برای چندمین بار طی سال های اخیر در کانون توجه کارشناسان قرار گرفت. 
پس از بحث های فراوان سرانجام عصر روز 29 فروردین رئیس شورای هماهنگی بانک های دولتی از توافق با بانک های خصوصی برای کاهش نرخ سود به 20 درصد خبر داد. اما این تفاهم هیچگونه ضمانت اجرایی از سوی بانک ها به دنبال نداشت.}

^{این خبر از دو زاویه محل تأمل بود؛ نخست آنکه اصل موضوع نرخ سود سپرده به عنوان یک مقوله و شاخص اقتصادی و تاثیر پذیری و تاثیرگذاری آن بر سایر شاخص ها با این تغییر چه پیامی و تأثیری بر اقتصاد دارد. و دیدگاه بعدی رفتار شناسی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به عنوان نهادهای متولی تعیین و پایش و جهت دهی به این شاخص اقتصادی.این دو مقوله کاملا به یکدیگر وابسته هستند اما می توان یک به یک آنها را بررسی کرد تا به نتایج قابل استفاده ای رسید.}

^{حیدر مستخدمین حسینی که سابقه حضور طولانی مدت در سمت های مختلف بانکی و مرتبط با شبکه بانکی را در کارنامه خود دارد و غلامحسن تقی نتاج، مدیرعامل بانک مهراقتصاد  به بررسی آنچه که طی چند سال گذشته بر نرخ سود بانکی گذشته است، پرداخته اند.  میزگرد را با طرح این پرسش کلیدی آغاز کردیم:}
 

^{اصولا تعیین نرخ سود سپرده های بانکی در ساختار اقتصاد چه تاثیری دارد؟}

^{مستخدمین حسینی: نکته ای که در بررسی جامع اقتصاد کلان جوامع باید به آن توجه کرد این است که در یک اقتصاد که معامله و تجارت و تولید در حوزه های مختلفی صورت می گیرد، مبنای تشخیص اینکه این فعل و انفعالات اعم از تبادل، تولید و معامله در چه نقطه ای دارای توجیه اقتصادی یا اصطلاحا سودده هستند، وابسته به یک سری متغیرهایی است که جمع جبری آن متغیرها می تواند تعادل اقتصادی جامعه را شکل داده و انتظارات را چه از نگاه مسئولان و چه از نگاه مردم و جامعه برآورده کند.}

غلامحسین کرباسچی: کشور با کار کارمندی درست نمی‌شود

 

 

^{مرجان توحیدی}

^{درخواست برای انجام مصاحبه را به سختی قبول می‌کند. یک‌بار تلفنی درباره سوژه توضیح دادم. گفتم قرار است درباره تأثیرات بیانیه لوزان در عرصه داخلی و عملکرد دولت گفت‌وگو کنیم. با اماواگر‌های فراوان پذیرفت. برای مصاحبه با غلامحسین کرباسچی وارد ساختمانی شدم که این روزها نشریات متعددی در آن منتشر می‌شود. شیخ قدرت علیخانی قبل از آمدن ما میهمان دبیرکل کارگزاران بود. وقتی وارد دفتر شدیم، آماده شدم تا یک‌راست برویم سر وقت مصاحبه! اما این‌قدر هم کار راحتی نبود. قبل از آنکه گفت‌وگو را آغاز کنیم، از من خواست تا درباره موضوع یک‌بار دیگر چانه‌زنی کنیم تا به قول خودش ببینیم «معامله مان می‌شود یا نه؟!» بعد از چند دقیقه بحث بالاخره دکمه ضبط صدا را زدم. البته قبل از تمام این بحث‌ها باید این نکته را درمی‌یافتم که جلب رضایت کرباسچی برای گفت‌وگو نباید کار راحتی باشد، آن هم با آن آمادگی‌ای که از او سراغ داشتم. به‌ویژه وقتی که یاد دفاعیات او در دادگاه افتادم. کرباسچی این‌روزها دبیرکل حزبی است که رئیس شورای مرکزی آن نفر دوم کابینه روحانی است و البته از معدود احزاب به‌جامانده از دوران ماقبل اصلاحات است که هنوز می‌تواند در فضای سیاسی ایران نقش‌آفرینی کند و فتیله فعالیت آن همچنان روشن است. کرباسچی معتقد است با تمام سختی‌هایی که نظام تحریم‌ها بر دولت اعمال کرده است، اما نباید همه عملکرد دولت را به تحریم‌ها گره زد.} 

مدیر ارشد بانک «Citigroup»: خوشایند نیست کنگره به لغو تحریم‌های ایران «نه» بگوید

 

^{دشداشه ‌پوشان عرب که تا روز آخر «کنفرانس نفت و گاز خاورمیانه» نشسته بودند «جلسه ایران» برگزار شود، کم شمار نبودند. در میانه جلسه از حضار خواسته شد به‌صورت الکترونیکی به این سؤال پاسخ دهند که «آیا صادرات نفت ایران تا پایان سال ٢٠١٦ از دو میلیون بشکه فراتر خواهد رفت؟» ثانیه ‌شمار سالن مجلل «برج اتحاد» ابوظبی روی پرده نمایش داده شد. ١٠ ثانیه بعد، 62 درصد رای‌دهندگان بیست ‌و سومین کنفرانس نفت و گاز خاورمیانه «MPGC» پاسخ شان «مثبت» بود.}

^{رضا زندی/ ابوظبی}

^{شرکت‌کنندگان این کنفرانس، فعالان بازار صنعت نفت‌اند. اگر این دو گزاره را کنار هم قرار دهیم، نتیجه واضح است؛ اکثریت نفتی‌ها بوی توافق ایران و شش قدرت جهانی را به‌وضوح استشمام کرده‌اند. ازسوی‌دیگر انتظار دارند تا یک سال دیگر صادرات نفت ایران دو برابر شود. ایران تحت تحریم، روزی یک میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کرد. متوسط صادرات نفت خام ایران پیش از آغاز تحریم‌ها دو میلیون ‌و ٥٠٠ هزار بشکه در روز بود. نفتی‌ها به‌انتظار رشد تولید و صادرات نفت ایران نشسته‌اند، پس توافق ایران و ١+٥ نزدیک‌تر از آن است که دیده می ‌شود. شامه مردان نفت خوب کار می‌کند.}

^{جلسه نفت ایران در ابوظبی؛ آمریکایی‌ها می‌آیند؟}

 ^{«مایکل گری» از لندن، «ادوارد مورس» رئیس بخش تحقیقات بین‌المللی بانک معتبر «Citigroup» و محسن شعار، معاون سابق شرکت نفتی «کونکو فیلیبس» آمریکا در خاورمیانه، در پنل ایران نشسته‌اند. فریدون فشارکی، رئیس شرکت مشاوره‌ایی «FGE»، جلسه را اداره می‌کند. یکی از افراد کلیدی در انعقاد قرارداد «کونکو فیلیبس» آمریکا برای توسعه میدان نفتی سیری، «محسن شعار» بود. ایرانی آمریکا‌ بزرگ ‌شده‌ای که رئیس‌کل «کونکو فیلیبس» را در مارس ١٩٩٥ به ایران آورد تا با همراهی سیدمهدی حسینی، معاون وقت بین‌الملل وزارت نفت، یکی از بزرگ‌ترین قراردادهای نفتی ایران برای توسعه میدان نفتی سیری امضا شود. شعار می‌گوید: «دو روز بعد از امضای این قراداد واشنگتن به‌صورت غیررسمی با آن مخالفت کرد». یک ماه بعد هم دولت آمریکا به‌صورت رسمی با حضور «کونکو فیلیبس» در ایران مخالفت کرد.}

سرمایه‌گذاران بورس در فروردین ۹۴ چقدر سود کردند؟

^{شاخص بورس در حال نزول است، پرسش این است که کدام دسته از سهامداران درطول ۲سال گذشته زیان کرده اند؟ آمار‌ها نشان می‌دهدسرمایه‌گذاران به‌طور میانگین در فروردین امسال ۷.۲ درصد سود کرده‌اند.}

 

 ^{همشهری نوشت: اگر با سهامداران صحبت کنید روایت‌های زیادی درباره آن که چقدر زیان یا سود کرده‌اند می‌شنوید اما آیا این روایت‌ها غلط است؟ کدام دسته از سهامداران زیان کرده‌اند و کدام‌یک سود کرده‌اند؟ برای پاسخ به این پرسش ابزار‌های مختلفی در دست است که قوی‌ترین ملاک برای آن محاسبه شاخص بورس تهران است که میانگین توزیع بازده سرمایه‌گذاری را در کل بازارسهام برآورد می‌کند.}

 

^{بررسی روند شاخص بورس تهران نشان می‌دهد سهامدارانی که از ابتدای سال 94 وارد بورس شده‌اند زیان نکرده‌اند حتی سهامدارانی که ابتدای سال 92 هم وارد بورس شده‌اند زیان نکرده‌اند اما سهامدارانی که شاید تحت‌تأثیر رشد انفجاری بورس در سال 92 و تبلیغات آن، در سال 93 وارد بازار سهام شده‌اند، زیان کرده‌اند. این بررسی از یک سو اهمیت سرمایه‌گذاری بلندمدت و از سوی دیگر اهمیت تبلیغات برای ورود به بورس را نشان می‌دهد.}

^{آمار‌ها می‌گویند شاخص کل بورس تهران در حال حاضر درسطح مهر‌ سال 92است. این شاخص که بیانگر میزان بازده سرمایه‌گذاری در بورس است از ابتدای سال 92تا 15دی‌ماه همان سال بیشتر از 130درصد سود نصیب سرمایه‌گذاران کرد. با چنین ملاکی می‌توان گفت سرمایه‌گذارانی که ابتدای سال92و قبل‌تر وارد بازار سهام شده‌اندمیزان ارزش دارایی‌ها و بازده سهامشان در سطح مهر‌ماه سال92 است. هرچند بخشی از این بازده 130درصدی در نتیجه کاهش ارزش سهام شرکت‌ها در یک سال و 4‌ماه گذشته از بین رفته است اما حتی با محاسبه نرخ تورم نیز می‌توان استدلال کرد که سهامداران قدیمی‌تر که از سال 92دربازار حضور داشته‌اند همچنان از سرمایه‌گذاری در بورس سود کرده‌اند.}

گزارش میدانی از بانک ها/ مردم پول هایشان را از بانک ها خارج نکردند

 ^{انتشار خبر کاهش نرخ سود بانکی، محافل کارشناسی را نگران خروج سپرده های مردم از بانک ها کرده بود ولی گزارش های میدانی نشان می دهد همچنان سپرده ها در بانک ها باقی مانده است.}

 

 

^{در صورتی که شورای پول و اعتبار کاهش 3 درصدی نرخ سود بانکی را تایید کند از 15 اردیبهشت ماه نرخ سپرده گذاری بلند مدت از 22 درصد به 19 درصد کاهش می یابد. انتشار این خبر بانک ها را امیدوار کرده بود تا طی مدت باقی مانده میزان رجوع شهروندان به بانک ها افزایش یابد. اما گزارش های میدانی نشان می دهد که چنین اتفاقی رخ نداده است.}

^{مسول یکی از شعب بانک تجارت در خیابان جردن تهران در این مورد می گوید:« مردم هنوز متوجه نشده اند که نرخ سود بانکی قرار است کاهش پیدا کند.»}

^{کمی بالاتر در شعبه بانک ملی در خیابان پرتردد انقلاب، یکی از مسولان اداری بانک با چای و شکلات از کسانی که قصد سپرده گذاری بلند مدت دارند، پذیرایی می کند. یکی از کارمندان همین بانک می گوید:« چون باید سپرده بیشتری جذب کنیم، بیشتر تلاش کنیم که افراد را مجاب به سرمایه گذاری کنیم. بنابراین هرکس که می آید با نهایت احترام با او برخورد می کنیم. اما طی روزهای گذشته تغییر چشم گیری در تعداد افرادی که برای سپرده گذاری رجوع می کنند، صورت نگرفته است.»}

نجفی‌منش: خودرو کمتر از نان گران شد

^{عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران معتقد است که «هنوز کشش افزایش قیمت خودرو در جامعه وجود دارد.»}

^{به نظر می‌رسد داستان گرانی‌های چند باره خودرو پایانی نداشته باشد و هر از گاهی خودروسازان به بهانه‌های مختلف اقدام به افزایش قیمت خودرو می‌کنند. این بار و در حالی که چند روز از تعطیلات نوروز نگذشته بود، خودروسازان قیمت خودرو را افزایش دادند که به نظر آنها، این افزایش قیمت فقط به مالیات بر ارزش افزوده مربوط می‌شود و هنوز بقیه هزینه‌های آنها جبران نشده است.}

^{بر این اساس، بار دیگر زمزمه‌هایی از افزایش دوباره قیمت خودرو در آینده شنیده می‌شود؛ اتفاقی که به باور کارشناسان، باعث شده خودرو‌سازی‌ها در حال از دست دادن بازار داخلی باشند‌ و تعداد مشتریان آنها به نحو چشمگیری کاهش نشان می‌دهد. اما با این وجود، فعالان عرضه خودرو معتقدند که هنوز کشش افزایش قیمت خودرو در بازار وجود دارد.}

^{به گفته محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران، «میزان افزایش قیمت خودرو خیلی کمتر از افزایش نرخ نان سنگک است، اما در کل جامعه کشش افزایش قیمت خودرو وجود دارد.» او متذکر می‌شود: «خودروساز برنامه‌ای برای افزایش قیمت ندارد، اما هزینه‌هایی که اضافه شده، باید یک جایی جبران شود.» آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگوی با محمدرضا نجفی‌منش به این شرح است.}

نظرات کریستوفر پیزاریدس در مورد مدل‌ها و انتقادات مطرح‌شده / دفاع نوبلیست

^{کریستوفر پیزاریدس کرسی نورمن سوسنو را در رشته اقتصاد در مدرسه اقتصادی لندن در اختیار دارد. او علاقه‌مند به حوزه اقتصاد کلان بازار کار، تغییر ساختاری و رشد اقتصادی است و در مصاحبه‌ای اعلام کرده است پژوهش درباره بیکاری را از دوره دکترا آغاز کرده و پس از آن هرگز آن را رها نکرده است. البته برخی حوزه‌های دیگر، مانند آموزش و پرورش، مصرف و بخش عمومی را نیز امتحان کرده اما بیکاری از نظر او، همواره یک پروژه تحقیقاتی روبه گسترش و جذاب بوده است.  در ادامه مصاحبه کریستوفر پیزاریدس را با دو نهاد معتبر بین‌المللی می‌خوانید. او درباره نظریاتی که به خاطر آنها جایزه نوبل گرفته و نیز درباره انتقاداتی که به مطالعات او وارد می‌دانند، اظهار‌نظر کرده است.
 
 ■■■
 
آدام اسمیت، سردبیر Nobelprize.org، بلافاصله پس از اعلام جایزه نوبل اقتصاد در 11 اکتبر سال 2010 مصاحبه‌ای تلفنی با پیزاریدس ترتیب داده است. اگر بخواهید در مورد مدل‌هایی که برای آنها جایزه گرفتید، به‌طور خلاصه توضیح دهید، نظر شما در مورد چنین موقعیت‌های ترکیبی در دنیای واقعی و اصطکاک‌هایی1 که مبادلات دنیای واقعی را آزار می‌دهند و تبدیل   اینها به مدل‌های ریاضی که برای مطالعه بازار به کار می‌روند، چیست؟ این ترکیبات چه ارمغانی برای شما داشته است؟ در حال حاضر این مدل‌ها کمک می‌کنند چه چیزی را درک کنیم؟
این مدل‌ها در‌واقع به ما کمک می‌کنند بیکاری و پایه و اساس آن را بهتر درک کنیم، اینکه چه چیزی منجر به بیکاری می‌شود و اینکه چرا نرخ بیکاری در حدی است که اکنون مشاهده می‌کنیم. به عبارت ساده‌تر، آنچه این مدل‌ها تبیین می‌کنند آن است که چرا مردم ممکن است شغل‌شان را از دست بدهند (چه چیز احتمال آن را که کسی شغل خود را از دست بدهد زیاد /کم می‌کند) و اینکه فرد چه مدت باید بیکار بماند. همچنین اینکه چه انگیزه‌هایی در روند دوباره مشغول به کار شدن می‌تواند موثر باشد؛ شرکت‌ها چه انگیزه‌هایی برای ایجاد اشتغال و کارمندان چه انگیزه‌هایی برای پذیرش این مشاغل دارند. بنابراین با استفاده از این مدل‌ها، شما می‌توانید همه فرآیندهای موثر و خصوصاً آثار سیاست‌ها در هر مرحله را به‌طور جداگانه مطالعه کنید.}

مسعود خوانساری : تعیین دستوری نرخ سود نظم بازار را برهم می زند

 

^{در شرایط نارضایتی اقدام به دور زدن نرخ ها نکنند. به هرحال وقتی نظارت ها قوی نباشد، عملا در بازار اتفاقات دیگری رخ می دهد که با مصوبات تکلیفی همخوان نیست.}

 

^{اطلاعات تازه ای که از سوی شورای هماهنگی بانک های دولتی و کانون بانک های خصوصی منتشر شده نشان می دهد میزان نرخ سود سال 94 به صورت مشخص 2 تا 3 درصد کاهش می یابد. شورای پول و اعتبار هنوز به صورت رسمی این کاهش نرخ را ابلاغ نکرده است ولی بررسی ها نشان می دهد که از 15 اردیبهشت ماه نرخ سودهای جدید با همین میزان کاهش به بانک های کشور ابلاغ می شود. با این وجود برخی تحلیلگران اقتصادی همچنان به روش تعیین نرخ سود و فرآیندهای پس از آن اعتراض دارند. مسعود خوانساری عضو هیات نمایندگان اتاق ایران نیز اعتقاد دارد که روش تعیین نرخ سود باید براساس مکانیزم بازار صورت گیرد. او در این گفت و گو توضیح می دهد که مکانیزم های فعلی راه به جایی نمی برد.}

^{به اعتقاد شما کاهش نرخ سود بانکی به میزان سه درصد یا دو درصد تا چه اندازه در فضای اقتصادی کشور موثر است؟}

^{بحث اصلی من این است که این روش تعیین نرخ سود را برای اقتصاد کشور مفید نمی دانم. اینکه بانک مرکزی یا شورای پول و اعتبار برای تعیین نرخ سود به صورت تکلیفی عمل کند، اقدام چندان سنجیده و مفیدی نیست. نرخ سود باید براساس شرایط بازار تعیین شود ولی ما هرسال به صورت تکلیفی این نرخ را به بانک ها ابلاغ می کنیم. البته که امسال گفت و گوها در جمع بانک های خصوصی و دولتی هم صورت گرفته است ولی در نهایت آنچه از طرف بانکها به شورای پول و اعتبار اعلام می شود، پیشنهاد است و در نهایت تصمیم گیری با این شورا سپرده می شود. برهمین اساس نکته اول این است که این روش تعیین نرخ سود اشتباه است و ما به مکانیزم بازار نیاز داریم. نکته دوم این است که اساسا تعیین نرخ سود بانکی یک مرحله از فرآیند مهم و پیچیده ای است که به طور معمول آن را درست اجرا نمی کنیم.}