نسخه کامل کتاب "اقتصاد سیاسی مناقشات اتمی ایران" منتشر شد

^{بالاخره ده سال پس از نگارش اولیه، هفت سال پس از ارسال برای مقامات کشور و دو سال پس از انتشار جلد اول (در ۲۶۳ صفحه)، نسخه کامل این کتاب اقتصاد سیاسی مناقشات اتمی ایران، نوشته «دکتر محسن رنانی» منتشر شد.}

^{​جلد نخست این کتاب که در اردیبهشت ۱۳۹۲ به صورت الکترونیک منتشر شد مورد استقبال قرار گرفت. در جلد نخست، نویسنده بیان کرده بود که غرب برای حداکثر سازی منافع خود (برای بالا بردن و بالا نگه داشتن قیمت نفت به منظور رهایی از اعتیاد به نفت خاورمیانه) مناقشه اتمی ایران را برای مدت پنج تا ده سال ادامه خواهد داد (از سال ۸۴ که نگارش کتاب شروع شده است اکنون دقیقا ده سال می گذرد) بر این اساس پیشنهاد داده بود که ایران به سرعت و به صورت داوطلبانه فعالیت‌های اتمی حساس خود را برای مدتی متوقف کند و پیش از آن که غرب بتواند به سوی تصویب و اعمال تحریم برود، دست به اعتماد سازی جهانی بزند​​.}

معرفی کتاب: اقتصاد سیاسی مهاجرت نخبگان ایران

 

<sup>دکتر سعید میرترابی

کتاب «اقتصاد سیاسی مهاجرت نخبگان ایران» در چهار بخش که هر بخش مشتمل بر چند فصل است تنظیم شده و با نتیجه‌گیری هفت‌صفحه‌ای پایان می‌یابد. کتاب ساختاری پایان‌نامه‌ای دارد و می‌توان آن را «تحقیق‌گستری» خواند.

بخش اول کتاب به طرح مساله و فرضیه پژوهش، بخش دوم به پیشینه مطالعاتی و مبانی نظری، بخش سوم به سیر تاریخی مهاجرت نخبگان در جهان و ایران و بخش چهارم به عوامل مهاجرت نخبگان در ایران از منظر اقتصاد سیاسی پرداخته است.

کتاب در تشریح علل و عوامل خروج نخبگان از کشور با جزییات و در چهار فصل مباحث اقتصادی دفع‌کننده نخبگان کشور را آورده است. بحث بیکاری در ایران، نرخ مشارکت اقتصادی، عرضه و تقاضای نیروی انسانی تحصیل‌کرده، حداقل دستمزدها، نسبت حداقل دستمزد اسمی به حداقل دستمزد واقعی، نسبت رشد حداقل دستمزدها به نرخ رشد تورم، نسبت رشد حداقل دستمزدها به نرخ رشد درآمد ملی، نسبت حداقل دستمزد به هزینه‌های دهک‌های درآمدی، حداقل دستمزد در کشورهای در حال توسعه، سطح رفاه در ایران و مباحثی از این دست در تشریح چرایی جذابیت خروج از کشور آمده است.</sup>

اقتضائات عبور از بحران / اقتصاد سیاسی توسعه

 

^{محسن رنانی}

^{محسن رنانی از اقتضائات عبور از بحران توسعه‌نیافتگی می‌گوید / عکس: ‌سعید عامری}

 

^{در ۲۷ بهمن‌ماه ۱۳۹۳ نخستین نشست از درس‌گفتارهای دکتر محسن رنانی با عنوان «اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز: اقتضائات عبور از بحران» در اندیشگاه کتابخانه ملی ایران برگزار شد. این نشست نیز به علت طولانی شدن بحث در عمل به دو بخش تقسیم شد. رنانی در بخش اول به ترسیم موقعیت ما و مسیر طی‌شده ایران در فرآیند توسعه در ربع قرن پس از جنگ تحمیلی پرداخت و در بخش دوم به تبیین مشکلات ساختاری اقتصاد ایران از منظر سیستمی خواهد پرداخت. دغدغه رنانی سال‌هاست که امر توسعه ایران است و اتفاقاً نه فقط از موضع اقتصادی که از موضعی میان‌رشته‌ای، قرائت خود از داستان توسعه ایران را به بحث می‌گذارد. این موضوع در حقیقت ویژگی مباحثی است که رنانی واضع آن است. بحث‌هایی که یک سر در اقتصاد و سر دیگر در جامعه‌شناسی دارند. ردپای فلسفیدن و اندیشیدن در مباحث او سال‌هاست که واضح است.} 

 

^مقدمه

^{ایده محوری بحث امروز، در باب توسعه است و معتقدم اکنون این پروژه متوقف مانده است. منظور این نیست که ما ذاتاً توسعه‌پذیر نیستیم و اقتضائات توسعه را نداریم، بلکه مراد من از بحث «امتناع توسعه» که در گذشته هم مطرح کرده‌ام این است که قطاری روی ریل قرار دارد اما توان حرکت ندارد و حرکتی نمی‌کند. زمان در حال عبور است و ما نسبت به این زمان، ساکن مانده‌ایم. پس اساساً معتقدم توسعه امتناع‌پذیر نیست و در مسیر تاریخ خودش را به همه جوامع تحمیل می‌کند. دقیقاً مثل بلوغ است. بلوغ خودش را تحمیل می‌کند ولی برخورد ما با آن مشخص می‌کند که چه مسیری را در پیش گرفته‌ایم، مخفی‌اش کنیم، مدیریت کنیم یا آن را به تعویق بیندازیم. دوره بلوغ جسمی و فرآیند توسعه اجتماعی شبیه هم هستند و باید با گذار سالم بگذرند. توسعه در درازنای تاریخ، توقف‌بردار نیست، اما ممکن است معیوب شود. امتناع ندارد، اما ممکن است در دوره‌ای کند شود یا به‌گونه‌ای معوج ادامه پیدا می‌کند. در کشور ما توسعه در حال حاضر متوقف مانده است و حرکت قطار توسعه نیازمند برخی تغییرات در عرصه‌های مختلف است. یکی از این عرصه‌ها نظام سیاسی است.}

اقتصاد سیاسی گسترش شهر

^{حسام مناهجی}

^{اقتصاد سیاسی چیست؟ اقتصاد سیاسی بخشی از دانش اقتصادی است که به رابطه میان سیاست و اقتصاد به ویژه در زمینه نقش قدرت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی می‌پردازد. اقتصاد سیاسی عبارت است از بررسی جریان‌های اجتماعی و نهادینی که از راه آن‌ها گروه‌های معینی از طبقات پر نفوذ اقتصادی- سیاسی، تخصیص منابع تولیدی کمیاب را در حال و آینده، در راستای منافع خود مهار می‌کند.}

^{در اقتصاد سیاسی، کیفیت توزیع جغرافیایی سرمایه، درآمد، خدمات، سهم بخش دولتی و بخش خصوصی در برنامه‌های اقتصادی و امر توسعه، تخصیص منابع، نابرابری میان شهر و روستا و وضع قوانین اقتصادی، همه در ارتباط با هم، سازمان تولید یک کشور را به وجود می‌آورند و هدف این سازمان تولید را نیز اقتصاد سیاسی تعیین می‌کند.}

^{برای درک رویکرد اقتصاد سیاسی  به مسئله توسعه شهر ابتدا باید نشان دهیم که انباشت سرمایه چیست و چه ارتباطی با شهر و توسعه دارد.}

اقتصاد سیاسی درآمد شهری

فردین یزدانی
تحلیلگر و صاحب‌نظر اقتصاد شهری
موضوع ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری‌ها و رهایی آنها از درآمدهای ناپایدار که عمدتا وابسته به تراکم‌فروشی به خصوص در کلان‌شهرها است، بیش از آنکه به راهکار نیازمند باشد نیاز به یک عزم مدیریتی جدی در شهرداری و دولت دارد.
بحث ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری‌ها از سال 80 در کشور آغاز شد و تاکنون ده‌ها فعالیت علمی و فنی و مطالعاتی برای پاسخ به این سوال که چه راه‌ها و ظرفیت‌هایی در شهرها برای ایجاد نظام درآمدی پایدار یا کسب درآمد شهرداری‌ها بدون اتکا بر منابع ناپایدار درآمدی وجود دارد، انجام شده است.
اما واقعیت این است که با وجود تمام این فعالیت‌ها و تاکیداتی که در این زمینه وجود دارد کماکان 70 درصد درآمد شهرداری‌ها از منابع ناپایدار درآمدی به خصوص تراکم‌فروشی تامین می‌شود و به همین علت ایجاد نظام پایدار درآمدی در شهرها بیش از آنکه به برنامه و راهکارهای جدید نیازمند باشد مستلزم یک عزم سیاسی و مدیریتی در کل حکومت اعم از دولت  و شهرداری است.
به این ترتیب مهم‌ترین فعالیتی که باید در این زمینه انجام شود آن است که دولت مرکزی لایحه‌ای برای اصلاح نظام درآمدی شهرداری‌ها تصویب کرده و با تصویب آن مدیریت شهری را مکلف به کسب درآمد پایدار از منابع درآمدی تعیین شده نماید که البته اخیرا این لایحه در دولت نوشته شده، اما هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است.هر چند در این مسیر دولت هم باید از شهرداری‌ها حمایت‌های جدی و لازم را به عمل آورد.

رسوایی علم اقتصاد (اقتصاد سیاسی)

^{زهره روحی}

^{نقد و بررسی کتاب «علم اقتصاد، کلاهبرداری معصومانه»، اثر جان کِنِت گَلبرایت، ترجمه کاظم فرهادی
جان کِنِت گالبرایت ( 1908ـ 2006)، اقتصاد‌دان ، مدرس، سیاست‌مدار و دیپلمات آمریکایی کانادایی است، در زندگی حرفه‌ای خود ضمن همکاری با دولت آیزنهاور، یکی از مشاوران انتخاباتی جان اف کندی نیز بود. وی اقتصادانی است که به نظام بازار آزاد نقدهایی داشته است. در متن حاضر آخرین کتاب او را تحت عنوان «علم اقتصاد، کلاهبرداری معصومانه» (2004) معرفی و بررسی خواهیم کرد.}

^{شاید از خود بپرسیم چطور می‌شود در علم آن هم علم اقتصاد کلاهبرداری کرد؟ اما پاسخ این پرسش  از نظر گالبرایت چندان مشکل نیست. بنا بر اعتقاد او کافی است به سیاست‌های حاکم بر بازار، توجه کنیم تا از این کلاهبرداری سردرآوریم. هر چند باید گفت اندیشمندانی همچون کارل مارکس و فریدریش انگلس در دو قرن پیش، در خصوص بنیانِ به اصطلاح «کلاهبردار‌ی معصومانه»‌ی علم اقتصاد تحلیلی اساسی کرده و ماهیت آنرا نشان داده بودند.}

اقتصاد سیاسی جهانی

^{پالان، رونن، 1386، اقتصاد سیاسی جهانی، ترجمه حسین پور احمدی، ایوب کریمی، نشر مهاجر، چاپ اول، 380 صفحه
نظام اقتصاد سیاسی جهانی که در برگیرنده تمامی تعاملات نوین اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی در تمامی سطوح فروملی، ملی، منطقه ای بین المللی و جهانی میان تمامی بازیگران دولتی و غیر دولتی خرد و کلان می باشد، چارچوب اصلی تحلیل فرآیندها و تحولات عصر حاضر را تعریف می کند. فهم این نظام و تعاملات درون آن، درک سطوح گوناگون بازی و بازیگران متعدد و متنوع آن، و شناخت فرایندها و تحولات مربوط به کاربرد رهیافت اقتصاد سیاسی بین الملل امکان پذیر است. این رهیافت تاثیر گذاری های متقابل و البته نابرابر حوزه های قدرت (سیاست)، بازار (ثروت) و امنیت را که در سطوح چند گانه تحلیل روی می دهد کلید فهم هر رویداد و عنصر اصلی هدایت کننده هر رفتار از هر بازیگری تعریف می کند و بدین ترتیب، تحلیل کارکرد و راستی آزمایی رفتار بازیگران در تمامی حوزه های فوق و در نتیجه نقد روند موجود و یا توصیه اصلاح آنان را امکان پذیر می سازد.}

اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی

 <sup>نشست «تاثیر تحولات بازار نفت و مذاکرات هسته‌ای بر اقتصاد ایران» در اوایل دی‌ماه جاری در تالار همایش‌های بین‌المللی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان با حضور جمعی از فعالان اقتصادی برگزار شد. در این نشست «دکتر محسن رنانی» اقتصاددان و استاد دانشگاه در موضوع نقش تحولات بازار نفت و مذاکرات هسته‌ای در اقتصاد ایران و اشکالات ساختاری اقتصاد کشور به طور مبسوط به سخنرانی پرداخت. مشروح سخنان نویسنده کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران»‌ را در زیر می‌خوانید.

■■■
  
ایران در یک نقطه عطف تاریخی
به نظر می‌رسد روند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و 1+5 که اکنون در جریان است و همزمانی آن با آغاز فرآیند کاهش قیمت نفت، که به گمان من یک فرآیند بلندمدت خواهد بود، در حال رقم زدن یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است که به نظر می‌رسد نه‌تنها سرنوشت اقتصاد بلکه سرنوشت نظام اجتماعی و سیاسی را نیز تعیین خواهد کرد. آخرین تحولی که در نظام اقتصادی و بین‌الملل رخ‌ داده کاهش قیمت نفت بوده که بخش بزرگی از معادلات سیاسی داخلی و خارجی را به هم ریخته است. در ابتدای سخنم به عنوان مقدمه، تحولات نفت در دو دهه اخیر و تاثیر آن بر سرنوشت اقتصاد ایران را بررسی می‌کنیم و پس از آن به اقتصاد سیاسی مذاکرات اتمی ایران و غرب می‌پردازیم. پرسش این است که این دو تحول آینده اقتصادی ایران را چگونه رقم می‌زنند؟
من البته موضوع مناقشه اتمی را 10 سالی است که با حساسیت دنبال می‌کنم و در همین راستا نگارش کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» را از سال ۱۳۸۴ شروع کردم که تدوین و تکمیل آن تا اوایل سال 1387 به طول انجامید و در مهر 1387 نیز تنها پنج جلد از آن را تکثیر و برای پنج شخصیت اول کشور ارسال کردم که البته هنوز هم واکنشی -حتی در حد یک اعلام وصول- از سوی آنها دریافت نکرده‌ام. این کتاب زمانی برای مقامات ارسال شد که اواخر دوره ریاست‌جمهوری بوش بود و اوباما از سوی دموکرات‌ها کاندیدای ریاست‌جمهوری آمریکا شده بود و یکی از پیشنهادهایش مذاکره مستقیم با ایران بود. من همان زمان در این کتاب توصیه جدی کردم که صرف نظر از اینکه اوباما برنده خواهد شد یا نه، مذاکره با اوباما از سوی نظام جدی گرفته شود و حتی پیش از انتخابات آمریکا، مذاکرات آغاز شود. دلایل خودم را مفصل در آنجا توضیح داده‌ام و گفته‌ام ایران اکنون در شرایطی است که می‌تواند مذاکره را از موضع قدرت پیگیری کند. گفتم موقعیت ایران اکنون مانند زمان فتح خرمشهر در جنگ تحمیلی است. گفتم اکنون می‌توانیم با مذاکره، عبوری زیبا و محترمانه از مناقشه اتمی داشته باشیم تا پس از آن، و پیش از آنکه دیر شود با یک عزم ملی،‌ بحران‌های اقتصادی و اجتماعی کشور را حل و فصل کنیم و کشور را در مسیر توسعه قرار دهیم. و البته پیام کتاب من گوش شنوایی نیافت.</sup>

نقدی بر اقتصاد سیاسی ِ ماکس وبر در «اخلاق پروتستانیزم و روح سرمایه‌داری»

خسرو صادقی بروجنی

^{کتاب «اخلاق پروتستانی وروح سرمایه‌داری»، بی‌شک مهم‌ترین اثر وبر در حوزه‌ی جامعه شناسی و اقتصاد سیاسی است و به رغم انتقاداتی که به آن شده همچنان یکی از بزرگ‌ترین کتاب‌ها در زمینه‌ی اندیشه‌ی اجتماعی عصر ماست.}

^{خلاقیت جسورانه‌ی وبر در صورت‌بندی فرضیه‌ی اصلی و دقت و پرسشگری او در رجوع به ماخذ بی‌نظیر است.
اهمیت این کتاب تا به امروز به دلیل طرح دو مشکل است. مشکل نخست، مشکل تاریخی است، روح برخی از فرقه‌های پروتستانی تا چه حد بر تشکیل سرمایه‌داری تاثیر گذاشته‌اند؟ مشکل دوم، مشکل نظری یا جامعه‌شناختی است: درک رفتارهای اقتصادی به چه جهت مستلزم استناد به اعتقادات مذهبی و جهان‌بینی‌های عاملان رفتار است. ادعای کلی وبر در کتاب اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری این است که نظام اقتصادی سرمایه‌داری عقلانی که در غرب ظهور کرده بود و بر بخش اعظم جهان چیرگی داشته، و رشد چشمگیری را در تکنولوژی به بار آورده بود، تا اندازه‌ای ریشه در تحولات مذهبی اصلاح مسیحیت، یعنی آیین پروتستان دارد. ادعای جسورانه‌ی وبر تاکید بر تاثیر عاملی مذهبی در تحولات تاریخی، در واقع نوعی مقابله با مفهوم مادیگرانه‌ی مارکس بود که مذهب را چیزی جز بخشی از روبنا و برآمده از شرایط اقتصادی نمی‌دانست.}

عقلانیت بیگانه‌ انسان اقتصادی

ویلیام کارچدی برگردان نوید قیداری

بسیاری از بیانات نظریه‌ی اقتصاد ارتدکس مکتب نئوکلاسیک بر انگاره ایستای واقعیّت بنا نهاده شده‌اند که زمان از آن حذف شده است. به همین دلیل علم اقتصاد مارکسیستی با نظریه‌ی اقتصاد ارتدکس سازگار نیست. امّا آیا هر یک از این دو رویکرد متخاصم، به یک اندازه با خود سازگارند؟ صد البته که اقتصاد ارتدکس ادّعا دارد که تعارضات درونی گریبان‌اش را نگرفته‌اند. انسان اقتصادی، نخستین یار غار تمامی دانشجویان اقتصاد، چهره‌ای است که وظیفه دارد این امر را به سمع و بصر همگان برساند. در این بخش نشان خواهم داد که عقلانیت انسان اقتصادی و بنابراین نظریه‌ی اقتصاد ارتدکس، از امتحان منطق صوری سرافکنده بیرون خواهد آمد. از قضا [اقتصاد ارتدکس] بر خلاف نظریه‌ی مارکس، تنها این شیوه‌ی استدلال را می‌شناسد.

مطابق نظریّه‌ی مسلّط اقتصادی که نولیبرالیسم فقط یکی از تخم و ترکه‌های آن است، اگر سرمایه‌داری آزاد گذاشته شود تا بدون قیدوبند عمل کند، طبیعتاً به سمت تعادل گرایش پیدا خواهد کرد. این گرایش بر [انگاره‌ی] انسان اقتصادی یا همان موجود عقلانی متعالی بنا نهاده شده است. این عقلانیّت خود را در منحنی عرضه و تقاضا به رخ می‌کشد: اگر تقاضا برای یک جنس (Good) افزایش یابد، انسان اقتصادی قیمت آن را بالا خواهد برد و برعکس؛ اگر عرضه‌ی یک جنس افزایش یابد انسان اقتصادی قیمت آن را پایین خواهد آورد و برعکس. در ادامه چنین گفته می‌شود که این دو منحنی با دو شیب متفاوت، یکی با شیب مثبت و دیگر با شیب منفی، می‌توانند همدیگر را قطع کنند. بدین سان قیمت تعادلی که عرضه و تقاضا در آن با هم انطباق خواهند یافت، تثبیت می‌شود. این است الفبای عقلانیّت انسان اقتصادی.*

معرفی کتاب:اقتصاد سیاسی نظامی‌گری آمریکا

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

کتاب «اقتصاد سیاسی نظامی‌گری امریکا» از انتشارات نی نوشته دکتر اسماعیل حسین‌زاده، استاد اقتصاد دانشگاه «دریک» ‌در ایالت آیوای امریکا نگاهی است انتقادی به سیاست خارجی امریکا که به گفته مؤلف در حال حاضر بازتابی از جنگ مجتمع‌های نظامی – صنعتی برای کسب منافع بیشتر از بودجه امریکاست. دکتر حسین‌زاده در کتاب 407 صفحه‌ای خود در 9 فصل می‌کوشد بستر و دستاویزهای رشد امپریالیسم انگلی ارتش‌سالارانه امریکایی را بر مخاطب روشن سازد. حسین‌زاده با ارائه تصویری از انگیزه‌ها و اقدامات و حوزه نفوذ سودجویان از صنعت جنگ، این واقعیت را تشریح می‌‌کند که چگونه همه چیز در منطق نظامی‌گری امریکا واژگون می‌شود و اقتصاد و امنیت برخلاف تعاریف کلاسیک برای جنگ به کار می‌آید. 

اقتصاد سیاسی جهانی شدن ما ایرانیان

 

 ^{محسن رنانی همواره پیشرو بوده است؛ چه آن زمان که نظریه امتناع توسعه را مطرح کرد و چه زمانی که طرح مسائل اقتصادی می‌کرد؛ از پیری اقتصاد گرفته تا انتقاد به هدفمندی، همیشه پای صحبت‌های رنانی در میان بوده است. این استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان که در اتاق بازرگانی ایران، از جهانی‌ شدن و مسائل پیرامونی آن سخن می‌گفت، به سیاق گذشته نقدی از منظر اقتصاد سیاسی بر حکایت جهانی‌ شدن ما ایرانیان رانده و به شدت معتقد است «اگر به موقع، جهانی نشویم، به موقع ایرانی بودن خودمان را هم از دست خواهیم داد».}

اقتصاد سیاسی

^{تصاد سیاسی عبارتست از علم قوانین تولید و توزیع نعمات مادی در مراحل مختلف تکامل جامعه انسانی. به تدریج با رشد جامعه و مناسبات اجتماعی و اقتصادی اهمیت علم اقتصاد نیز بیشتر شد.}

 

^{اقتصاد سیاسی یک روش مطالعه علمی درباره پدیده‌های اجتماعی است. این رهیافت بر وجود ارتباط میان مولفه‌های سیاسی و اقتصادی در شکل دادن به پدیده‌های اجتماعی مبتنی است. به همین دلیل اگرچه اغلب زیرمجموعه علم اقتصاد دانسته می‌شود، باید آن را چیزی فراتر از علم اقتصاد محض دانست. اقتصاد سیاسی Political EconomyWiki یا به شکل اختصاری PE است، اما علم اقتصاد Economics. مثلاً برای تحلیل رفتار انتخاباتی طبقات مختلف به منافع اقتصادی آن طبقات رجوع می‌شود و یا تأثیر اقتصادی یک تصمیم گیری سیاسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.}

جنگ، صلح و نظریه بازی‌ها

^{کاربرد نظریه بازی‌ها در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل}

 

 

 

 

 

^{استفاده از نظریه بازی‌ها در زمینه علوم سیاسی در قالب حوزه‌های مشترکی از قبیل توزیع عادلانه، اقتصاد سیاسی، انتخاب عمومی، چانه‌زنی جنگ، نظریه سیاست اثباتی و نظریه انتخاب عمومی متمرکز شده است. در هرکدام از این حوزه‌ها، محققان مدل‌های تئوری بازی‌هایی را مطرح کرده‌اند که در آن مدل بازیکنان اغلب در قالب رای‌دهندگان، دولت‌ها، گروه‌های خاص ذی‌نفع و سیاستمداران نشان داده می‌شوند.}

شکافتن کالبد خود

^{ترجمه بخش‌هایی از فصل چهاردهم کتاب «چرا کشور‌ها نا‌کام می‌مانند»}

^{مقدمه مترجم: عجم‌اوغلو و رابینسون}

^{دو اقتصاددان پرکار سال‌های اخیر هستند که با انتشار کتاب «چرا کشور‌ها ناکام می‌مانند؟» تاریخ بشری را با زبانی ساده از دید خود بازخوانی کرده‌اند و نشان دادند که اگر کشوری پیشرفت می‌کند به خاطر نهاد‌های اقتصادی و سیاسی باز و فراگیری است که همدیگر را تقویت می‌کنند و آنها این فرآیند بازخوردی بین این نهاد‌ها را دور فضیلت می‌نامند و در مقابل آن نشان می‌دهند در کشور‌های عقب‌مانده دور رذیلتی بین نهاد‌های اقتصادی و سیاسی بهره‌کش وجود دارد.}

تاریخ اقتصاد سیاسى ایران قسمت سوم

دولت و توسعه سرمایه دارى (1963 ـ 1979 / 1341 ـ 1357)

 

انقلاب سفید آغاز عصر جدیدى در تاریخ ایران بود. صورتبندى اقتصاد ما قبل سرمایه دارى ایران به طور شدیدى در هم شکست و سیاست صنعتى شدن سریع به اجرا گذاشته شد. ساختار طبقاتى قدیم ایران متلاشى گشت و اربابان از صحنه هاى سیاسى اقتصادى ناپدید شدند. از طریق بانک دولتى, تعاونى هاى محلى و کشاورزى مکانیزه, سرمایه دارى به روستاها نفوذ کرد. اتحاد طبقاتى قدیمى مرکب از دربار, ملاکان و بورژوازى وابسته, در هم شکسته شد و بلوک قدرت جدیدى متشکل از دربار, بورژوازى وابسته و بورژوازى روستایى جایگزین آن گشت. همچنین دولت, ملاکان پیشین را از طریق فروش کارخانجات دولتى به آنان, به بلوک قدرت جدید اضافه نمود.

تاریخ اقتصاد سیاسى ایران قسمت دوم

مترجم: دکتر حسین مفتخرى(1)

  نقش بازاریان, دولت, سرمایه و قدرت هاى خارجى را در تلاش براى صنعتى شدن و تإثیرشان روى اقتصاد سیاسى ایران, بررسى خواهد کرد.

تاریخ اقتصاد سیاسى ایران قسمت اول

مترجم: دکتر حسین مفتخرى(1)

موضوع این مقاله, بررسى موانع توسعه سرمایه دارى و شکل گیرى یک بورژوازى قدرتمند در ایران است. مقاله حاضر, مدلل مى سازد که تا قرن نوزدهم, ماهیت دولت و طبقات اجتماعى و مناسبات مالکیت, شرایط را براى رشد سرمایه دارى آماده نساخته بود. از آن جمله دخالت دایمى دولت در فعالیت هاى بازرگانى, فقدان اشرافیت موروثى و یک بورژوازى ضعیف....

تاریخ اقتصاد سیاسى ایران قسمت اول

اوضاع اقتصادی ایران در آستانه جنگ جهانی اول

اقتصاد ایران در سراسر دوره انقلاب مشروطه و پس از آن، همواره با الگوی بسیار نامتعادل از توزیع ثروت و درآمد مواجه بوده است و تقریباً همیشه قشر عظیم جمیت کشور در فقر و محرومیت به سر برده و تنها طبقات محدودی در رفاه و آسایش مالی زیسته‌اند. ¹ دوره مورد گفت وگو، عصر تغییرات مستمر به سوی پیشرفت و رهایی از چنگال بحرانهای پیچیده و شوم اقتصادی نبود. بلکه دوران چالشهای نامنظم و گاه خصمانه ناشی از تنشهای داخلی و مداخلات خارجی به شمار می‌رفت که اوج آن منازعات گسترده در زمینه اصلاحات شوستر و اولتیماتوم 1290خ/ 1911م. روسیه به ایران بود. در نتیجه ایران نه فقر فراگیرش نسبت به گذشته کاهش یافت و نه کارگزارانی کارکشته و دلسوز داشت تا برنامه و بودجه‌ای برای اصلاح ساختار بغرنج اجتماعی و اقتصادی کشور تنظیم کنند. به علاوه اینک بیش از هر زمان دیگر جایگاهش در روابط بین‌المللی متزلزل شده بود.