جوزف شومپیتر یکی از سه اقتصاددان نامی جهان گفته است رشد اقتصادی هر کشوری مرهون تلاش کارآفرینان است و غفلت از سرمایههای اجتماعی و اتکا به سرمایه و ماشینآلات باعث عقبماندگی کشورها از روند رشد و توسعه میشود.
او بر این باور بود که ابتکار عملهای کارآفرینان موجبات سرمایهگذاریها و اشتغال جدید، افزایش تولید و رونق اقتصادی را فراهم میآورد.
عصر صنایع بزرگ (بهاصطلاح دودکشی) که یک مرحله پس از خامفروشی محسوب میشود، بهسر آمده و اکنون دوران تولید و مشارکت در اقتصاد جهانی با صادرات کالاهای با ارزشافزوده بالا و متکی به نیروی کار و خلاقه است. البته تاکید بر لزوم عادلانهسازی فضای کسبوکار و تقویت بخش خصوصی واقعی شامل صنایع کوچک و متوسط پاییندستی که ایجادکننده اشتغال و ارزشافزوده و دارای توان صادراتی مزیتی هستند (و بهشدت تضعیف شدهاند)، منافاتی با توسعه پایدار و رقابتی صنایع بزرگ ندارد. اما بیتردید تا هنگامی که دولت (و بخشهای شبهدولتی و عمومی) علاوه بر اداره امور کشور با تکیه بر گسترش صنایع بزرگ خود نیز بنگاهداری کنند، رقیب و مانع عمده رشد بخش خصوصی واقعی و کارآفرینان محسوب خواهند شد. از اینرو، دیده میشود که همواره بخش مهم بنگاههای کوچک و متوسط در حاشیه سیاستگذاریهای کشور قرار میگیرد، آنهم در حالی که بنگاههای کوچک و متوسط عهدهدار بیش از نیمی از اشتغال و تولید ناخالص داخلی جهان هستند و مطالعات جهانی نشان میدهد اقتصادهای پیشرفتهتر اهمیت و توجه بهمراتب بیشتری به آنها مبذول میکنند. بررسی دادههای رشد صنعتی دهه80 خورشیدی نشان میدهد، روند توسعه صنعتی کشور براساس گسترش صنایع بزرگ شکل گرفته و با وجود اینکه نظر به ماهیت و کارکرد صنایع کوچک و متوسط پاییندستی، آنها باید ارزشافزوده بیشتری نسبت به صنایع بزرگ ایجاد کرده باشند، از رشد ارزشافزوده ناچیز یا منفی برخوردار بودهاند.
طبق آخرین گزارشهای رسمی، از 88هزار واحد صنعتی کشور، 81هزار واحد آن واحدهای صنعتی کوچک محسوب میشوند. از 33.842 واحد صنعتی به بهرهبرداری رسیده در شهرکهای صنعتی (اغلب واحدهای کوچک و متوسط)، 27.683 واحد (82درصد) فعال هستند که در این میان 9.726 واحد با ظرفیت کمتر از 50درصد، 9، 597 واحد با ظرفیت بین 50 تا 70 درصد و 8.360 واحد با ظرفیت بالای 70درصد فعالیت دارند. بهعبارت دیگر نزدیک به نیمی از آنها تعطیل شده یا نیمهتعطیل هستند و فقط کمتر از یکچهارم واحدها در شرایط نسبتا قابلقبولی (با تولید بیش از 70درصد ظرفیت اسمی) فعالیت دارند.